Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), tasarruf finansman şirketlerine ilişkin gündeme gelen soruları yanıtladı.
BDDK, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’nun “Tasarruf Finansman Şirketlerinin İntibak Süreci” başlıklı Geçici 7’nci maddesi kapsamında sürecin nasıl işleyeceğinden faaliyetlerin ne şekilde devam edeceğine ve müşterilerin haklarına kadar gündeme gelen birçok sorunun yanıtını resmi internet sitesinde yayımladı.
Buna göre, söz konusu geçici madde uyarınca, halihazırda tasarruf finansman faaliyeti yürüten şirketler 7 Nisan’a kadar BDDK’ya başvuruda bulunarak, durumlarını en geç 6 ay içinde kanun hükümlerine uygun hale getireceklerine veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunacak.
Planın uygun görülmesi halinde de gereken işlemleri planda belirlenen süreler içerisinde yerine getirecek. Bu 6 aylık süre, intibak sürecinde olan şirket tarafından ilave bir plan sunulması ve söz konusu planın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca uygun görülmesi halinde 6 ayı geçmemek üzere şirket bazında uzatılabilecek.
Şirketlerin iradi tasfiyeleri kurulun iznine tabi olacak. Kurul tarafından iradi tasfiyeye ilişkin izin verilmesinden itibaren 15 gün içerisinde tasfiye işlemlerine başlanacak. Tasfiye sürecinde tahsisat ödemeleri başta olmak üzere şirketlerin yükümlülüklerini yerine getirmesini engelleyecek işlemlere izin verilmeyecek.
İradi tasfiye halinde şirket bir plan çerçevesinde müşterilerine karşı olan yükümlülüklerini yerine getirecek. Ancak bu tasfiye sürecinde müşterilerin hak ve menfaatlerinin zarara uğratıldığının tespit edilmesi halinde iradi tasfiye izni iptal edilerek bir tasfiye komisyonu atanacak. Bu uygulama intibak sürecindeki şirketler için de geçerli olacak. Tasfiye komisyonu şirket genel kurulunun tüm yetkilerine sahip olarak şirket varlıklarının en etkin şekilde nakde çevrilmesi, alacaklarının tahsil edilmesi ve borçlarının ödenmesi konusunda görevlendirilecek.
100 milyon TL sermaye şartı için 6 ay süre
Tasarruf finansmanı faaliyetinde bulunacak kuruluşların nakden ve her türlü muvazaadan ari en az 100 milyon lira ödenmiş sermayeye sahip olması gerekecek. Söz konusu tutarın intibak sürecinde olan şirketler için başvuru tarihinden itibaren 6 aylık sürede tamamlanması gerekecek. Bu süre, şirket bazında 6 ayı geçmemek üzere en fazla bir kez daha uzatılabilecek.
Gayrimenkul veya menkul bir varlık tasarruf finansman şirketlerinde ödenmiş sermaye olarak dikkate alınmayacak.
Öte yandan sermaye şartı veya diğer gereksinimler doğrultusunda mevcut şirketlerin birleşmesi ve devri mümkün olacak.
Ancak verilen izin; birleşme, devir veya bölünme sürecine ilişkin sunulan plana şirket tarafından uyulmaması veya söz konusu işlemlerin müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratacağının tespit edilmesi halinde, kurul tarafından iptal edilebilecek.
Tasarruf fon havuzunun asgari yüzde 3’ü ile ihtiyat fonu ayrılacak
Tasarruf fon havuzunda biriken tutarların tutulduğu hesaplar, şirketin kendi hesaplarından ayrılacak. Bu hesaplar, sözleşmelerini finansman döneminden önce sona erdiren veya cayma hakkını kullanan müşterilere yapılacak geri ödemeler ile tahsisat ödemeleri ve bu madde kapsamındaki yatırım faaliyetleri dışında kullanılamayacak.
Şirketlerin, müşteri giriş veya çıkışları dolayısıyla karşı karşıya kalabilecekleri öngörülmeyen yükümlülüklerini karşılamak üzere tasarruf fon havuzu toplamının asgari yüzde 3’ü kadarını ihtiyat fonu olarak ayırması gerekecek.
İhtiyat fonunun tutulabileceği yatırım araçları da yalnızca katılım hesaplarından veya en fazla 2 gün valörlü olarak nakde dönüştürülebilir yatırım araçlarından oluşabilecek.
Öte yandan tasarruf fon havuzunda toplanan tutarlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ihraç ettiği yurt içi kira sertifikalarının alımı, katılım bankalarında açılacak vadeli ve vadesiz katılma hesapları, varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen yurt içi kira sertifikalarının alımı ile kurulca uygun görülecek diğer faizsiz yatırım araçlarında değerlendirilebilecek.
İzinsiz faaliyet gösterenlere 5 yıla kadar hapis cezası
Halihazırda tasarruf finansman faaliyetinden kaynaklanan borç ve/veya alacakları bulunan, ancak Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 7 Mart 2021’den itibaren bir ay içerisinde kuruma intibak veya iradi tasfiye başvuru yapmayanlar hakkında, izinsiz faaliyette bulunmak suçundan adli işlem uygulanma talebiyle Cumhuriyet Başsavcılığına başvurulacak.
