Yasama organı Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) ile danışma organı işlevini yerine getiren Çin Halk Siyasi Danışma Konferansının (ÇHSDK) eş zamanlı genel kurul toplantıları, 4-11 Mart’ta başkent Pekin’de düzenleniyor.
Çin’de “Lianghui” (İki Oturum) olarak anılan toplantılar, ülkenin yakın dönemdeki ekonomi stratejisi ve hedeflerini, iç siyaset ve dış politika önceliklerini ortaya koyması açısından kritik önem taşıyor.
5 yıllığına seçilen iki meclis, bu yıl 14. dönemlerinin 3. yıllık toplantılarını düzenliyor. Toplantılar, 4 Mart’ta danışma meclisi ÇHSDK’nin açılış oturumuyla başlayacak. Yasama organı ÇUHK’nin açılış oturumu ise 5 Mart’ta yapılacak.
Gündemin odağı ekonomi
Ekonominin bu yılki toplantılarda gündemin odağında olması bekleniyor. Çin ekonomisi, dışarıda ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni iktidar döneminin getirdiği belirsizliklerin yanı sıra içeride istikrarsız iç talep, deflasyon eğilimi, gayrimenkul sektöründeki süregelen düşüş ve yüksek genç işsizliği gibi kronikleşen sorunlarla karşı karşıya.
Hükümetin bu yılki ekonomik hedeflerinde ve politikalarında iç talebi canlandırmaya, konut sektöründen kaynaklanan riskleri azaltmaya ve teknoloji alanında inovasyonu teşvik etmeye öncelik vereceği tahmin ediliyor.
Başbakan Li Çiang, ÇUHK’nin 5 Mart’taki açılış oturumunda hükümetin çalışma raporunu meclise sunacak. Raporda 2025 yılı büyüme, istihdam, enflasyon ve bütçe açığı hedeflerine yer verilecek.
Büyüme
Çin ekonomisi, 2024’te yüzde 5 büyüme kaydederek hükümetin “yüzde 5 civarında” belirlediği büyüme hedefine ulaşmıştı.
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi, iç talepteki zayıflık ve fiyatlardaki deflasyon eğiliminin yanı sıra yerel yönetimlerin borç problemleri ve gayrimenkul sektöründeki süregelen düşüşün büyümeyi baskıladığı bir yılda son çeyrekteki ihracat artışıyla hedefi yakalayabilmişti.
Başbakan Li’nin de çalışma raporunda benzer şekilde “yüzde 5 civarında” büyüme hedefi koyması bekleniyor.
Analistler, Trump iktidarında Çin ile ABD arasındaki yeni ticaret savaşının yaratacağı dış zorluklara ve belirsizliklere işaret ederek hedefin “iddialı” sayılabileceği değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in eyalet ve bölge yönetimlerinin Ulusal Halk Kongresi öncesi düzenledikleri Yerel Halk Kongresi toplantılarında bu yıl için belirledikleri büyüme hedeflerinin ortalaması, geçen yıla kıyasla yüzde 0,1 azalarak yüzde 5,3 olmuştu.
Merkezi hükümet, büyümeyi dengeleyecek politikaların yürütülmesinden sorumlu olduğundan, genelde yerel yönetimlerin büyüme hedefi ortalamasından düşük ulusal hedef belirliyor.
İşsizlik
Başbakan Li’nin 2025 yılı için şehirlerde 12 milyon yeni istihdam yaratma ve işsizlik oranını yüzde 5,5’te tutma hedefini koruyacağı öngörülüyor.
Hükümet, 2024’te işsizlik oranı ve yeni istihdam hedeflerinin üzerine çıksa da ülkede genç işsizliği yüksek seyretmeye devam etmişti.
2024’te kentlerde 12 milyon 560 bin yeni istihdam yaratılırken işsizlik oranı, önceki yıla göre 0,1 puan azalarak yüzde 5,1 olmuştu.
16-24 yaş aralığında işsizlik oranı, 2023 sonunda yüzde 14,9 iken 2024 sonunda 15,7’ye çıkmıştı.
Ülkede genel işsizlik oranının oldukça üzerinde seyretmeye devam eden genç işsizliği, hükümetin çözüm önermesi beklenen sorunların başında geliyor.
