Bağımsızlığın ilk yıllarında ekonomik sıkıntılarla boğuşan Azerbaycan’da, merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in iktidara gelmesiyle ülkenin sahip olduğu doğal kaynakların verimli kullanılması ve dünya pazarına çıkarılmasını sağlayan bir strateji izlenerek ekonomik atılımlara doğru yol alındı.
Azerbaycan, 20 Eylül 1994’te ilk uluslararası büyük anlaşmasını yaparak enerji sahnesine çıktı. Azeri-Çırak-Güneşli havzasındaki petrolün enerji piyasasına çıkarılması için 7 ülkeden 11 şirket anlaşmaya imza attı.
Anlaşma sonrasında Bakü’den yaklaşık 100 kilometre mesafedeki petrol yataklarında üretim platformları kuruldu, Hazar kıyısında Sengeçal petrol imal ve pompa terminali inşa edildi, denizin dibine borular döşendi.
Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) AÇG havzasında ilk üretim 1997’de başladı ve 18 Eylül 2021’e kadar 4 milyar varil petrol üretildi.
Azerbaycan, petrolün taşınması için Türkiye ve Gürcistan’la iş birliği yaptı ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı inşa edildi.
2006’da faaliyete başlayan BTC ile bugüne kadar 3,7 milyar varil petrol, Ceyhan Limanı’ndan 4 bin 847 tankere yüklenerek dünya piyasasına taşındı.
1990’lı yılların başlarında petrol üretimi yok denilecek kadar azalan Azerbaycan, bugün 30’dan fazla ülkeye petrol ve petrol ürünleri satıyor.
AÇG yatakları, British Petroleum öncülüğündeki konsorsiyum tarafından işletiliyor. Bugün yataklarda BP yüzde 30,37, SOCAR yüzde 25, MOL yüzde 9.57, INPEX yüzde 9,31, Equinor yüzde 7,27, ExxonMobil yüzde 6,79, TP yüzde 5,73, ITOCHU yüzde 3,65, ONGC Videsh Limited (OVL) ise 2,31 paya sahip.
AÇG yataklarına ilişkin anlaşma, 2016’da yapılan yeni anlaşma ile 2050’ye kadar uzatıldı.
“Asrın Anlaşması Azerbaycan’a 150 milyar dolar kazandırdı”
Caspian Barrel Petrol Araştırmaları Merkezi Başkanı İlham Şaban, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Asrın Anlaşması”nın Azerbaycan’ın kalkınmasında başlıca etken olduğunu söyledi.
Şaban, “Azeri-Çırak-Güneşli yataklarının işletilmesiyle Azerbaycan ekonomisi hızlı bir gelişme kaydetti. Asrın Anlaşması Azerbaycan’a 150 milyar dolar kazandırdı. Bu anlaşmadan sonra Azerbaycan 36 petrol anlaşması daha imzaladı ve dünya ile ilişkilerini geliştirdi. Hazar gibi kapalı bir bölgeden dünya piyasası ile iletişim kuruldu. Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı inşa edildi. Daha sonra Güney Gaz Koridoru açıldı.” dedi.
“Asrın Anlaşması olmasaydı diğer anlaşmalar da olmazdı.” diyen Şaban, söz konusu projenin, Azerbaycan’a yeri doldurulamaz fayda sağladığını ifade etti.