Avrupa Birliği (AB), yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşılarına yönelik ihracat kısıtlamalarını katılaştırma ve başta İngiltere olmak üzere diğer ülkelere aşı gönderilmesini sınırlandırma kararı aldı.
AB Komisyonu Kıdemli Balkan Yardımcı Valdis Dombrovskis, Brüksel’de düzenlediği basın toplantısında, tedarik sorunları nedeniyle ocak ayı sonunda uygulanmaya başlanan ve Kovid-19 aşısı ihracatını izne tabi tutan mekanizma hakkında açıklamalarda bulundu.
Kovid-19 aşı tedarik zinciri güvenliğini sağlamak amacıyla hazırlanan ihracat izin mekanizmasının yönetmeliğinde değişiklik yaptıklarını belirten Dombrovskis, aşı ihracatına “mütekabiliyet ve orantılılık” ilkeleri getirdiklerini söyledi.
Dombrovskis, önemli üretim kapasitesine sahip bir ülkenin aşı veya üretimde kullanılan madde ihracatını kısıtlaması halinde bu ülkeye ihracatın değerlendirme sürecinden geçeceğini anlattı.
Aşı ihracatında doğru dengenin sağlanması gerektiğine işaret eden Dombrovskis, bir ülkeye aşı gönderilmesinde epidemiyolojik durum ve aşılama oranlarının gözetileceğini vurguladı.
Dombrovskis, yeni düzenleme ile daha önce aşı izin mekanizmasından muaf tutulan bazı ülkelerin de yönetmelik kapsamına alındığını, böylece kuralların çevresinden dolaşılmasının engellendiğini ifade etti.
AB’nin aşı izin mekanizmasını dengeli biçimde kullandığını iddia eden Dombrovskis, şimdiye kadar 381 talepten sadece AB’ye taahhütlerini yerine getirmeyen AstraZeneca’ya ait 1 tanesinin kabul edilmediğini anlattı.
Dombrovskis, AB’nin ocak ayı sonundan beri 33 ülkeye toplam 43 milyon doz aşı gönderilmesini onayladığını söyledi.
AB Komisyonu’nun konuyla ilgili açıklamasında da mekanizmanın başladığı tarihten beri AB’den İngiltere’ye 10 milyon 900 bin, Kanada’ya 6 milyon 600 bin, Japonya’ya 5 milyon 400 bin, Meksika’ya 4 milyon 400 bin, Suudi Arabistan, Singapur ve Şili’ye 1 milyon 500 bin, Hong Kong’a 1 milyon 300 bin ve Avustralya’ya 1 milyon doz aşı gönderildiği kaydedildi.
Mekanizma ile AB vatandaşlarının Kovid-19 aşılarına zamanında erişimin sağlaması amaçlandığı belirtilen açıklamada, daha önce mekanizma kapsamı dışındaki Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Bosna Hersek, Gürcistan, İsrail, Ürdün, İzlanda, Lübnan, Libya, Lihtenştayn, Karadağ, Norveç, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve İsviçre’nin sisteme dahil edildiği ifade edildi.
Mekanizma hakkında
Kovid-19 aşısı ihracatını sınırlandıran mekanizmayla AB’nin ön alım anlaşması imzaladığı BioNTech-Pfizer, AstraZeneca, Sanofi-GSK, Johnson and Johnson, CureVac ve Moderna firmalarının AB ülkelerindeki tesislerinde üretilen aşılar diğer ülkelere izinsiz satılamıyor.
Aşının AB dışına satışı, üretimin yapıldığı ülkenin ve AB Komisyonu’nun izin vermesi halinde mümkün oluyor. İzin alınması için şirketlerin AB’ye sağlamayı taahhüt ettiği miktardaki aşıyı teslim etmesi gerekiyor.
AB’nin söz konusu yeni kısıtlamasının başta İngiltere’yi etkilemesi bekleniyor. AstraZeneca firmasının tedarikte önceliği İngiltere’ye vermesi ve AB ülkelerine taahhütlerini yerine getirememesi rahatsızlığa neden oluyordu.
AB aşı anlaşmaları
AB’nin bugüne kadar opsiyonlar dahil olmak üzere BioNTech-Pfizer ile 600 milyon, AstraZeneca ile 400 milyon, Sanofi-GSK ile 300 milyon, Johnson and Johnson şirketiyle 400 milyon, CureVac ile 405 milyon, Moderna ile 460 milyon doz aşı almak için sözleşmesi bulunuyor.
Şu ana kadar BioNTech-Pfizer, Moderna, AstraZeneca ve Johnson and Johnson firmaları tarafından üretilen aşılar AB onayı almış durumda bulunuyor.
AB, şu an için yaklaşık 2,6 milyar doz aşıyı satın almayı sözleşmeye bağlamış durumda. AB yönetimi, bu sözleşmeleri göz önünde bulundurarak 1 Haziran’a kadar 450 milyonluk AB’de, yetişkin nüfusun yüzde 70’ini aşılamayı hedefliyordu. Ancak aşı tedarikinde yaşanan aksamalar, bu hedefin yaz sonuna ertelenmesine neden oldu.