Varhelyi, AB ülkelerinin dışişleri bakanlarının İspanya’nın Toledo kentinde düzenlenen gayriresmi toplantısı öncesinde AB Komisyonu Başkanı Charles Michel’in özellikle Batı Balkanlar’ı işaret ederek “AB’nin 2030’a kadar genişleme için hazır olması gerektiği” yönündeki sözlerine ilişkin soruyu yanıtladı.
Bu sözlerin AB ülkelerinin liderlerinin oluşturduğu Konsey’in bir mesajı olması halinde memnuniyet verici olduğunu belirten Varhelyi, “AB Komisyonu, bizi buraya götürecek herhangi bir teklifi yapmak için her zaman hazırdır.” dedi.
2030 tarihinin belirlenmesini doğru bulup bulmadığı sorulan Varhelyi, şöyle devam etti:
“Bence bu tarih meselesi değil daha çok irade ve (yükümlülükleri) yerine getirme meselesidir. Hem AB’nin yerine getirmesi hem de Balkanlar’daki ortaklarımızın ve diğer 3 aday ülkenin yerine getirmesidir. AB Komisyonu, buraya (genişleme) varmak için her teklifi yapmaya hazırdır. Bunu ekimde göreceksiniz. Büyüme planı dahil olmak üzere ciddi teklifleri ortaya koyduğumuzda bunları göreceksiniz. Bunlar sadece kurumsal değil, halkların ve ekonomilerin AB’ye gerçek entegrasyonunu hızlandıracak.”
Hangi ülkelerin ilk olarak AB’ye katılabileceği sorulan Varhelyi, “Bence gereksinimleri yerine getirenler daha yakın. Bu nedenle bu ülkelere çalışmalarını hızlandırmaları tavsiyesinde bulunuyorum. Ekim ayında her şey masada olacak.” diye konuştu.
AB liderleri ekimde genişlemeyi konuşacak
AB’nin uzun yıllardır rafa kaldırdığı genişleme meselesi Ukrayna’daki savaştan sonra yeniden gündeme geldi. AB ülkelerinin liderleri, 26-27 Ekim’de Brüksel’de düzenlenecek zirve toplantısında genişleme konusunu masaya yatıracak.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in 28 Ağustos’ta özellikle Batı Balkanlar’a değinerek 27 üyeli AB’nin 2030 yılına kadar genişleme için kendisini hazırlaması gerektiğini söylemesi üzerine genişleme yeniden Brüksel’in gündem maddelerinden biri oldu.
AB, 2003’te Batı Balkanlar’a genişleme perspektifi sunmuş, 20 yılda bu konuda ilerleme olmamıştı. Rusya’nın saldırısının ardından Ukrayna’ya ve komşu ülke Moldova’ya da Haziran 2022’de “aday ülke” statüsü verilmişti.
Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg tarafından 1951’de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu olarak kurulan ve 1957’de Avrupa Ekonomik Topluluğuna dönüşen, daha sonra yıllar içinde katılımlarda Avrupa Birliği halini alan Avrupalı ülkeler grubunun son genişleme dalgası 2004’te 10 ülkenin katılımıyla yaşanmıştı.
AB’nin tarihindeki en büyük genişleme dalgasında Çek Cumhuriyeti, Estonya, GKRY, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya, Birliğe katılmıştı. 2007’de, Bulgaristan ve Romanya’nın katılımıyla AB’nin üye sayısı 27’ye çıktı. 2013 yılında Hırvatistan’ın katılımıyla AB üye sayısı 28’e ulaştı. İngiltere’nin 2020’de ayrılmasıyla sayı 27’ye düştü.
Şu anda AB adayı ülkeler ise Batı Balkanlar’dan Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan’ın yanı sıra 1999’dan beri Türkiye ve 2022’den bu yana Ukrayna ile Moldova. Bosna Hersek, Gürcistan ve Kosova ise potansiyel aday ülkeleri oluşturuyor.