Dünya tarihinde neredeyse 10 asır süren sessizliğin ardından Sunda Megathrust’un aktifleşmesi, büyük depremlerin tetiklenmesine yol açtı. 2004’te yaşanan ve bin 600 kilometrelik bir bölümün tek seferde kırılmasıyla sonuçlanan bu olay, yaklaşık 300 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
Sunda Megathrust’un gücü, tarihte Hiroşima’ya atılan bombadan bin 500 kat daha fazla olarak hesaplanıyor. Bu durum, bölgedeki deprem riskini büyük ölçüde artırıyor ve çevre ülkelerin deprem hazırlıklarını ciddi şekilde etkiliyor.
Bugüne dek kaydedilen en büyük depremlerden biri
Sunda Megathrust, başlarda hareketsizdi. O ve önceki asırlarda hiç kayıtlara geçmemiş ilk sarsıntı, 1797’de 8.4 büyüklüğündeydi. Bölgede yaşayanlar böyle bir şeyi hiç beklemiyorlardı. Bunun için depremin maddi, manevi verdiği hasarı temsil eden ‘şiddeti’ çok büyük olmuştu.
1797’de olanlar çok büyük olan fayın bir kısmını kırdı. Ancak bu fay üzerinde yaşanan en büyük deprem henüz meydana gelmemişti. Sunda Megathrust üzerinde, 207 yıl sonra yaşanacak ve bugüne dek kaydedilen en büyük sarsıntılardan biri olacak depreme kadar büyüklüğü 7’den büyük 8 deprem daha kaydedildi. Büyüklüğü bakımından bu deprem Asya’da şimdiye kadar kaydedilen en güçlüsüydü.
Aynı zamanda Sunda Megathrust fayının ürettiği 2004 Hint Okyanusu depremi, 21. yüzyılın en yıkıcı depremi ve modern sismografinin başladığı 1900’den bu yana dünyada kaydedilen en güçlü üçüncü deprem oldu. Büyüklüğü 9.3 olan deprem yaklaşık bin yıl boyunca hareketsiz kaldıktan sonra, Sunda Megathrust fayının 1600 km uzunluğundaki bölümünün ani kaymasına ve Aceh ile Myanmar arasındaki deniz tabanının yükselmesine neden oldu. Ve sonuç olarak yaşanan felaket, 227 bin 898 kişiyi hayattan kopardı.
Sunda Megathrust’ın öncü depremleri, Türkiye’deki büyük depremlere eş değer
‘Vahşi Fay’ olarak da adlandırılan Sunda Megathrust, okyanus dibindeki çukurlardan geçiyor. Çok geniş bir etki alanına sahip olan fay, yeryüzündeki birçok fayı tetikleyen büyük levha hareketlerine neden oluyor. Kimi araştırmacılara göre Sunda Megathrust’ın, 2004 depremini üretmeden önce 2002’deki kırılması öncü deprem olarak dahi kabul ediliyor. 2002’deki bu sarsıntı ise, Sumatra merkezli ve 7.2 büyüklüğünde. KAF ve Doğu Anadolu Fay Zonu’nda yaşanan depremlerin büyüklükleri göz önünde bulundurulduğunda, Sunda Megathrust’ın öncü depremleri, Türkiye’deki büyük depremlere eş değer.
2004 yılındaki Hint Okyanusu depremi, mega bindirme yüzeyinin büyük bir bölümünü parçalamıştı. Milliyet’in haberine göre, bu büyüklükteki önceki depremlere ilişkin araştırmalar gösteriyor ki bu kadar büyük levha hareketleri ve kırılmalar çok nadir yaşanıyor.
2004 yılında yaşanan dünyanın en büyük depremlerinden biri, Amerika Birleşik Devletleri tarafından Hiroşima’ya atılan ‘Uranyum-235’ tipi atom bombası olan ‘Little Boy’dan yaklaşık bin 500 kat daha büyük bir enerjiyi açığa çıkardı. 8 ila 10 dakika boyunca, dünyanın 10 mm kadar titreşmesine sebep olan deprem, Alaska kadar uzaktaki depremleri bile tetikledi. Yaşanan deprem ve tsunaminin ardından Hint Okyanusu kıyısında felaketten etkilenen ülkelere, dünya çapında 14 milyon dolar bağış yapıldı.
Depremden çok tsunami öldürdü
Binlerce kişiyi hayattan koparan deprem ve tsunamilere yol açan Sunda Megathrust, okyanusun da altından geçiyordu. Bu nedenle karadan geçen faylara oranla çok daha büyük dalgalar oluşturdu ve yüz binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Zaten bölgede yaşanan depremlerde tropikal örtüye uygun inşa edilen tek katlı, köy evi tarzı yapılar depremde yıkılmadığından tsunaminin neredeyse 10’da 1’i kadar insanı hayattan koparmıştı. 2004’te bin 600 km uzunluğundaki bölümünün ani kayması, Aceh ile Myanmar arasındaki deniz tabanının yükselmesine neden oldu. Bunun sonucunda büyük bir deprem ve Hint Okyanusu’ndaki korkunç tsunami oluştu. Bu olaydan yalnızca 3 ay sonra güneyde, Simeulue ve Nias adalarının altındaki 350 km uzunluğundaki bölümün ani kayması, yıkıcı bir büyük depreme ve öncekinden daha hafif bir tsunamiye neden oldu.