Milyonlarca kullanıcısı olan dijital temelli bazı oyun platformları, cinsel saldırı, istismar ve özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi birçok riski de barındırıyor.
- Oyun platformu Roblox’a çocuk istismarına yönelik içerikler nedeniyle erişim engeli
- Sanal ortamda oynanan oyunlar çocuklarda gerçeklik duygusunu ortadan kaldırabiliyor
İstanbul Aile Vakfı ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi koordinasyonunda gerçekleştirilen “Ailelerde Dijital Mahremiyet Farkındalığının Güçlendirilmesi” adlı aile destek projesi kapsamında yapılan araştırmalarda, dijital mahremiyet problemleri ve çözüm teklifleri ortaya konuldu.
Projeye ilişkin detayları AA muhabirine anlatan İMÜ Öğretim Üyesi Dr. Ömer Kemal Buhari, mutlak manada dijital mahremiyeti sağlamanın pek mümkün görünmediğini ifade etti.
Elektronik bir cihaz alıp internete bağlanıldığı andan itibaren verilerin sanal ortama taşınmaya başlandığını dile getiren Buhari, “Kullandığımız işletim sistemleri, sair yazılımlar ve sosyal medya platformları her an kişisel verilerimizi internete taşıyor. Bu veriler pek de nadir denemeyecek bir sıklıkta ulusal ve uluslararası kanunlara aykırılık teşkil edecek biçimde geniş veri tabanlarına aktarılarak ticari veya siyasi amaçlarla kullanılıyor. Bütün bu gerçeklere rağmen mevcut riskleri en aza indirmek noktasında alabileceğimiz önlemler mevcut. Bunların en başında kuşkusuz bu konuda farkındalık sahibi olmak geliyor.” dedi.
“Uzun yıllar tedavi gerektirecek kalıcı travmalar oluşabiliyor”
Erişim engeli getirilen oyun platformu Roblox ve benzeri çok oyunculu kitlesel oyunların ilk bakışta masum göründüğüne dikkati çeken Buhari, “Bu tarz oyunlar, oyuncuların yaratıcılığını ve pratik zekasını geliştiren, grup çalışmasını teşvik eden, hatta onlara bazı ticari yetenekler kazandıran platformlar olarak zararsız, bazı faydalarından söz edilebilecek dijital yapımlar olarak öne çıkıyorlar. Bu oyunların genellikle çocuk ve ergenler tarafından tercih edildiğini bilen bazı art niyetli aktörlerin bu ortamları bir ‘avlanma sahası’na dönüştürdüğü ise pek bilinmeyen bir gerçek. Nitekim Roblox’ta da gizli oyun odaları olduğu, buralarda çocuk istismarı da dahil olmak üzere çeşitli uygunsuz aktivitelerin yürütüldüğü ortaya çıkmıştı.” diye konuştu.
Bu tarz içeriklere maruz kalan çocuk ve ergenler için çeşitli riskler ortaya çıktığını kaydeden Buhari, “Müstehcen içeriklere maruz kalan çocuklarda uzun yıllar tedavi gerektirecek, bazı durumlarda kalıcı travmalar oluşabiliyor. Ayrıca literatürde cinsel içerikli oyunlar oynamanın cinsel şiddeti normalleştirmeye, istismarı destekleyen kanaatler edindirmeye ve cinsel şiddet fiilleri işleme yönünde bir temayül geliştirmeye sebep olduğu ortaya konmuş durumda. Buna ‘içerik riski’ adı veriliyor. Diğer bir risk ‘temas riski’ olarak tanımlanıyor. Burada oyuncuların istismarcılarla temasa geçmesi, böylelikle sanal veya gerçek dünyada istismar edilmeleri tehlikesi doğuyor.” değerlendirmesini yaptı.
“Davranış riski” olarak adlandırılan üçüncü bir riskin de söz konusu olduğunu belirten Buhari, bu aşamada çocuk ve ergen oyuncuların faillere dönüşerek başka oyuncuları istismar etme riski doğduğunu kaydetti.
Bu mecraların çocuklar için tamamen güvenli platformlar olarak gösterilemeyeceğini ifade eden Buhari, şöyle devam etti:
“Devletin asli işlevlerinden birisinin vatandaşlarının güvenliğini sağlamak olduğu göz önüne alındığında, zararlı içerikleri erişime kapatmak bu işlevin yerine getirilmesinde başvurulan bir yöntem. Bununla beraber zararlı içerikleri tespit eden koruyucu yazılımlar geliştirmek, oyunları içeriden ve dışarıdan denetleyecek siber ekipler oluşturmak, en önemlisi de vatandaşlara bu konularda farkındalık kazandıracak eğitim programları düzenlemek gibi sair önlemler de alınabilir ve alınmalıdır.”
Anne ve babalara uyarı
Ebeveynlerin de bu konularda ihmalkar davranışlar gösterebildiğini vurgulayan Buhari, “Bu konuda yeteri kadar farkındalık sahibi olmayan ve ihmalkar davranışlar gösteren ebeveynler çocuklarını denetlemeyerek ne yazık ki art niyetli istismarcıların hedefi haline getiriyor. Çocukların kullandığı cihazların göz önünde olması, belirli bir yaştan önce akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi taşınabilir cihazların kullanımlarına verilmemesi, internet erişimlerinin yazılımlar aracılığıyla sınırlandırılması ve aktif biçimde denetlenmesi, ebeveynlerin çocuklarını ihmal etmeyerek oyunları onlarla birlikte oynamaları ve elbette çocuklarıyla siber alem dışında kaliteli zaman geçirerek onları dijital bağımlılıktan korumaları son derece önem arz eden hususlar.” dedi.
Dijital milli güvenlik sınırlarının aktif biçimde korunmasının hayati önem taşıdığını söyleyen Buhari, “Aksi takdirde günümüz internet kültürüne yön veren siber-liberter ideolojinin toplumumuzu zihin, kimlik ve nefs/psişe boyutlarında hiç arzu etmeyeceğimiz bir dönüşüme ve yozlaşmaya uğratması söz konusu olacaktır.” ifadesini kullandı.