Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Avrupa Enerji Borsaları Birliği (EUROPEX) tarafından Antalya Belek Turizm Merkezi’nde düzenlenen “20. Yıl Buluşması”nda yaptığı konuşmada, katılımcıları misafir etmekten ve EUROPEX toplantısına ev sahipliği yapmaktan mutluluk duyduğunu ifade etti.
Küresel salgın süreciyle ortaya çıkan enerji darboğazın, serbest piyasa dinamiklerinin korunması adına paydaşların ne denli önemli olduğunu bir kere daha gösterdiğine dikkati çeken Dönmez, “Son yıllarda enerji piyasası arz sıkıntısı ve maliyet artışlarıyla büyük bir mücadele içerisinde. Bunlara ilaveten yaşadığımız jeopolitik riskler, enerji piyasalarının sürdürülebilirliğini tehdit ediyor. Kovid-19’un yaraları henüz sarılmamışken yaşanan küresel kuraklık ve Rusya’nın Ukrayna savaşı içinde bulunduğumuz türbülansın şiddeti içinde bulunduğumuz şartları daha da artırdı.” diye konuştu.
Daha önceki enerji krizlerinden daha ağır ve sonuçları uzun döneme yayılacak zorlu bir süreci tecrübe ettiklerini dile getiren Dönmez, bugün uzmanların da üzerinde ittifak ettiği üzere küresel enflasyonist baskıların en önemli sebebinin artan enerji fiyatları olduğunu vurguladı.
Bu durumun manipülatif fiyat hareketleriyle birleşince son dönemde enerji fiyatlarında çok hızlı bir yükselişe neden olduğunu aktaran Dönmez, şunları kaydetti:
“Elektrik ve doğal gaz piyasalarında neredeyse 5 kata varan astronomik rakamlar ortaya çıktı. Bu durum bize açıkça şunu gösteriyor. Enerji politikalarımızı hem konjonktürel gelişmelere hem de gelecekteki tehdit, fırsat ve risklere göre yeniden dizayn etmemiz gerekiyor. Konjonktürel gelişmeleri sadece günümüze yansıyan olaylar olarak değerlendiremeyiz. Bugün ortaya çıkan ve yarının enerji dünyasında krize neden olabilecek her olayı uzun vadeli perspektifle ele almak zorundayız. Bu nedenle güçlü yanlarımızı daha fazla öne çıkarıp, zayıf yönlerimizi de bir an önce iyileştirmemiz gerekiyor.”
“Ülkeler bir dizi önlem paketi hayata geçirdi”
Arz sıkıntısı ve fiyatlarda aşırı oynaklık şeklinde tezahür eden krizin etkilerinin son kullanıcıya en az şekilde yansıması için ülkelerin bir dizi önlem paketini hayata geçirdiğini hatırlatan Dönmez, bu durumun ülke ekonomilerine ekstra yük getirse de enerji piyasalarının dengeye oturması adına atılması gereken adımlar olduğunu söyledi.
Enerji fiyatlarındaki aşırı oynaklığın ekonominin en önemli enstrümanı olan öngörülebilirliğe önemli ölçüde zarar verdiğini ifade eden Dönmez, şöyle konuştu:
“Rekabet ortamında mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir enerji piyasası ortamının korunması her zaman birinci önceliğimiz. Çalışmalarımızı her zaman tam rekabetçi enerji piyasasının geliştirilmesi ve sürdürülmesi ilkesiyle yürütmek durumundayız. Son dönemde hem arz güvenliğimizi temin etmek hem de farklı kaynaklardan üretim yapan santralleri korumak için geçici düzenlemeleri hayata geçirdik. Türk enerji piyasası güçlü ve dinamik bir büyüme eğilimi gösteriyor. Kişi başına düşen elektrik tüketimimiz yıldan yıla artıyor. Sanayi sektöründe güçlü bir üretim artışı ve iştahı var. En önemlisi bu büyümeyi besleyecek güçlü bir enerji altyapımız var. Bunların yanı sıra elektrikli otomobil stratejimiz ve onunla büyüyen, gelişen bir altyapıyı inşa ediyoruz.”
Her yıl kendini geliştiren, aşan, bir sonraki noktayı kendisine yeni hedef olarak belirleyen bir Türkiye olduğunu bildiren Dönmez, pazar büyüklüğü açısından Türkiye’nin Akdeniz, Karadeniz, Balkanlar ve Orta Doğu’nun en büyük pazarlarından biri olma yolunda ilerlediğini kaydetti.
