Sağlık Bakanlığı Toplum Bilim Kurulu Üyesi ve Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, AA muhabirine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında dün toplanan Kabine Toplantısı’nın ardından gündeme gelen restoran ve kafelerin vaka ve hastalık seyrine göz önünde tutularak açılabilmesine yönelik açıklamalar üzerine değerlendirmede bulundu.
Kovid-19 salgınının dünyada ve Türkiye’de etkisini sürdürdüğünü ancak toplumsal bağışıklamaya yönelik aşılama programlarının katkısıyla yeni vaka sayılarında düşüş görülmeye başladığını vurgulayan İlhan, salgının etkisinin kırılması için küresel bağışıklığının sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
Sürecin, kontrollü şekilde, maske, mesafe ve hijyen kurallarına bağlı kalınarak hızlı aşılamayla sürdürülmesi gerektiğine dikkati çeken İlhan, salgın öncesi normal yaşama dönülebilmesi için tedbirlere uyulmasının önemine işaret etti.
İlhan, vaka sayılarının ciddi oranlarda azalmasıyla “yeni normal” yaşama dönülemeye başlanabileceğini belirterek, Türkiye için günlük yeni vaka sayılarının hala 7 bin-8 bin bandında olduğunu hatırlattı.
Yeni vaka ve hastalık seyrinin bölge ve illere göre değişiklik gösterebildiğinin altını çizen İlhan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıkladığı “yerinde karar” döneminin hayata geçirilmeye başlanmasıyla normalleşme adımlarının atılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirildiğini anlattı.
İlhan, “Yerinde karar dönemiyle bundan önce Türkiye geneli için alınan ya da kaldırılan kısıtlama kararları artık illere göre değişebilecek.” dedi.
İl bazında yapılacak değerlendirmelerde Sağlık Bakanlığınca belirlenen kriterlerin esas olacağını dile getiren İlhan, “İller, vaka sayısı, aşı oranları gibi ölçütlere göre düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli olarak sınıflandırılacak. Bu aşamadan sonra yeni normalleşme takvimini yürütülecek.” diye konuştu.
İlhan, pazartesi günü il bazında 7 günlük vaka sayılarının ortalamasının kamuoyuyla paylaşıldığını ve bundan sonra da her hafta başında bu bildirimin yapılacağını bildirdi.
Bir haftayı kapsayan il bazında vaka sayılarının yer aldığı Türkiye haritasına ilişkin bilgi veren İlhan, “8-14 Şubat’ta Kovid-19 vaka sayısı her 100 bin kişide Ankara’da 35,49, İzmir’de 44,39, İstanbul’da 60,19 oldu. Nüfusa göre 100 binde sıralamasında, Trabzon ilk sırada yer aldı ve onu Rize, Ordu, Giresun ve Samsun izledi. Vaka sıralamasında ise ilk sırada İstanbul yer alırken bunu Samsun, Konya, Ankara ve Antalya takip etti. Kilometrekare başına yapılan sıralamada da İstanbul, Kocaeli, Trabzon, Yalova ve Ordu ilk 5 il içinde yer aldı.” değerlendirmesini yaptı.
Prof. Dr. İlhan, 7 günlük veriler ışığında, hastalığın seyrine göre il hıfzıssıhha kurullarınca bölgesel kararlar alınabileceğine ve belli faaliyetlere aşama aşama geçilebileceğine değindi.
Salgın sürecinde özellikle restoran, kafe gibi yeme içme sektörünün hastalık seyrine göre kısmi hizmet verdiğini anımsatan İlhan, bunun kimi dönemlerde belli saat sınırlaması ve paket servis hizmeti şeklinde yapılabildiğini aktardı.
“İşletmeler, il bazında hastalık seyri ve aşılama oranları göz önünde tutularak açılabilecek”
Salgının seyrine göre il hıfzıssıhha kurullarının alacağı kararlar doğrultusunda restoran, kafe ve lokantaların belli kurallar çerçevesinde kapılarını yeniden açabileceğini aktaran İlhan, “İşletmeler, il bazında hastalık seyri ve aşılama oranları göz önünde tutularak açılabilecek. Bunlar yerinde alınacak kararlar doğrultusunda hayata geçirilecek. Restoran, kafe ve kıraathane gibi yeme içme sektörüne yönelik adımların yol haritası önümüzdeki günlerde belli olacak. Bunun için çalışmalar yürütülüyor, analizler yapılıyor, kriterler belirleniyor.” şeklinde konuştu.
“Kapasite sınırlaması getirilebilir”
Prof. Dr. İlhan, ekonomik sıkıntı içinde olan yeme içme sektörünün rahatlatılması için atılacak adımlarda aynı zamanda halk sağlığının korunmasının esas olduğunun altını çizdi.
Bu doğrultuda istenilecek kriterlerin henüz netlik kazanmadığına işaret eden İlhan, daha önce yaz döneminde işletmelerin açıldığını ancak vatandaşların kurallara uymaması nedeniyle ekim sonunda vaka sayılarının hızla artmaya başladığını söyledi.
Bu tür suistimallerin olmaması gerektiğinin altını çizen İlhan, alınabilecek önlemlere ilişkin şunları kaydetti:
“Bu dönemde özellikle bulaşma hızı yüksek olan mutasyonlu virüsün de etkisi göz önünde tutulmalı. Çünkü geçmiş dönemde virüsün bulaş hızı bu derece değildi. O nedenle yeme içme sektörünün il bazında salgın seyri göz önünde tutularak açılması halinde yine Bakanlığımızca belirlenen kurallar uygulanmalı. Sıkı kurallar ve denetlemeler çerçevesinde, yemek yenilen iç mekanlara kapasite sınırlaması getirilebilir. İşletme personeline düzenli olarak Kovid-PCR testi yapılabilir. İşletme personeline ilerleyen süreçte aşı yapılabilir. Müşterilerden mekana alınmadan önce HES kodu istenebilir. Girişte, kişilerin ateş ölçümü yapılabilir.
Öte yandan, mekanda masalar arasındaki mesafe en az 1,5-2 metre olacak şekilde yerleştirilebilir ve masada çapraz oturma düzeni oluşturulabilir. Maskeler ancak ve ancak yemek yenilirken çıkarılabilir. Müşterilerin mekanda bulunma süresine sınırlama getirilebilir. Bulaşma riskinin önlenebilmesi amacıyla, söz konusu mekanlarda müşterilerin yüksek sesle konuşmasına ve ortamda canlı müzik yapılmasına izin verilmeyebilir.”