İzinleri almaksızın tasarruf finansman faaliyetlerinde bulunan kişiler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Öte yandan izinleri almaksızın ticaret unvanlarında, her türlü belge, ilan ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda şirket gibi faaliyet gösterdikleri izlenimini uyandıracak söz ve deyimleri kullanan kişiler de 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve 1000 güne kadar adli para cezasına çarptırılacak. Ayrıca, bu iş yerlerinin 1 aydan 1 yıla kadar, tekerrür halinde ise sürekli olarak kapatılmasına karar verilebilecek.
İzinsiz tasarruf finansman faaliyetinde bulunan şirketler hakkında tasfiye kararı da alınabilecek.
Çekiliş grupları için yüzde 40 şartı
Sözleşmenin tahsisattan önce sona ermesi halinde, müşterilerin şirket nezdindeki tasarruflarını geri alma hakları hiçbir suretle sınırlandırılamayacak. Şirketler, müşterilerini tasarruf finansman sisteminin işleyişi, tasarruf finansman sözleşmelerinde yer alan hükümler, cayma ve fesih hakları konusunda etkin bir şekilde bilgilendirilecek.
Çekilişli gruplarda, grubun toplam tasarruf ay sayısının asgari yüzde 40’ı kadar sözleşme ilişkisi kurulmuş müşteri bulunması zorunlu olacak. Bu oranı henüz karşılamayan gruplarda tasarruf dönemi başlatılamayacak ve müşterilerden tasarruf ödemesi ve organizasyon ücreti alınamayacak.
Cayma veya fesih hakkının kullanımı dolayısıyla müşteri sayısı bu oranın altına düşen gruplarda şirket kendi öz kaynaklarını kullanarak asgari müşteri sayısını tamamlayacak.
Şirketler, verilen hizmetlerden kaynaklanan sorulara cevap verecek bir sistem kurmakla ve bu hizmetle ilgili müşterilerini bilgilendirmekle yükümlü olacak. Şirketler, taraflar arasında kurulan sözleşmenin bir örneğini müşterilerine teslim edecek ve talepleri halinde müşteri ile yapılan işlemlere ilişkin her türlü belgenin örneği, ücret talep etmeksizin müşterilere verilecek.
Öte yandan şirketler, tasarruf finansman faaliyetleri kapsamında yeni müşteri kazanımı amacıyla mevcut müşterilerine yönelik tasarruf fon havuzu kaynaklarından teşvik edici herhangi bir uygulamada bulunamayacak. Tasarruf dönemine ilişkin, sözleşme kapsamında müşteriden ipotek, rehin veya senet gibi teminatlar alınamayacak, organizasyon ücreti dışında müşteriyi ödeme yükümlülüğü altına sokacak herhangi bir işlem yapılamayacak.
Finansman dönemi için konut ve iş yerinde 120 ay, taşıtta 60 ay vade sınırı
Tüm gerçek ve tüzel kişiler yalnızca yurt içinde tescil edilmiş konut, çatılı iş yeri veya taşıt alımlarını finanse etmek üzere tasarruf finansman şirketlerinden hizmet alabilecek. Tasarruf finansman sözleşmelerinde finansman döneminin azami vadesi, konut ve çatılı işyeri sözleşmeleri için 120 ayı, taşıt sözleşmeleri için 60 ayı aşamayacak.
Müşteriler, tasarruf finansman sözleşmesi imzalanmasını takip eden 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayabilecek. Söz konusu cayma hakkının kullanılması halinde tasarruf finansman şirketi, organizasyon ücreti dahil müşteriden aldığı tutarın tamamını iade edecek.
Öte yandan sözleşmenin feshi hakkının kullanılması durumunda, müşterilerden tahsil edilen tasarruflar fesih talebini takip eden 6 ay içerisinde müşteriye ödenecek.
Müşterinin sözleşme kapsamındaki tasarruf ödemelerini yerine getirmemesi durumunda ise şirket müşterinin finansman ödemesini öteleyebilecek veya sözleşmeyi sözleşmede belirlenen esaslar çerçevesinde tek taraflı olarak feshedebilecek.
Tasarruf finansman faaliyeti nedir?
“Bir sözleşme kapsamında önceden belirlenmiş koşulların gerçekleşmesi şartıyla konut, çatılı iş yeri veya taşıtın edinimi için faizsiz finansman esaslarına göre belirli bir süre tasarruf edilmesi, müşterilere finansman kullandırılması ve toplanan tasarrufların yönetimi” olarak tanımlanan tasarruf finansman faaliyeti, Almanya ve Fransa başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde yaygın şekilde uygulanıyor.
Finansman elde etme hakkının bir tasarruf dönemine bağlı olması, bu faaliyeti diğer finansman ürünlerinden ayıran en temel özellik olarak öne çıkıyor.
Bu şekilde sistemdeki müşterilerin bir kısmı tasarruf sağlarken diğer bir kısmı finansman elde ediyor. Dolayısıyla bu uygulamada temel olarak müşteriler birbirlerini finanse ediyor. Şirket ise bu işlemlerin organizasyonunu ve tasarruf havuzunda biriken fonun yönetimini gerçekleştiriyor.