Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda Rusya’nın Ukrayna’daki askeri operasyonuna son vermesini ve askerlerini geri çekmesini talep eden karar tasarısında Afrika ülkelerinden 28’i “evet” oyu kullanırken, çekimser kalan 17’si ve ret oyu kullanan 1 Afrika ülkesinin Rusya ile farklı alanlardaki ilişkileri dikkat çekiyor.
BM Genel Kurulunda Ukrayna hakkında yapılan oylamada, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını kınayan karar tasarısı kabul edildi.
Rusya’nın Afrika kıtasında özellikle askeri alandaki etkisi artarken BM Genel Kurulundaki oylamada kararı desteklemeyen Afrika ülkelerinde Wagner gibi Rus paralı askerleri ya da güvenlik şirketlerinin bulunması dikkati çekti.
Oylamada tasarı, 35 “çekimser” ve 5 “hayır” oyuna karşı 141 oyla kabul edilirken, 54 Afrika ülkesinden 28’i tasarıyı kabul etti.
17 Afrika ülkesi çekimser oy kullanırken 8 ülke oylamaya katılmadı, Eritre ise “hayır” oyu kullandı.
Afrika ülkelerinden Rusya ile güçlü bağları olan Cezayir, Angola, Burundi, Kongo, Güney Afrika Cumhuriyeti, Senegal, Uganda, Ekvator Ginesi, Namibya, Mozambik, Madagaskar, Mali, Sudan, Güney Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Tanzanya ve Zimbabve, Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açması konusunda “çekimser” kaldı.
Burkina Faso, Esvatini, Etiyopya, Kamerun, Gine, Gine Bissau, Fas ve Togo ise oylamaya katılmadı.
Rusya’nın Afrika’ya ilgisi artıyor
SSCB döneminde beri Afrika ülkeleriyle ilişki kuran Rusya, özellikle 2000’li yıllardan itibaren ikili ilişkilerini yeniden güçlendirmeye başladı.
Orta Afrika Cumhuriyeti, Cezayir ve Mali gibi ülkelerde diğer kıta dışı aktörlerin etkisinin azalması, Rusya’nın bu ülkelere nüfuz etmesini kolaylaştırdı.
Afrika hükümetleriyle özellikle askeri alanda ilişkilerini geliştiren Rusya, ham madde kaynakları ve enerji üretiminin yanı sıra altyapı projelerinde de iş birliğini güçlendiriyor.
Afrika’nın toplam silah ithalatının yüzde 35’ini karşılayan Rusya, bu oranla Afrika’ya en fazla silah satışı yapan ülke konumunda bulunuyor.
Çekimser ya da “hayır” oyu kullanan ve oylamaya katılmayan Afrika ülkelerinde Wagner gibi Rusya merkezli paralı askerlerin ya da güvenlik şirketlerinin faaliyet göstermesi dikkati çekti.
Afrika’da varlığı en fazla bulunan Rus güvenlik şirketi Wagner, Angola, Cezayir, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Orta Afrika Cumhuriyeti, Madagaskar, Mali, Mozambik, Sudan ve Zimbabve’de faaliyet gösteriyor.
Diğer Rus özel güvenlik şirketlerinden Patriot, Burundi’de, Sewa Security Service ise Orta Afrika Cumhuriyeti’nde faaliyet gösterirken, RSB’nin ise Senegal, Libya, Nijerya’da bulunduğu belirtiliyor.
Afrikalı liderler, Wagner, Patriot ve RSB paralı askerlerinden yerel orduları eğitmek, önemli isimleri korumak, isyancı veya terörist gruplarla mücadele etmek ve sıcak noktalarda altın, elmas ve uranyum madenlerini korumak gibi konularda destek alıyor.
Rus güvenlik şirketi Sewa Security Service, Orta Afrika Cumhuriyeti’nde askeri eğitim, kurumların güvenliğinin sağlanması, Cumhurbaşkanlığı muhafızlarının ve ordunun eğitimi gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.
Sudan’da askeri eğitim faaliyetleri bulunduğu belirtilen Rus paralı askerlerinin Mozambik’te terörle mücadeleye destek verdiği bildiriliyor.
Bu hizmetler karşılığında ise Rus paralı askerleri, ülkelerdeki mineralleri ve doğal mirası kullanmak, silah, teknoloji ve askeri hizmet tedarik etmek için bazı imtiyazlara ve ruhsatlara sahip oluyor.
Eritre “hayır” dedi ve Rusya’ya destek verdi
Eritre, oylamada Rusya’yı destekleyerek “hayır” kullanan tek Afrika ülkesi oldu.
Rusya, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından Eritre’ye uygulanan yaptırımları 2019’da kaldırdığını açıklayarak bu ülkeye destek vermişti.
Uzmanlar, bu kararın Eritre ile Rusya arasındaki ilişkinin derinleştiğinin göstergesi olduğunu kaydetti.
Sosyal medyaya yansıyan görüntülerde ise Ukrayna’ya yönelik saldırının başlaması sonrası Etiyopya ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerin caddelerinde Rusya bayrağı dalgalandırıldı.
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (ASBÜ) Afrika Çalışmaları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Mürsel Bayram, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Afrika kıtasındaki ülkelerin yaklaşık yarısının Ukrayna krizinde tarafsız kaldığını belirtti.
Bayram, “Toplamda 17 Afrika devleti çekimser kalırken 8 devlet oylamaya katılmamış. Bu anlamda Afrika devletlerinin neredeyse yarısı Ukrayna krizinde tarafsızlığı tercih etmiş denilebilir.” ifadesini kullandı.
Rusya’nın SSCB döneminden itibaren Afrika kıtası ile devam eden askeri bağların devam ettiğine dikkati çeken Bayram, Ukrayna krizinin Afrika açısından “uzak bir tehdit” olarak görülmesinin ve son olarak Ukrayna’daki Afrikalılara yönelik kötü muamele iddialarının oylama sonuçlarına etki etmiş olabileceğini kaydetti.
Karar, Rusya’nın Ukrayna’dan derhal çekilmesini talep ediyor
BM Genel Kurulunda kabul edilen kararda, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları güçlü şekilde kınanırken, Moskova’dan “tüm askeri güçlerin Ukrayna topraklarından derhal, eksiksiz ve koşulsuz olarak geri çekilmesi” talep ediliyor.
Rusya’nın Ukrayna’daki askeri faaliyetlerine son vermesi gerektiği vurgulanan kararda, Rusya’nın 21 Şubat’taki sözde Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerini tanıma kararının geçersiz olduğu ifade edilerek “Rusya’nın bu kararını derhal ve koşulsuz olarak iptal etmesi” gerektiği kaydedildi.
Kararda, tüm taraflar Minsk Anlaşması’na bağlı kalmaya davet edilerek, insani yardım ulaştırılması gereken bölgelere erişimin sağlanması gerektiğine işaret edildi.