Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2021 yılı aralık ayı ve ocak-aralık dönemi bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, Aralık 2021’de bütçe gelirleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 40 artarak 135 milyar 71 milyon liraya yükseldi. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 100,9 artışla 280 milyar 814 milyon liraya çıktı. Geçen ay bütçe açığı 145 milyar 743 milyon lira olarak hesaplandı.
Bütçe gelirleri 2021’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 36,8 artarak 1 trilyon 407 milyar 399 milyon lira, bütçe giderleri de yüzde 32,9 yükselerek 1 trilyon 599 milyar 642 milyon lira oldu. Böylece merkezi yönetim bütçesi açığı, geçen yıl yüzde 9,7 arttı ve 192 milyar 244 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Buna göre, merkezi yönetim bütçe giderleri, Aralık 2020’de 139 milyar 750 milyon lira iken geçen ay yüzde 100,9 artışla 280 milyar 814 milyon liraya yükseldi. Böylece 2021 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 346 milyar 139 milyon lira ödeneğin yüzde 20,9’u kullanılmış oldu.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 101,6 artışla 271 milyar 854 milyon lirayı buldu. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 23,3 olarak hesaplandı.
Geçen ay personel giderleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 30,8 artarak 23 milyar 653 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 326 milyar 633 milyon lira ödeneğin yüzde 7,2’si kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19,6 artışla 4 milyar 659 milyon lira oldu ve bütçede öngörülen 54 milyar 527 milyon lira ödeneğin yüzde 8,5’i harcandı.
Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 89 milyar 67 milyon lira ödeneğin yüzde 34,4’ü kullanıldı. Aralıkta yüzde 37,6 artan mal ve hizmet alımı giderleri 30 milyar 663 milyon lira olarak gerçekleşti.
Cari transferler, geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 92,8 artarak 101 milyar 420 milyon liraya çıktı. Bütçede öngörülen 536 milyar 14 milyon lira ödeneğin yüzde 18,9’u kullanıldı.
Aralık 2021’de 40 milyar 80 milyon lira sermaye gideri, 11 milyar 102 milyon lira sermaye transferi yapıldı, borç verme giderleri ise 60 milyar 278 milyon lira oldu. Faiz giderleri geçen ay bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83,2 artışla 8 milyar 960 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, aralık 2020’de 96 milyar 511 milyon lira iken geçen ay yüzde 40 artarak 135 milyar 71 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin aralık ayı gerçekleşme oranı 2020’de yüzde 10,1 olarak kayıtlarda yer alırken, geçen ay yüzde 12,3 oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay 2020’nin aynı ayına göre yüzde 41,6 artarak 111 milyar 400 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 12,1 olarak hesaplandı.
Bu dönemde genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 34,7 yükselerek 18 milyar 677 milyon liraya ulaştı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 4 milyar 441 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 552 milyon lira olarak belirlendi.
Vergi türleri bakımından Aralık 2021’de bir önceki yılın aynı ayına göre, gelir vergisi yüzde 39,1, kurumlar vergisi yüzde 133,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 93, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 102,7, damga vergisi yüzde 21,5, diğer vergiler yüzde 75,4, harçlar yüzde 111,9 artarken, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 28,1, özel tüketim vergisi yüzde 8,6 geriledi.
2021 gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Aralık 2020 döneminde 1 trilyon 203 milyar 737 milyon lira iken, geçen yılın aynı döneminde yüzde 32,9 artışla 1 trilyon 599 milyar 642 milyon liraya yükseldi. Böylece 2021 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 346 milyar 139 milyon lira ödeneğin yüzde 118,8’i kullanılmış oldu.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yıl ocak-aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 32,6 artarak 1 trilyon 418 milyar 790 milyon liraya ulaştı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 121,6 olarak hesaplandı.
Personel giderleri, aynı dönemde yüzde 20,3 artarak 346 milyar 258 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 326 milyar 633 milyon lira ödeneğin yüzde 106’sı kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,8 artışla 57 milyar 368 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 54 milyar 527 milyon lira ödeneğin yüzde 105,2’si harcandı.
Geçen yıl mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 89 milyar 67 milyon lira ödeneğin yüzde 146,1’i kullanıldı. Bu dönemde yüzde 34,2 artışla 130 milyar 104 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler yüzde 25,8 artarak 626 milyar 664 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 536 milyar 14 milyon lira ödeneğin yüzde 116,9’u harcandı.
Bu dönemde 130 milyar 926 milyon lira sermaye gideri, 25 milyar 492 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 101 milyar 978 milyon lira oldu. Faiz giderleri yüzde 35 yükselişle 180 milyar 852 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, 2020’de 1 trilyon 28 milyar 446 milyon lira iken geçen yılın aynı döneminde yüzde 36,8 artarak 1 trilyon 407 milyar 399 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin ocak-aralık dönemi gerçekleşme oranı 2020’de yüzde 107,5 olarak kayıtlarda yer alırken, bu yılın aynı döneminde yüzde 127,8 oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde yüzde 39,8 artarak 1 trilyon 164 milyar 809 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 126,2 olarak tespit edildi.
Genel bütçe vergi dışı gelirleri yüzde 23,4 artarak, 204 milyar 695 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 28 milyar 925 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 8 milyar 971 milyon lira olarak hesaplandı.
Vergi türleri bakımından 2021’de bir önceki yılın aynı dönemine göre, özel tüketim vergisi yüzde 0,9 düşerken, gelir vergisi yüzde 38,3, kurumlar vergisi yüzde 69,4, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 72,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 22, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 64,5, damga vergisi yüzde 34,5, harçlar yüzde 36,5, diğer vergi gelirleri yüzde 39,5 arttı.