Eski Cumhurbaşkanı Jacob Zuma’nın tutuklanmasına tepki gösteren protestocular, öfkelerini sloganlar ya da pankartlarla değil, iş yerlerini yağmalayarak ortaya koyuyor.
İşsizliğin her geçen gün arttığı ülkede kaosun büyümesine yol açan en büyük sebebin, yoksul halkın içinde bulunduğu ekonomik kriz olduğu tahmin ediliyor.
AA muhabirleri, ülkedeki isyanın nasıl geliştiğini ve krize ilişkin son durumu derledi.
1) Güney Afrika’daki gösteriler ve yağmalama olayları nasıl başladı?
Hakkında yolsuzluk, haraç, dolandırıcılık, vergi kaçakçılığı ve kara para aklama dahil, 16 suçlamadan yargılanması devam eden eski Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, 29 Haziran’da hakim karşısına çıkmadığı için Güney Afrika Anayasa Mahkemesi tarafından mahkemeye itaatsizlik suçundan 15 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Güvenlik güçlerine teslim olmak istemeyen Zuma, mahkemenin aldığı bu karara karşı dirense de 8 Temmuz’da Nkandla kentinde güvenlik güçlerine teslim oldu.
Zuma’nın hapse girmesine tepki gösteren Zuma taraftarları ertesi gün sokağa inerek gösterilere başladı. Şiddete başvuran göstericiler aynı gün Kwazulu-Natal eyaletinde 33 kamyonu yağmalayarak ateşe verdi.
10 Temmuz’da meydana gelen yağma olaylarında ise ilk can kayıpları yaşandı.
Apartheid rejimine karşı direnen isimlerden Zuma, özellikle iktidardaki Afrika Ulusal Kongresinin (ANC) eski askeri kolundan emekli olanların kurduğu MKMVA üyeleri ve Zulu nüfusunun bir kısmı tarafından destek görüyor.
2) Yağmalamalar hangi şehirlerde ve bölgelerde görülüyor?
Yağmalama ve şiddet olayları en çok Gauteng ve Kwazulu-Natal eyaletlerinde görülüyor. Gauteng ülkenin kalabalık eyaletlerinden ve finansman merkezi. Doğudaki Kwazulu-Natal ise ülkenin Hint Okyanusu’na açılan kapısı konumunda.
Gauteng’de olayların merkezi, ülkenin en büyük kenti olan Johannesburg.
Yağma olayları çoğunlukla kentin düşük gelirli mahalleleri olan “township”lerdeki (ülkedeki siyahilere ayrılan planlı kentsel yerleşim yerleri) alışveriş merkezlerinde görülüyor.
Zuma’nın kabilesi Zululara ev sahipliği yapan Kwazulu-Natal eyaletinde ise Durban ve Pietermaritzburg kentleri yağma olaylarının en sık yaşandığı yerler arasında bulunuyor.
Saldırıların Durban’daki Müslüman nüfusu da hedef aldığı yönünde bilgiler var.
Bazı bölgelerde yerel halk, yağmacılara kendi kurdukları silahlı güçle karşılık veriyor.
3) Zuma’nın tutuklanması ve yağmalamalar arasında nasıl bir ilişki var?
Eski Cumhurbaşkanı Zuma’nın 8 Temmuz’da cezaevine girmesinin ertesi günü, bir grup destekçi Kwazulu-Natal eyaletinde, Zuma’nın serbest bırakılması talebiyle gösteriler düzenlemeye başladı.
Zuma’nın tutuklanması, mensubu olduğu Zulu halkının bir kısmı tarafından öfkeyle karşılandı.
Ülkede yüzde 50’nin üstündeki genç işsizlik, yaygın yoksulluk ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) kısıtlamaları yağma olaylarının gerçekleşmesinde önemli role sahip.
Uzmanlar, ekonomik koşullardan bunalan yoksul nüfusun kaos ortamını büyüterek yağmaya katıldığı görüşünde birleşiyor.
4) Kaos sonrası hükümetin attığı adımlar neler?
Olayların çıkış noktası olan Zuma davasında hükümet ve yargı hukukun üstünlüğü ilkesini vurguladı ve geri adım atılmayacağı konusunda kararlı tutum sergiledi.
12 Temmuz’da olayların büyümesiyle iktidar partisi ANC, göstericilere itidal çağrısında bulundu. Aynı gün hükümet, ordunun polis güçlerine destek olmak üzere görevlendirileceğini bildirdi.
Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa da ulusa sesleniş konuşmasında, yağma ve şiddet olaylarına karşı kararlılıkla mücadele edileceğini vurguladı.
Zuma hakkındaki kararın ülke demokrasisi açısından önemli olduğunun altını çizen Ramaphosa, Milli Güvenlik Kurulu’nun, istikrarı yeniden sağlamak için gerekli tüm önlemleri koordine etmek üzere günde iki kez toplanacağını duyurdu.
13 Temmuz’da polis güçlerinin olayları bastırmakta yetersiz kalması sonucu ordu, Johannesburg’un Alexandra bölgesinde sokağa indi.
5) Olaylarda bugüne dek ne kadar mal ve can kaybı gerçekleşti?
Ülkede yaşanan olaylarda bugüne dek 1’i polis 72 kişi hayatını kaybetti. 13 Temmuz itibarıyla toplam 1234 kişi gözaltına alındı.
Gauteng ve Kwazulu-Natal’da yüzlerce alışveriş merkezi, mağaza ve iş yeri yağmalandı.
Yağmalamalar nedeniyle henüz tam tespit edilemese de milyarlarca dolarlık hasar olduğu tahmin ediliyor.
Yağma olaylarının, mevcut işsizliği ve ekonomik krizi derinleştireceği ve salgınla mücadeleyi yavaşlatacağı tahmin ediliyor.