ABD Başkanı Joe Biden, demokrat Vali Gavin Newsom’un kampanyasına destek olmak için Kaliforniya’ya giderken, eylül ayında yapılan tüm anketler, 14 Eylül’de yapılacak görevden alma referandumunda valinin görevde kalabileceğine işaret etmeye başladı.
Seçmenlerin üçte ikisinin demokrat olduğu California’da yaz aylarında yapılan anketlerin sonuçlarına göre 2019 yılında göreve başlayan demokrat Newsom’un görevden alınarak yerine cumhuriyetçi aday Larry Elder’ın geçmesi olası görünüyordu.
Anket sonuçları, Bernie Sanders ve Elizabeth Warren gibi isimlerin Newsom’a desteklerini açıklamasına, Biden ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in de kampanya için sahaya ineceklerini duyurmalarına neden oldu.
Demokrat Parti, yüksek profilli isimlerin aday olmasını engelleyerek Newsom aleyhine bir sonuç çıkmaması için çaba gösterdi.
Newsom’ın kampanyasının yalnızca ağustos ayı reklam harcamasının 36 milyon dolardan fazla olduğu açıklandı. Valinin görevden alınmasını savunanların kampanyasının toplam reklam harcamaları ise 17,4 milyon dolarda kaldı.
Kampanya başarıya ulaşmış görünüyor. Kamuoyu araştırma şirketi SurveyUSA’e göre 2-4 Ağustos tarihinde California halkı yüzde 40’a karşı yüzde 51’le Newsom’un görevden alınmasını desteklerken, 7-8 Eylül tarihli ankette yüzde 57’ye 43’le Vali’nin görevinde kalmasını istiyor.
Yine eylül ayında yapılan Emerson College anketinde Vali’nin görevde kalması gerektiğini düşünenler 20 puan, Data for Progress anketinde 14 puan, Suffolk Üniversitesi Anketinde ise 10 puan önde görünüyor.
Görevden alma referandumu nedir?
California’da valilerin göreve gelirken aldıkları oy sayısının yüzde 12’si kadar imza toplandığında görevden alma referandumu düzenleniyor.
Bu referandumlarda oy pusulalarında seçmenlere valinin görevden alınmasını isteyip istemedikleri ve istiyorlarsa yerine kimin geçmesini istedikleri soruluyor.
Referandumda seçmenlerin yüzde 50’den fazlası valinin görevden alınmasını onaylarsa, ikinci bölümde en çok oy alan isim vali seçiliyor.
Bu referandumda, valiliğe aday olan 46 isim arasında, eski sporcu ve reality show yıldızı Caitlyn Jenner ve tüm kampanyalarına bir Alaska boz ayısıyla birlikte gezen John Cox gibi renkli isimler bulunuyor.
Ancak anketlerde siyasette deneyimsiz, muhafazakâr bir radyo programcısı olan Larry Elder açık farkla önde görünüyor.
Newsom neden görevden alınmak isteniyor?
Vali Newsom hakkında göreve geldiği 2019 yılından bu yana 7 kez görevden alma kampanyası düzenlendi, ancak bunlardan yalnızca biri gereken yaklaşık 1,5 milyon imzaya ulaşabildi.
California eyaleti uzun zamandır evsizlik, yüksek vergiler ve hayat pahalılığının yanı sıra yaz aylarında orman yangınları ile mücadele ediyor.
Newsom’u referanduma taşıyan en büyük neden olaraksa yeni tip koronavirüs (Kovid-19) konusundaki kriz yönetimi ve salgına karşı alınan tedbirleri her endüstriden eşit biçimde talep etmemesi gösterildi.
Geçen kasım ayında Newsom’ın kendi koyduğu Kovid-19 kurallarına uymayarak kalabalık bir restoranda maske takmadan yemek yerken görüntülenmesi özellikle tepki çekmişti.
Ancak, Newsom görevden alınmasına neden olan Kovid-19 krizini kampanyasında yine merkeze yerleştirdi.
Zira referandumda Vali’ye alternatif adaylar arasında lider durumda bulunan Cumhuriyetçi radyo programcısı Larry Elder, göreve gelmesi durumunda Kovid-19 maske ve aşı düzenlemelerini kaldırmaya söz verdi.
Newsom kaybederse demokratların ABD senatosundaki kontrolü tehlikeye girecek
Newsom için yüksek profilli bir kampanya düzenlenmesi, demokratlar için bu referandumun ne kadar önem taşıdığını gösteriyor.
Demokratların kalesi olarak görülen eyaletin kaybedilmesi, demokratlar için ara seçimlere bir yıl kala önemli bir moral bozukluğu ve utanç kaynağı olmasının ötesinde, ABD senatosunda çoğunluğu yitirmelerine bile yol açabilir.
1992 yılından beri görevde bulunan 88 yaşındaki California Senatörü Dianne Feinstein’ın sağlık sorunları nedeniyle görevden çekilmesi durumunda, yerine California Valisi tarafından bir senatör atanabilir.
Cumhuriyetçi bir valinin, senatoya cumhuriyetçi bir senatörü ataması, 50 cumhuriyetçi ve 50 demokrat senatörün bulunduğu ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in oyuyla demokratların kontrolünde bulunan senatoda cumhuriyetçilerin çoğunluğu ele geçirmesine neden olabilir.
– Newsom kaybedebilir mi?
Anketler Newsom’ın görevde kalmasının daha büyük bir olasılık olduğunu gösterse de anket firmaları görevden alma seçimlerinde hata payının yüksek olduğunu belirtiyor ve bunun sıra dışı bir seçim olduğu için sıra dışı sonuçlar çıkabileceğini vurguluyor.
1913 yılından beri California’da 179 kez valiyi görevden alma girişiminde bulunuldu, ancak bunların 6’sı sonuca ulaştı.
2003 yılında referandumla demokrat Gray Davis görevden alınmış ve yerine Cumhuriyetçi aktör Arnold Schwarzenegger göreve gelmişti.