TBMM Çocukların Her Türlü Şiddet, İhmal ve İstismardan Korunarak Akıl, Ruh ve Beden Sağlıklarının Gelişimi İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu’nda, sorunların çözümüne ilişkin hazırlanan 26 öneri sunuldu.
TBMM’de 26 Kasım’da çalışmalarına başlayan komisyon, 4 aylık çalışmanın ardından son toplantısını dün Komisyon Başkanı AK Parti Aksaray Milletvekili Cengiz Aydoğdu başkanlığında gerçekleştirdi.
Toplantıda, çözüm önerilerine yönelik oluşturulan teklifler milletvekillerine sunuldu. Teklif listesinin ilk sırasında “TBMM bünyesinde çocuklara ilişkin daimi bir ihtisas komisyonu kurulması yerinde olacaktır” önerisi yer aldı.
Eğitim ve dijitalleşme alanındaki önlemlerin ağırlık kazandığı teklifler arasında “İlk ve orta öğretim müfredatı, çocuklarla ilgili hassasiyetler açısından sürekli güncellenmeli ve gerekirse yeni dersler ihdas edilmelidir”, “Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul/kurumlarda her 100 öğrenci için 1 rehber öğretmen norm kadrosu belirlenmesi sağlanmalıdır” önerileri ifade edildi.
Listede, “Çocukların yoğun bulunduğu yerlerde (yurt, kreş, park, oyun bahçesi, internet ve oyun salonu, okul servisi, kantini gibi) cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan, uyuşturucu, müstehcenlik ve fuhuş suçlarından hüküm giyen, kovuşturması bulunan kişilerin, bu yerleri işletmesine izin verilmemesi, çalıştırılmaması, çalıştırılması halinde yaptırıma yönelik mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır” teklifi de kaydedildi.
İnternet ortamındaki şiddetle mücadeleye dair geniş bir yer ayırmayı planlayan komisyonun listesinde, konuya ilişkin şu öneriler yer aldı:
“Dijital ortamlarda gerçekleşen şiddet, ihmal ve istismarın önlenebilmesi amacıyla dijital ve medya okuryazarlığı, siber şiddet, bilinçli internet kullanımı, siber zorbalık konularında eğitimler yaygınlaştırılmalı ve öğretim programları ile müfredatlar zenginleştirilmelidir. Televizyon ve dijital platformlarda dijital güvenlik duvarları kullanılması zorunlu hale getirilmelidir. İnternet servis sağlayıcıları ve dijital platformlar, çocukların yaşlarına uygun içerik filtreleme sistemleri geliştirmeli, bu sistemler, şiddet, cinsel istismar ve zararlı içeriklerin çocuklara ulaşmasını engellemelidir. Bu amaçla 2011 yılında Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK) tarafından oluşturulan ve ücretsiz Güvenli İnternet hizmetinin etkin şekilde tanıtımı yapılmalıdır.”
Rehberlik ders saatlerinin lise müfredatında olduğu gibi okul öncesi, ilkokul ve ortaokulların müfredatında da yer almasının sağlanmasının gerekliliğine dikkati çeken komisyon, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri hakkında Kanunun gelişen teknolojiler açısından yeniden düzenlenmesinin önemine vurgu yaptı.
Listede, “Çocuklar ve ebeveynler için çocukların yaş gruplarına uygun ve etkili eğitim programları, atölye çalışmaları ve bilgilendirici etkinlikler düzenlenmelidir”, “Çocuklar ve ailelerle çalışacak meslek adaylarına yönelik eğitimler artırılmalı, özellikle eğitim, psikoloji, hukuk ve tıp gibi bölümlerde ‘Çocuk ihmali ve istismarı’ dersi zorunlu ders olarak müfredata eklenmeli ve buna yönelik Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca ilgili fakültelere önerilerde bulunulmalıdır” önerileri de yer aldı.
