Liderler, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurul başlangıcının hemen öncesinde, 22-23 Eylül’de “Geleceğin Zirvesi” için BM’de toplanacak. Yaklaşık 130 devlet ve hükümet başkanının katılması beklenen etkinlikte Türkiye için de konuşma süresi ayrıldı.
“Daha iyi bir bugün ve geleceği korumak için uluslararası mutabakat sağlanmasının” amaçlandığı zirvede üye ülkelerin çatışmaların engellenmesi ve çözümü, iklim değişikliğiyle mücadele ve daha adil finansal sistem oluşturulması gibi farklı alanlarda birlikte hareket etmeleri teşvik edilecek.
BM ülkeleri, Guterres’ten yeni vizyon istedi
BM üyeleri, 2020’de kuruluşun 75. yılını kutlarken gelecekte küresel işbirliğinin nasıl geliştirilebileceğine ilişkin BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in bir vizyon oluşturmasını talep etti.
Bu çerçevede 2021’de “Ortak Gündemimiz” adlı rapor yayımlayan Guterres, küresel işbirliğinin geliştirilmesine dair önerilerini sundu ve 2024’te zirve düzenlenmesini istedi. Guterres, “21. yüzyıl sınamaları için sorunlara çözüm sağlayabilen 21. yüzyıl kuruluşlarına ihtiyaç var.” mesajını verdi.
BM Güvenlik Konseyi ve finansal mimari dahil mevcut küresel kuruluşlarda reform yapılması gerektiğinin altını çizen Genel Sekreter, “Dedelerimiz için oluşturulan sistemle torunlarımız için bir gelecek inşa edemeyiz.” dedi.
Anlaşmalar üzerinde müzakereler sürüyor
Görev süresi Ocak 2026’da sona erecek Genel Sekreter Guterres’in “mirası” olarak değerlendirilecek zirve için üye ülke temsilcileri, bir süredir “Gelecek Paktı” üzerinde müzakereler yürütüyor. Gelecek Paktı’na aynı zamanda “Gelecek Nesiller için Deklarasyon” ile “Küresel Dijital Sözleşme”nin de eklenmesi bekleniyor.
193 ülkenin çıkar ve isteklerini bir araya getirmeye çalışan anlaşma, “sürdürülebilir kalkınma ve kalkınma finansmanı, uluslararası barış ve güvenlik, bilim, teknoloji ve dijital işbirliği, gençler ve gelecek nesiller ile küresel yönetişimin dönüştürülmesi” başlıklarından oluşuyor.
Müzakerelere dahil olan temsilciler, üye ülkelerin özellikle silahsızlanma, BMGK reformu ve mali kuruluşların yapılandırılmasına ilişkin bölümlerde anlaşma sağlayamadığına işaret ediyor.
Diğer taraftan, zirveye BMGK’nin 5 daimi üyesinin lider düzeyinde katılmaması da eleştirilere yol açıyor.
Tüm ülkelerin tek bir anlaşmaya imza atabilmesi büyük başarı olarak görülse de 193 ülkenin taleplerini karşılamaya çalışmak, anlaşmanın “dilini zayıflatma” ve etkisini azaltma ihtimalini gündeme getiriyor.