Enflasyon
Ekonomide artan deflasyon baskısı karşısında enflasyon hedefinin ne olacağı merak ediliyor. Çin’de 2024’te üretici fiyatları yüzde 2,2 gerilerken tüketici fiyatlarında yalnızca yüzde 0,2’lik cüzi artış kaydedilmişti. Fiyat artışları, hükümetin 2024 için belirlediği yüzde 3’lük enflasyon hedefinin gerisinde kalmıştı.
Dünyada Kovid-19 salgını sonrası başta gelişmiş ekonomiler olmak üzere enflasyonun yüksek seyrettiği bir dönemde Çin’de ters yönlü eğilimin yerleştiği gözleniyor.
Tüketici fiyatlarındaki artış 23 aydır sıfıra yakın seyrederken üretici fiyatları 28 aydır geriliyor.
Merkezi hükümetin, mevcut eğilim karşısında 2004’ten bu yana “yüzde 3” olarak belirlediği enflasyon oranını bu yıl “yüzde 2″ye düşürebileceği öngörülüyor.
Ulusal Halk Kongresi öncesi düzenlenen Yerel Halk Kongrelerinde Çin’in 31 eyalet ve bölgesinden 27’si enflasyon hedefini “yüzde 2″ye düşürmüştü.
Bütçe açığı
Yeni hükümetin koyacağı bütçe açığı hedefi, büyümeyi teşvik edici politikalar için kesenin ağzını açmaya ne kadar niyetli olduğunu gösterecek.
Çin’de merkezi hükümet, uzun yıllardır, bütçe açığın gayrisafi yurt içi hasılaya oranı için yüzde 3 hedefini koyuyor. Analistler, hükümetin bu yıl bütçe açığı hedefini “yüzde 4″e çıkararak daha fazla harcamaya alan açabileceğini belirtti.
Hükümetin 2025’te 2 trilyon yuan (yaklaşık 275,5 milyar dolar) bütçe artışına gideceği, 2 trilyon yuan özel amaçlı devlet tahvili çıkaracağı ve yerel yönetimler için özel amaçlı borç tahvili kotasını 500 milyar yuan (yaklaşık 68,8 milyar dolar) artırarak büyümeyi sınırlı ölçüde destekleyecek bütçe politikasına yöneleceği öngörülüyor.
Analistler, Pekin yönetiminin, ABD ile yeni ticaret savaşının etkilerini görmeden büyük çaplı canlandırma paketi uygulamasını beklemiyor.
Tüketimi ve iç talebi canlandırma
Dış belirsizliklerin ve deflasyon baskılarının çoğaldığı ortamda Çin hükümetinin ekonomide tüketimi artırmayı ve iç talebi genişletmeyi politika önceliği olarak gördüğü belirtiliyor.
Aralık 2024’te düzenlenen Merkezi Ekonomik Çalışma Konferansında iç talebin geliştirilmesi için bütçe açığı oranının, yatırımların sürdürülmesi için de iç borçlanmanın artırılması gereğine işaret edilmişti.
Analistler, iç talebi artırmaya yönelik tüketici ürünleri takas teşvik programlarının sürdürülmesi, emekli maaşlarının ve sigorta primlerinin artırılması gibi adımların atılmasını bekliyor.
Gayrimenkul sektörü
Krizdeki gayrimenkul sektörünü istikrara kavuşturmaya yönelik çabaların da politika öncelikleri arasında yer alacağı öngörülüyor.
Gayrimenkul sektörü ve konut piyasası, son 3 yılda iç talebi ve genel ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyen faktörlerin arasında yer aldı. 2022’de yıllık yüzde 10, 2023’te yüzde 9,6 azalan gayrimenkul yatırımları, 2024’te de yüzde 10,6 azalarak düşüşünü sürdürmüştü.
Hükümetin gayrimenkul sektörünü canlandırmaya yönelik politika adımları ve teşviklerinin sürmesi bekleniyor. Kent çevrelerindeki köylerin renovasyonu, konut talebinin desteklenmesi, yeni arazi arzının kontrolü ve konut stokunun eritilmesi için satılamayan konutların yerel hükümetlerce satın alınması gibi tedbirlerin alınması öngörülüyor.