Benzin, dizel, hidrojen, doğal gaz, yeşil ürünler, sertifikalar kısacası enerjinin her alanındaki büyüme trendine güvendiklerini belirten Dönmez, “Türkiye, potansiyeli olan bir ülkeden ziyade büyüme hikayesi olan bir ülke. Bir ülkenin potansiyeli var demek, o ülkenin yolun başında olduğunu gösterir. Biz güçlü potansiyelimizi büyüme hikayesine dönüştüren ve bu hikayeye her gün yeni sayfalar ekleyen bir ülkeyiz.” dedi.
Dönmez, Türkiye’nin güçlü enerji altyapısı ve uluslararası projelerdeki istikrarlı ve güvenilir ortaklığı sayesinde Avrupa’nın enerji arz güvenliğinin sağlanmasına da önemli katkılarda sunduğunu belirtti.
Türkiye’nin 100 bin MW’yi aşan elektrik kurulu gücüyle Avrupa’da altıncı, dünyada 14’üncü sırada yer aldığını ifade eden Dönmez, kurulu gücün yüzde 54’ünün yenilenebilir enerji kaynaklarından oluştuğunu belirtti.
Dönmez, 2021’de 331 terawattsaat (TWh) elektrik üretimiyle Avrupa’nın en büyük üçüncü ülkesi olduklarını vurgulayarak, “2022’nin Nisan ayında yaptığımız 25,92 TWh üretimin yüzde 55’ini yenilenebilir enerji kaynaklarından sağladık. Bir önceki yılla kıyasladığımızda yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimimiz yüzde 11 oranında artış gösterdi.” dedi.
“Doğu’daki komşu ülkelerle de elektrik ticaretimiz var”
2021’de elektrik ithalatının 2,33 TWh olduğunu kaydeden Dönmez, şöyle konuştu:
“Yine aynı elektrik ihracatımız ise bir önceki yıla göre yüzde 68 seviyesinde artarak 4,20 TWh olarak gerçekleşti. Aslında Türkiye bulunduğu coğrafyada Güneydoğu Avrupa’da en yüksek kurulu güce sahip ve komşularıyla bu ilişkiyi, ticareti sağlıklı şekilde yürütmektedir. Türkiye, Avrupa’nın en ucunda yer alan bir ülke olması nedeniyle bizim Doğu’daki komşu ülkelerle de elektrik ticaretimiz var. Gürcistan, Irak, savaştan önce Suriye ve geçmişte yine İran ile elektrik ticaretimiz vardı. Şimdi bu halkaya Azerbaycan da eklendi. Gürcistan üzerinden Türkiye’ye belki ileride Avrupa’ya da enerji, elektrik transferini yapabileceğiz. Zaten o bölgelerden devam eden ve biten projelerimizi dikkate aldığımızda TANAP ve devamında doğal gaz boru hattı TürkAkımı bunlar da yine Avrupa’nın enerji arz güvenliği açısından son derece kritik konular. Belki önümüzdeki günlerde Doğu Akdeniz gazının da Türkiye üzerinden pazarlara ulaşmasıyla alakalı yeni adımlar atılabilir.”
Doğal gaz tarafında devreye aldıkları uluslararası projelerin ne denli hayati olduğunun ortaya çıktığına dikkati çeken Dönmez, “Önümüzdeki yıl kullanıma başlayacağımız Karadeniz gazı, Saros Körfezi’nde inşası devam eden FSRU tesisimiz ve doğal gaz depolama tesislerimizin kapasite arttırma çalışmalarıyla, arz güvenliğimiz çok daha iyi bir noktaya gelecek. Sahip olduğumuz bu altyapı ve kaynaklarla ülkemiz yakın gelecekte Avrupa için referans fiyatın oluşabileceği bir ticaret merkezi konumuna gelecek. Çalışmalarımızı bu vizyon doğrultusunda sürdürüyoruz.” ifadelerini kullandı.
EPİAŞ ile daha fazla katılımcının yer aldığı bir enerji piyasası meydana getirdiklerine değinen Dönmez, şeffaf, istikrarlı ve rekabetçi bir ortamda elektriğin ve doğal gazın serbest piyasa şartlarında alım ve satımına imkan sağladıklarını bildirdi.
Dönmez, enerji borsalarını bir araya getiren EUROPEX’in gerçekleştirdiği faaliyetlerin, enerji piyasaları için çok kıymetli olduğunu sözlerine ekledi.
EUROPEX Yönetim Kurulu Başkanı Pieter Schuurs, EUROPEX’in başarıda anahtar, borsalar için güçlü bir ses olduğunu söyledi.