ABD yönetiminin “adil olmayan” ticaret uygulamalarına yanıt olarak Çin’den yapılan çelik ve alüminyum, yarı iletkenler, elektrikli araçlar ve bataryalar gibi stratejik ürünlerde yaklaşık 18 milyar dolarlık ithalata yönelik gümrük vergilerini artırma planı, tepkilere yol açtı.
Bir süredir Çin’i küresel tedarik zincirlerini zayıflatan bazı ticari uygulamaları değiştirmesi yönünde uyaran ABD yönetimi, “Amerikalı işçileri ve işletmeleri Çin’in haksız ticaret uygulamalarından korumak” için harekete geçti.
Çin’in küresel pazarları yapay olarak düşük fiyatlı ihracat ürünleriyle doldurduğunu öne süren ABD yönetimi, Çin’in “adil olmayan” ticaret uygulamalarına yanıt olarak bu ülkeden yapılan 18 milyar dolarlık ithalata yönelik gümrük vergilerini artırma kararı aldı.
Bu kapsamda, çelik ve alüminyum, yarı iletkenler, elektrikli araçlar, bataryalar, kritik mineraller, güneş pilleri, gemiden kıyıya vinçler ve tıbbi ürünlerin yer aldığı stratejik sektörler için tarifeler yükseltildi.
ABD yönetimi, Çin’den ithal edilen ürünlere yönelik tarife oranının elektrikli araçlarda yüzde 100’e, güneş pillerinde yüzde 50’ye, bazı çelik ve alüminyum ürünleri, kritik mineraller ve gemiden kıyıya vinçlerde yüzde 25’e çıkarılacağını bildirdi.
Uyarı işaretleri verilmişti
ABD yönetimi, son haftalarda Çin’in temiz enerji üretimine yönelik yurt içi sübvansiyonlarına ilişkin endişelerini dile getirmişti.
Söz konusu sübvansiyonların Çin’de güneş panelleri ve elektrikli araçlar gibi ürünlerin miktar bakımından iç talebin oldukça üzerinde üretilmesine yardımcı olduğunu savunan ABD’li yetkililer, şirketlerin üretim fazlasını küresel pazarlara aktarması dolayısıyla diğer ülkelerdeki temiz enerji endüstrilerinin tamamlanmasının zorlaşabileceği uyarısında bulunmuştu.
Ülkenin Çin ile mal ticaret açığı bu yıl mart sonu itibarıyla 61 milyar dolara yaklaştı. ABD’de elektronik ekipman ve makine ithalatının neredeyse yarısı Çin’den yapılıyor.
Çin’in ABD’nin hamlesine, mineral yakıtlar, kimyasal ve tarımsal ürünler gibi alanlarda gümrük vergisi artışlarıyla karşılık vermesi durumunda ABD’nin ihracatının da bu durumdan etkileneceği belirtiliyor.
“Ekonomik bozulmayı önleme arzusu” vurgulandı
ABD Başkanı Joe Biden, Çin mallarına yönelik yeni tarifelerin, ABD’lilerin adil olmayan ticari uygulamalar nedeniyle geri kalmamasını sağlayacağını vurgulayarak, “Çin ile çatışma değil, adil rekabet istiyorum.” dedi.
ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai de gelecek hafta belirli tarifelerin zamanlaması ve istisnalarını yayınlayacaklarını ifade etti.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen de ABD Başkanı Biden ile göreve geldiklerinden beri Amerikalı işçilerin ve şirketlerin çıkarları için gerekli adımları atacaklarını söylediklerini anımsattı.
Geçen ay Pekin’e yaptığı ziyaret sırasında Çin’in endüstriyel kapasite fazlası konusundaki endişeleri, ülkenin en üst kademelerindeki ekonomi politika yapıcılarına ilettiğine işaret eden Yellen, “Başkan Biden ve ben, geçmişte yapay olarak ucuz Çin ithalatındaki artışların Amerikan toplulukları üzerindeki etkilerini ilk elden gördük ve buna bir daha tolerans göstermeyeceğiz.” ifadesini kullandı.
Yellen, kapasite fazlasına dair endişelerin ABD’nin gelişmiş ekonomiler ve gelişmekte olan piyasalardaki ortakları tarafından da paylaşıldığını, bu kaygının nedeninin “Çin karşıtı politika” değil, adil olmayan ekonomik uygulamalardan kaynaklanan zarar verici ekonomik bozulmayı önleme arzusu olduğunu savundu.