Ancak bütçe harcamalarının büyük bölümünün yine talepten çok arz yönlü olması, harcamaların yaklaşık 3’te 2’sini altyapı ve imalat yatırımlarının oluşturması bekleniyor.
İnovasyon
Bu yılın gündeminde inovasyon harcamaları ve ileri teknoloji yatırımları da önemli yer tutacak.
Çinli yapay zeka şirketi DeepSeek’in daha düşük maliyetler ve bilgisayar gücüyle sektöre hakim olan Amerikan şirketlerinden daha iyi performans gösteren modeller geliştirmesi, Çin’de hem yerli teknolojiye hem de özel sektöre duyulan güvenin arttığı ortamı yaratmış durumda.
Ekonomide dış belirsizliklerin çoğaldığı ve büyümenin yenilikçi teknolojilere daha fazla bel bağladığı dönemde inovasyon harcamaları, ülkenin teknolojide kendi yeterliliğini geliştirmesi açısından önemli görülüyor.
Devlet Başkanı Şi Cinping, 17 Şubat’ta aralarında DeepSeek’in de olduğu ülkenin önde gelen teknoloji şirketlerinin patronlarıyla yaptığı toplantıda sektöre güven mesajı vermişti.
Şi’nin mesajları
Ülkenin siyasi doğrultusu ve stratejisini ise hükümetin çalışma raporundan çok Devlet Başkanı Şi’nin kongrede vereceği mesajlar belirleyecek.
Devlet Başkanı Şi, genel kurul toplantılarında bazı eyalet oturumlarına katılıyor, iş ve meslek gruplarından delege gruplarıyla bir araya geliyor. Çin liderinin buradaki açıklamaları, ülkenin genel stratejisine dair güçlü işaretler olarak görülüyor.
Şi, geçen yıl Çin Halk Kurtuluş Ordusu ve Çin Halk Silahlı Polisi delegelerinin düzenlediği oturuma katılmış, yükselen teknolojilerin ulusal stratejinin önemli bir parçası olduğu ve bunların ülkenin savunma ve güvenlik kabiliyetlerini artıracak şekilde entegre edilmesi gerektiğini vurgulamıştı.
Toplantılarda Devlet Başkanı Şi’nin, “yeni üretici güçler”, “yüksek kaliteli kalkınma” ve “teknolojide kendine yeterlilik” hedeflerinin öne çıkarılması bekleniyor.
Dış politika
Dışişleri Bakanı Vang Yi, genel kurul toplantılarının marjında 7 Mart’ta “Çin’in Dış Politikası ve Dış İlişkileri” başlıklı basın toplantısı düzenleyecek. Toplantı, Çin’in dış politikadaki genel eğilimlerini ve güncel uluslararası sorunlara yaklaşımlarını ortaya koyacak.
Vang’ın mesajları, ABD Başkanı Trump’ın yeni iktidar dönemine başlarken iki büyük güç arasındaki ilişkilerin geleceği ile Pekin ve Washington’ın dünyaya bakışındaki farklılıklarına dair ipuçları vermesi bekleniyor.
Özellikle Ukrayna ve Gazze gibi güncel krizler, Çinli Bakan’ın gündeminde yer tutacak.
Ukrayna krizindeki güncel gelişmeler, Trump yönetiminin Rusya’yla savaşı sonlandırmak üzere başlattığı müzakereler, Ukrayna ve Avrupa’yı dışlayıcı tutumu, Çin’in tavrını merak edilir kılıyor. Çin’in, savaşın başından bu yana Rusya’ya yakın tutum izlerken olası bir çözüme barış gücü gönderme gibi katkılar sağlayabileceği tartışılıyor.
Bakan Vang, Çin’in, Trump’ın Gazze’yi “devralma” ve Filistinlileri yerinden etme planına dair tutumu ve Orta Doğu’daki barışa yönelik rolüne de açıklık getirecek.
ABD, Rusya, Avrupa ile ilişkilerin yanı sıra Çin’in küresel güney ülkeleriyle gelişen bağları, Asya-Pasifik’te gerilimler, Güney Çin Denizi ve Tayvan sorunu tartışılan konular arasında yer alacak.