ABD Dışişleri Sözcüsü Ned Price, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişlerine özel denetim izinleri veren Ek Protokol’ü askıya alan İran’ın yanlış yöne gittiğini ve nükleer konusundaki sınırlamalarından uzaklaştığını söyledi.
Günlük basın toplantısında gündemdeki konuları değerlendiren Price, UAEA’nın İran raporuna değinerek İran’ın 2015’te imzalanan Ortak Kapsamlı Eylem Planı (OKEP) anlaşmasında belirlenen uranyum zenginleştirme sınırlarını aşmaya devam ettiğini belirtti.
İran’ın yakın zamanda Güvenlik Denetim Anlaşması Ek Protokolü dahil UAEA ile iş birliğini azaltmaya yönelik adımlar attığını hatırlatan Price, “İran’ın yanlış yöne gittiğine dair kaygımızı yineledik. İran nükleer yükümlülüklerinden uzaklaşıyor. Bizim amacımız ise ABD ile İran’ı OKEP kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirecek bir sonuç elde etmektir. Ancak atılan adımlar yanlış yöne doğru gidiyor.” dedi.
UAEA’nın İran’a yönelik başta beyan edilmemiş nükleer stok olmak üzere birçok ciddi konuyu daha incelediğini belirten Price, “İran’ın bir an önce UAEA ile bu konularda iş birliği yapması konusunda ısrar ediyoruz.” dedi.
İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Viyana Ofisi Daimi Temsilcisi Büyükelçi Kazım Garibabadi, dün yaptığı açıklamada, “Yaptırımların Kaldırılması için Stratejik Eylem Planı yasası kapsamında UAEA’ya verilen tüm ek denetimler askıya alındı.” diye konuşmuştu.
Garibabadi, “Bundan sonra Güvenlik Denetim Anlaşması’nın ötesinde herhangi bir yükümlülük yok. Nükleer tesislere de gerekli talimatlar verildi.” ifadelerini kullanmıştı.
Ek Protokol, UAEA müfettişlerinin nükleer tesislerini istedikleri zaman aniden denetlemelerine izin veriyordu.
E3 olarak adlandırılan Almanya, İngiltere ve Fransa ise bugün İran’ı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişlerine özel denetim izinleri verdiği Ek Protokol’ü askıya alma kararından vazgeçmeye çağırmıştı.
ABD Gürcistan konusunda endişeli
Gürcistan’da devam eden siyasi krize yönelik açıklamada da bulunan Price, “ABD Gürcistan muhalefet lideri Nika Melia ve diğer muhalefet mensuplarının gözaltına almasından derin rahatsızlık duymaktadır.” dedi.
Price, Gürcistan’daki olayların demokrasi ve hukukun üstünlüğü esası üzerinden çözülmesi çağrısında bulunarak ülkede yaşananların Gürcistan’ın Avro-Atlantik hedefleri ile uyuşmadığını kaydetti.
Gürcistan’da 20 Haziran 2019’da 26. Ortodoks Parlamentolar Arası Genel Asamblesi’nin oturumunda, Rusya heyetinde yer alan Rus Komünist Partisi Üyesi ve Rusya Devlet Duması Milletvekili Sergei Gavrilov’un Parlamento Başkanı’nın koltuğuna oturması, binlerce kişi tarafından protesto edilmişti.
Melia, protestocuları kışkırttığı gerekçesiyle gözaltına alınmış, sonrasında kefaletle serbest bırakılmıştı. Fakat kefaleti ödemeyen Melia hakkında yeniden gözaltı kararı alınmıştı.
Başsavcılığın talebi üzerine, önceki gün yapılan olağanüstü parlamento oturumunda, çoğunluğa sahip iktidardaki Gürcü Hayali Partisi, Melia’nın vekilliğinin düşürülmesi yönünde oy kullanmıştı.
Tiflis Şehir Mahkemesi de Melia hakkında gözaltı kararı almış ancak ana muhalefet lideri, polise teslim olmamıştı.
Melia, sabah saatlerinde partisinin merkez ofisine düzenlenen ve yüzlerce polisin katıldığı operasyonla gözaltına alınmıştı.
Çin’in Sincan’daki faaliyetlerine soykırım tanımlaması
(Joe) Biden yönetimin Çin’e atayacağı yeni büyükelçiye ilişkin detay vermekten kaçınan Price, başta Sincan bölgesindeki Uygur Türklerine yönelik faaliyetler olmak üzere yeni büyükelçinin elinde kabarık bir dosya olacağını ifade etti.
Price, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın “Sincan’da yaşananların bir soykırım olduğunu” söylediğini hatırlatarak “Aynı zamanda insanlığa karşı suçların da işlendiği konusunda da açık olduk. Başka ülkeler de bununla yakından ilgileniyor. Farklı başkentlerde devam eden süreçler var.” dedi.
Mısır’daki insan hakları ihlalleri
Blinken’ın Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şükri ile yaptığı telefon görüşmesinde insan haklarının iki ülke ilişkilerindeki önemine vurgu yapmasına ilişkin bir soruya yanıt veren Price, Joe Biden yönetiminin “menfaatleri için Amerikan değerlerinden asla vazgeçmeyeceğini” iddia etti.
Demokrasi ve insan hakları konusunun, Amerikan dış politikasının önemli önceliği olduğunu savunan Price, “Dışişleri Bakanlığı Mısır hükümeti ile sürekli olarak ifade ve toplanma özgürlüğü dahil Mısır’da insan haklarına saygının olmadığına yönelik kaygımızı iletiyor.” dedi.
Blinken’ın, Şükri ile görüşmesinde, “ABD ile Mısır ikili ilişkilerinin merkezinde olacağına vurgu yaptığı Mısır’daki insan hakları konusuna ve Mısır’ın Rusya’dan Su-35 alma ihtimaline ilişkin kaygılarını” gündeme getirdiği belirtilmişti.