Birleşmiş Milletler (BM) İşkence, İnsanlık Dışı ve Aşağılayıcı Muamele ve Ceza Özel Raportörü Edward, Suriye’de Esed rejiminin devrilmesiyle ortaya çıkan suç ve işkence kanıtları ile bu konudaki hesap verilebilirliğin sağlanması konularında AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
- Suriye’de Esed rejiminin sistematik işkence merkezleri gün geçtikçe ortaya çıkıyor
- Suriye’deki devrik rejimin insanlık suçlarının izleri, Esed’in yargılanmasında önemli kanıtlar olacak
- Suriyeli insan hakları avukatı Kasım’a göre, devrik Esed rejimi “bile isteye” işkence yapıyordu
Esed rejiminin işkenceyi yaygın olarak uygulayan ülkeler listesinin en başında olduğunu söyleyen Edward, rejimin, uzun yıllar nüfusu kontrol etmek, korku aşılamak ve herhangi bir muhalefeti veya meşru muhalefeti durdurmak için işkenceyi kullandığını ve birçok insanın buna maruz kaldığını dile getirdi.
Edward, “(Bu sürecin) Suriyeliler için bir dönüm noktası olduğunu düşünüyorum. Bence iyimser olmalıyız ancak elbette dikkatli de olmalıyız. Demokratik ilkelere ve insan haklarına geçişin güvenli şekilde yürütüldüğünden ve Suriye halkının bu noktaya gelmesini desteklediğimizden emin olmalıyız.” dedi.
Suriye’de son birkaç haftada ortaya çıkanların, BM’nin İşkence Özel Raportörlüğü Ofisinin 2011’den bu yana derledikleriyle uyumlu olduğunu kaydeden Edward, “(Suriye’de) Şu anda bu vahşetlerin bazılarının son 11 yılda gerçekleştiği yönündeki bir kaydın olması beni çok mutlu ediyor. Umarım gerçeği söyleme, uzlaşma ve adalet süreci ortaya çıkar.” diye konuştu.
Edward, tüm uluslararası suçların, özellikle işkence ve zorla kaybetmeler, keyfi tutuklamalar, infazlar ve hukuka aykırı öldürmelerin bağımsız ve tarafsız bir şekilde soruşturulması ve kovuşturulması gerektiğini vurguladı.
“Şimdi eski Esed hükümeti (rejimi) bunların büyük çoğunluğundan sorumlu olacak ve olabilir ancak insanlar diğer aktörler tarafından da zarar gördü. Bu nedenle tüm suçların ortaya çıkarılması önemli olacak.” diyen Edward, yeni Suriye yönetimine UCM’nin tüzüğünü onaylama çağrısında bulundu.
Edward, diğer ülkeleri de UCM’ye (Suriye’deki işkencelerle ile ilgili) başvurmaya davet ederek, “Esed’in adaletle yüzleşmesinin zamanı geldi ve onun yargılanacağı en uygun yer UCM’dir. Rusya’nın, Esed’e yeni bir kalacak yer sağladığına dair bazı teyitler var, bu da Esed’in uluslararası bir mahkemeye çıkmasının önünde bazı zorluklar oluşturuyor. Rusya’nın uluslararası mekanizmalarla işbirliği yapma isteği şu aşamada oldukça zayıf. Her şey mümkün olabilir ve biz bu yolda ilerlemeye devam etmeliyiz.” şeklinde konuştu.
“Gelecek için harika bir yeni Suriye’nin oluşması için çalışmamız gerekiyor”
Diğer ülkelerin ve BM gibi uluslararası kuruluşların Suriye’deki işkencelerle ilgili dava sürecine müdahil olmasının önemine işaret eden Edward, bağımsız ve tarafsız bir organın soruşturmaları yürütmesi gerektiğini bildirdi.
Edward, şunları söyledi:
“Suriye örneğinde tercihim, en kıdemli aktörler için UCM’ye herhangi bir aktarım yapılmasının yanı sıra karma veya uluslararası bir mahkemenin kurulması olurdu. Sierra Leone veya Kamboçya’da ulusal ve uluslararası aktörlerin bir karışımı olan benzer bir mahkeme kurulabilir. Bu modeli tercih etmemin nedeni, bunun ulusal düzeyde kapasite oluşturmaya başlayan tek model olmasıdır. Genellikle yeni mevzuat gerektirir. Böylece sonunda elde ettiğiniz şey, uluslararası desteğe ihtiyacın ötesinde ve Suriye’nin adaleti sağlamasına yardımcı olmaya devam edebilecek, ayrıca gelecekte işlenecek herhangi bir suç için adaleti sağlayabilecek bir mahkemedir.”
Suriye’deki yeni yönetimin nasıl olacağını görmek için zamana ihtiyaç olduğuna dikkati çeken Edward, süreci yakından izlemeleri gerektiğini ve uluslararası toplumun demokrasinin işlevsel olmasının yanı sıra toplumun tüm kesimlerini kapsayan bir yapının oluşması için katkı sağlaması gerektiğini vurguladı.
Edward, “(Suriye’de yaşananlar) bunu çok dikkatli bir şekilde ele almamız ve gelecekte harika bir yeni Suriye’nin oluşması için çalışmamız gerekiyor.” ifadelerini kullandı.