Brüksel’de düzenlenen AB-ABD Zirvesi kapsamında ABD Başkanı Joe Biden, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Konseyi Başkanı Charles Michel bir araya geldi. 2 saatten fazla süren zirvenin bitiminde sadece AB kurumlarının başkanları gazetecilerin karşına geçti.
AB Komisyonu Başkanı Von der Leyen, AB ve ABD arasında Airbus-Boeing sübvansiyonları konusundaki ticari anlaşmazlığa ilişkin, “Bu toplantı, havacılık konusunda önemli bir ilerlemeyle başladı. Anlaşma ile ilişkilerimizde gerçekten yeni bir sayfa açılıyor. Yaklaşık 20 yıllık anlaşmazlığın ardından mahkemelik olmaktan iş birliğine doğru ilerliyoruz. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarihindeki en uzun ticari ihtilafı bitiriyoruz.” ifadelerini kullandı.
Anlaşmaya göre, taraflar yolcu uçaklarının üretimine sübvansiyon sağlamayacak.
AB ve ABD, uygulamakta olduğu toplam 11,5 milyar dolarlık gümrük vergilerini 5 yıl için askıya alacak.
Havacılık anlaşmazlığı
AB ve ABD arasında havacılık konusu 17 yılı aşkın süredir uzlaşı sağlanamayan bir mesele olarak öne çıkıyor.
Dünyanın en büyük uçak üreticisi olan, merkezi ABD’de bulunan Boeing ile Fransa, Almanya, İngiltere, İspanya ve Hollanda ortaklığındaki Avrupa şirketi Airbus, karşılıklı olarak birbirlerini yasa dışı kamu desteklemeleri almakla itham ediyordu.
Bu firmalar, DTÖ yapısı içinde sektörde haksız rekabet edildiği gerekçesiyle birbirine karşı hukuki süreçler yürüttü.
ABD, Avrupa ülkelerinin Airbus firmasına sağladığı teşviklerin yasa dışı olduğunu iddia ederken, AB ise ABD’nin Boeing’e sağladığı vergi imtiyazlarıyla şirketle yapılan askeri sözleşmelerin hukuki olmadığını öne sürdü.
DTÖ, 2019’da ABD’nin, Airbus’a sağlanan yasa dışı desteklemelerden ötürü AB ürünlerine yıllık 7,5 milyar dolarlık ilave gümrük vergileri uygulamasına onay vermişti. Bu onayın ardından ABD, söz konusu vergileri uygulamaya başlamıştı.
DTÖ ara buluculuk makamı, 2020’de de Washington yönetiminin Boeing’e sağladığı yasa dışı desteklemelerden ötürü AB’nin, ABD’ye yaklaşık 4 milyar dolarlık ilave gümrük vergisi uygulamasına onay vermişti ve AB söz konusu vergileri yürürlüğe almıştı.
Ticaret ve Teknoloji Konseyi kurulacak
AB Komisyonu Başkanı Von der Leyen, toplantıda AB ve ABD arasında Ticaret ve Teknoloji Konseyi kurma kararı aldıklarına işaret ederek, amaçlarının ticaret ve yatırımları canlandırmak, teknik engelleri azaltmak ve çip gibi ürünlerde iş birliğini geliştirmek olduğunu söyledi.
Çelik ve alüminyum çalışma grubu
Von der Leyen, çelik ve alüminyum konusunda en kısa sürede bir çözüm sağlamak için bir çalışma grubu kurmaya karar verdiklerini belirterek, bu konuda da birkaç ay içinde ilerleme sağlanmasını beklediğini söyledi.
Salgınla mücadele konusunda “Aşı Görev Gücü” kurma kararı aldıklarını aktaran Von der Leyen, bu çerçevede Kovid-19 aşısı ve ilaçlarının üretimine ilişkin konuların ortak biçimde ele alınacağını kaydetti.
Von der Leyen, çevre hedefleri doğrultusunda 2050 yılına kadar iklime zarar vermeyen ekonomilere dönüşmek konusunda çalışmalar yapmak üzere İklim Eylem Grubu kuracaklarını bildirdi.
“AB-Rusya ilişkileri şu anda negatif sarmal içinde”
Çin’in ABD ile yapılan zirvede konuşulup konuşulmadığına ilişkin bir soru üzerine Von der Leyen, konunun gündeme geldiğini belirterek, “Sistem, insan hakları, insan onuru söz konusu olduğunda biz Çin ile sistemik rakipleriz. Bunda soru işaretine yer yok.” dedi.
Von der Leyen, Rusya konusunda, “AB-Rusya ilişkileri şu anda negatif sarmal içinde. Biz bunu en azından öngörülebilir hale çevirmek istiyoruz.” ifadelerini kullandı.
Rusya’nın AB’ye yönelik eylemlerine karşı duracaklarını, en azından sivil toplum temasları ve kamu sağlığı gibi mümkün olan alanlarda birlikte çalışmayı istediklerini ifade eden Von der Leyen, son yıllarda gerilemeye devam eden AB-Rusya ilişkileri hakkında Biden’a da bilgi verdiklerini söyledi.
Von der Leyen, Avrupa’nın stratejik özerkliği ve egemenliği konularının Biden ile görüşmede gündeme gelip gelmediği sorusu üzerine, doğrudan bu terimlerin konuşulmadığı aktardı.
Von der Leyen, “Bizler uzun süredir müttefik ve dostuz. Birçok aynı dünya görüşünü ve değeri paylaşıyoruz. Biden, bize Avrupa’yı ne kadar önemsediğini anlatırken, ‘Biz Amerikalılar Avrupa’ya ihtiyaç duyuyoruz.’ dedi. Biz Avrupalıların da Amerikalı dostlara ihtiyacı var.” şeklinde konuştu.
“ABD ve benzer düşünen ülkelerle otoriter rejimlere karşı durmak önemli”
AB Konseyi Başkanı Charles Michel de ABD Başkanı Biden’ın yarın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile İsviçre’nin Cenevre kentinde yapacağı görüşme öncesi AB’nin Rusya’ya nasıl bir mesaj göndermek istediği sorusuna, “Mesaj çok basit. Biz birlik içindeyiz. 27 AB ülkesi olarak birkaç hafta önce Rusya’nın yasa dışı ve yıkıcı faaliyetlerini kınadık.” şeklinde karşılık verdi.
Avrupa’nın doğusunda ve Batı Balkanlar’daki ülkelerde demokratik kurumları desteklediklerini ifade eden Michel, ABD ve benzer düşünen ülkelerle otoriter rejimlere karşı durmanın önemli olduğunu söyledi.