“İkili işbirliği atmosferini etkileyecek”
Çin Ticaret Bakanlığı ise konuya ilişkin açıklamasında ABD’nin tarife artışlarının Biden’ın “Çin’in gelişimini bastırmama ve Çin ile bağları koparmama” yönündeki kararlılığını ihlal ettiğini belirterek, bu hamlenin ikili işbirliği atmosferini ciddi şekilde etkileyeceğini vurguladı.
Bakanlık, ABD’nin yanlışını derhal düzeltmesi ve Çin’e uygulanan ek gümrük vergilerini kaldırması gerektiğini belirtti.
Uzmanlar, vergi artışlarının Çin üzerindeki etkisinin kısa vadede sınırlı olabileceğini, ancak dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ilişkiler konusunda artan jeopolitik kaygıların piyasa güvenini zedeleyebileceğini ifade etti.
“Seçim kampanyası” değerlendirmesi
ABD’li yetkililer, söz konusu ürünlerin ihracatındaki hızla büyüme ve sektördeki aşırı kapasite göz önünde bulundurulduğunda, doğru önlemlerin alındığından emin olmalarının ülke için önemine işaret ederek, tarife artışlarıyla ucuz Çin mallarının ABD’nin temiz enerji konusundaki ilerlemesini engellemesini önlemenin amaçlandığını bildirdi.
Uzmanlar ise yeni tarifelerde “adil rekabet” anlayışının dışında faktörler olabileceğini ifade etti.
Biden’ın, ekonomi politikalarına düşük puan veren seçmenleri ikna etmek amacıyla seçim yılında Çin ile karşı karşıya gelme riskini göze aldığına dikkati çeken uzmanlar, yeşil enerji, yarı iletkenler ve geleneksel altyapıya yönelik kamu yatırımlarının gelecekteki başarısının Biden’a kasım ayında yeniden seçilebilmesine yönelik avantaj sağlayabileceğini belirtti.
ABD’nin açıklamasına tepki gösteren ve artan tarifeleri Biden’ın seçim kampanyası manevrası olarak değerlendiren Çin’in Xinhua ajansı da yaptığı haberde, “Yeni açıklanan tarife artışı, öncelikle Biden yönetiminin, giderek zorlaşan başkanlık seçim kampanyasının ortasında Çin’e karşı sert görünmeye çalıştığı sembolik bir davranıştır.” ifadesini kullandı.
“Çin’den ithal edilen ürünler için yapılan ödemeler artacak”
Bazı Çin ürünlerine yönelik tarifelerinin artırılmasının Biden’ın duruşunu korumasına yardımcı olduğunu belirten uzmanlar, yeni ithalat vergilerinin ekonomi ve bireysel tüketiciler üzerinde yaratabileceği istenmeyen sonuçlara işaret etti.
ABD Ulusal Perakendeciler Birliğinden yapılan açıklamada, ABD yönetimi ve Ticaret Temsilciliğinin tarifeleri genişleterek enflasyonist bir strateji seçmesi nedeniyle “hayal kırıklığı” yaşandığı belirtilerek, tüketim mallarına uygulanan bu tarifelerin sürdürülmesinin, tüketicilerin Çin’den ithal edilen ürünler için ödediği tutarları artıracağı kaydedildi.
“Tüketiciler enflasyonla mücadeleye devam ederken yönetimin yapması gereken son şey ithal ürünlere ABD’li ithalatçılar ve sonunda ABD’li tüketiciler tarafından ödenecek ek vergiler koymaktır.” ifadesine yer verilen açıklamada, tarifelerin Çin’i ticari uygulamalarını değiştirmeye zorlamadığı vurgulandı.
Açıklamada, temel sorunları ele alacak ve ABD şirketlerinin tedarik zincirlerini değiştirmeleri için gerçek teşvikler sağlayacak yeni bir stratejiye ihtiyaç olduğu vurgulandı.
Yetkililer, tarifelerin enflasyona etki yapmayacağını öne sürdü
Ancak üst düzey yetkililer, bu tarifelerin enflasyonist etkisi olmayacağını, çünkü bunların ekonominin her alanını değil yalnızca belirli sektörleri hedeflediğini savundu.
Yetkililer, tüketicilerin, maliyetlerde artış yerine imalat ve fabrika inşaatlarında rekor düzeyde istihdam sağlayan yatırımların devam etmesini beklemeleri gerektiğini ifade etti.