Risk altındaki çocukların erken dönemde tespiti
Çocuklarla çalışan tüm profesyonellere çocuk ihmali ve istismarı konusunda farkındalık kazandıran eğitimler verilmesi, istismar belirtisinde gerekli mercilere bildirimde bulundurulmasının sağlanmasına vurgu yapılırken çocuk birimlerinde çalışan, konusunda hizmet içi eğitimlerini almış, bilgi birikimi ve tecrübelere sahip personelin iller arası yer değişikliklerinde tekrar çocuk birimlerinde görevlendirilmesinin sağlanması gerektiği ifade edildi.
Cinsel istismar suçundan mağdur olan çocukların soruşturma evresindeki beyanlarının bunlara yönelik hizmet veren merkezlerde Cumhuriyet savcısının nezaretinde uzmanlar aracılığıyla alınmasının önemi ile Çocuk İzlem Merkezlerinin kuruluş ve teşkilat kanunu, uygulama yönetmeliği ve kadro cetveli hazırlaması gerektiğine değinildi.
Çocuk Ergen Alkol Madde Tedavi Merkezleri (ÇEMATEM) ve Çok Disiplinli Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Merkezleri (ÇÖZGEM) merkezlerinin sayısının artırılması, risk altındaki çocukların erken dönemde tespit edilmesi ve koruyucu hizmetlerin harekete geçirilmesi için veri tabanı oluşturulması da öneriler arasında yer aldı.
Televizyon yayınlarında çocukların psikolojik ve fiziksel sağlıklarını tehdit eden ihlallere yönelik yaptırımların caydırıcı hale getirilmesi gerektiği, iletişim fakültelerinde “Medya Etiği” dersinin zorunlu hale getirilmesinin önemine vurgu yapıldı.
Çocuk işçiliğine dair ise komisyonun teklifleri arasında “Çalışma hayatında yer alan çocukların istismar ve şiddete maruz kalmalarını önlemek amacıyla, çocuk işçiliğinin önlenmesine yönelik hukuki düzenlemeler güçlendirilerek, çocukların eğitim hayatından kopmalarına neden olan ekonomik ve sosyal faktörleri ortadan kaldırmaya yönelik destek programları geliştirilmesi” önerisine yer verildi.
“Çocuk işçiliğinin yaygın olduğu sektörlerde denetimlerin sıklaştırılarak, işverenlerin ve toplumun bu konuda bilinçlendirilmelerinin sağlanması ve çalışan çocukların haklarını korumaya yönelik hukuki ve sosyal destek mekanizmalarının oluşturulması, çocuk işçiliğiyle mücadele kapsamında özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapılması ve ortak farkındalık kampanyaları yürütülmesi” gerektiği belirtildi.
Çocukların güvenliği ile kadına yönelik şiddet arasındaki bağlantı
Teklifler arasında Kamu Denetçiliği Kurumuna yapılan başvurulara da yer verildi. Başvurularda “çocukların güvenliği” ile “kadına yönelik şiddet” arasında ciddi bir bağlantı olduğu belirtilirken, kadına yönelik şiddeti önlemek için hak temelli, kapsamlı ve sürdürülebilir politikaların oluşturulmasının önemine vurgu yapıldı.
Özel gereksinimi olan öğrencilerin eğitim ortamlarının ulaşılabilir olması ve binaların, engeli olan çocukların bağımsız hareket edebileceği şekilde tasarlanması, ihmal ve istismara maruz kalmış çocuklara yönelik istismarın uzun vadeli psikolojik etkilerini hafifletmek için ücretsiz ve sürekli psikoterapi hizmetlerinin sunulması da öneriler arasında yer aldı.
Listede ayrıca, “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından oluşturulan 2023-2028 Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı, çocuğa şiddet, ihmal ve istismar odaklı ve çocuk-aile-toplum çizgisinde bütüncül ve kapsayıcı bir çerçeve, kanun ile kurumsal bir yapılanmanın eşliğinde sürdürülebilir bir uygulamaya kavuşturulmalıdır” önerisi de bulundu.