1739’da İngiltere’de Roma döneminden kalma garip, ‘on iki kenarlı’ içi boş bir nesne keşfedildi. O zamandan beri yüzden fazla dodekahedron ortaya çıkarıldı, ancak amaçları bilinmiyor. Kesin olarak bildiğimiz tek şey nerede bulundukları ve bu da Gallo-Roma bağlantısına işaret ediyor.
Şimdiye kadar Roma Britanyası’nda 33, dünyada ise yaklaşık 130 dodekahedron bulundu. Fakat bu nesnelerin ne amaçla kullanıldığı hala bilinmiyor. Norton Disney Tarih ve Arkeoloji Grubu’na göre bu dodekahedron ‘arkeolojinin en büyük muammalarından biri’.
Şimdiye kadar bulunan en büyük Roma dodekahedronlarından biri de gün ışığına çıkarıldı. Yaklaşık bin 700 yıllık olduğu tahmin edilen obje, 4 Mayıs’tan Eylül başına kadar Lincoln Müzesi’nde sergilenecek.
Dodekahedron bir tepenin üzerindeki büyükçe bir çukurun içinde bulundu. Norton Disney Tarih ve Arkeoloji Grubu yöneticisi Richard Parker “Elimizdeki obje kesinlikle muhteşem durumda. Eksiksiz ve hasarsız. Ayrıca belli ki onu yapanlar ve kullananlar tarafından çok değerli görülüyordu. Çünkü onu yaratmak için epeyce zaman, emek ve yetenek gerekiyor. Yani bu şekilde toprağa gömülmesinin çok önemli bir nedeni olmalı” diyor.
Bakır alaşımından yapılmış dodekahedron 10 cm genişliğinde ve içi boş. Üzerinde farklı boyutlarda 12 adet delik var. Mükemmel durumda, hasarsız ve yüksek kalitede işlenmiş.
Dodecahedron açılımı
Dodekahedron, düzgün on iki adet yüzü (genellikle beşgen) olan üç boyutlu şekil. Dodekahedronun yüzleri beşgen olmayabilir. Beşgenlerden oluşmuş dodekahedrona bayağı dodekahedron denir.
Dodekahedron nedir?
Roma dodekahedronları – ya da daha doğrusu Gallo -Roma dodecahedrons olarak adlandırılırlar- on iki kenarlı içi boş nesnelerdir. Her bir kenarı beşgen şeklindedir ve neredeyse her zaman bir delik içerir. Dış kenarlar genellikle yuvarlak çıkıntılara sahiptir.
Nesnelerin çoğu bronzdan yapılmış, ancak bazıları taştan yapılmış ve delik ya da topuz olmayabilir. Dodekahedronlar genellikle yumruk büyüklüğündedir, ancak yükseklikleri 4 ila 11 cm arasında değişebilir. Deliklerin boyutu da 6 ila 40 mm arasında değişir. İki karşıt delik tipik olarak farklı boyutlardadır.
Bu tür nesneler, ilki 1739’da Aston, Hertfordshire’da bulunana kadar bilinmiyordu. Toplamda, kuzey İngiltere ve Macaristan gibi birbirinden uzak yerlerden 116 tanesi kazıldı. Ancak çoğu Galya’da, özellikle Ren havzasında, şimdi İsviçre, doğu Fransa, güney Almanya ve Aşağı Ülkelerde bulundu. Bazıları madeni paralarla birlikte bulundu, bu da sahiplerinin onları değerli gördüklerini gösteriyor. Çoğu MS 2. ve 3. yüzyıla tarihlenebilir.
Parker, dodekahedron’un Roma literatüründe herhangi bir tanımının bulunmadığını ve mozaiklerde tasvir edilmediğini belirtiyor. Bu da objenin amacını anlamayı zorlaştırıyor. Parker tüm dodekahedron’ların farklı boyutlarda olduğunu ve bu nedenle ölçüm için kullanılmadıklarını düşünüyor. Herhangi bir aşınma belirtisi olmadığı ve hasar görmediği için bir alet olma ihtimalinin de düşük olduğunu sözlerine ilave ediyor.
Parker’a göre bu fikri destekleyen en önemli gösterge cismin ‘güçlü dini bağlantıları’ olan küçük bir Roma atlı tanrı heykelciğinin yakınlarında bulunması. Eser 1989 yılında metal dedektörleri tarafından keşfedilmiş ve bu gibi heykelcikler genellikle tapınak alanlarında bulunuyor.
Dodekahedron’un arkeolojik bir kazı alanında bulunduğuna dikkat çeken Parker gizemin çözüleceği konusunda iyimser. “Bu henüz çözmeye başladığımız epey karmaşık bir hikaye” diye ekliyor.
Oyuncak mı, alet mi, takvim mi?
İşlevleriyle ilgili herhangi bir teori yalnızca spekülasyona dayanır.
Dodekahedronlar hakkında bazı teoriler:
Bir oyun için özel bir zar türü.
Büyülü bir nesne, muhtemelen Kelt dininden. Çıkıntıları olan benzer küçük, içi boş bir nesne Pompeii’den içinde mücevher veya sihir için eşyalar bulunan bir kutuda bulundu.
Çocuklar için bir oyuncak.
Balık ağları için bir ağırlık.
Bir reisin asasının başı.
Bir tür müzik aleti.
Mesafeleri tahmin etmek ve özellikle askeri amaçlarla araziyi araştırmak için bir araç.
Topçu yararına savaş alanındaki nesnelerin boyutunu ve uzaklığını tahmin eden bir araç.
Sahte paraları tespit etmek için bir cihaz.
İlkbahar ve sonbahar ekinokslarını ve/veya buğday ekimi için en uygun tarihi belirlemek için bir takvim.
Bir mumluk. (Kurtarılan nesnelerden bir veya ikisinde mum kalıntısı bulundu.)
Metal veya ahşap direkler için bir konektör.
Özellikle eldivenler için bir örgü aleti. (Bu, İmparatorluğun daha sıcak bölgelerinde neden on iki yüzlü bulunmadığını açıklar.)
Su borularını kalibre etmek için bir gösterge.
Kartal standartları için bir temel. (Her Roma lejyonu, savaşa bir asa üzerinde sembolik bir kuş taşıdı.)
Falcılık için kullanılan astrolojik bir cihaz. (1982’de Cenevre’de bulunan bir dodecahedron üzerinde yazılı olan, zodyakın 12 işaretinin Latince isimleriydi.)