Dünyanın farklı bölgelerinde son birkaç yılda yaşanan büyük orman yangınları, milyonlarca hektarlık alanı kül ederken, binlerce insanın evlerini terk etmesine neden oldu.
Özellikle son yıllarda sıcaklıkların rekor seviyelere ulaşması, uzun süreli kuraklık ve şiddetli rüzgarlar, yangınların kontrol altına alınmasını zorlaştırıyor.
Bununla birlikte iklim değişikliği, yangınların hem sıklığını hem de şiddetini artırarak Avrupa’dan Amerika’ya Amazon’dan Sibirya’ya kadar birçok bölgedeki yerleşim alanlarını tehdit ediyor.
AA muhabirinin çeşitli kaynaklardan derlediği bilgilere göre, yangınlar doğrudan insan yaşamını tehdit etmenin yanı sıra ekosistemlere, biyoçeşitliliğe ve hava kalitesine de ciddi zararlar veriyor.
Avustralya, Rusya ve Amazon
Avustralya’nın güneydoğusunda 2019’un sonlarında başlayan ve 2020’nin başlarına kadar devam eden orman yangınları, dünya tarihindeki en büyük orman yangınlarından biri olarak kayıtlara geçti.
Avustralya Ulusal Doğal Afet Düzenlemeleri Kraliyet Komisyonu tarafından 2020’de yayımlanan rapora göre, “Kara Yaz” olarak adlandırılan bu yangınlarda yaklaşık 24 milyon hektardan fazla alan kül olurken, 3 bin 500’den fazla ev harap oldu.
Yangınlar nedeniyle Mallacoota, Cobargo gibi kasabalar tahliye edildi. Milyonlarca hayvanın telef olmasına neden olan bu yangınlar, ekosistem üzerinde kalıcı hasarlar bıraktı.
Rusya’nın Sibirya bölgesinde 2021’de çıkan yangınlarda yaklaşık 18 milyon hektar alan zarar gördü. Yoğun duman, Kuzey Kutbu’na kadar ulaştı ve dünya genelinde hava kirliliğini artırdı.
Yakutistan bölgesinde ise temmuz ayında çıkan 107 yangın, 331 bin hektar alanı kül etti. Bölgede acil durum ilan edildi.
Rusya devlet orman ajansı, 20 bölgede 222 ayrı yangınla başa çıkmak zorunda kaldıklarını açıkladı.
Brezilya’da Amazon Ormanları’nda 2019 ve 2020 yıllarında çıkan ve 2,2 milyon hektarlık alanı etkileyen yangınlar, bölgedeki ekosistem üzerinde büyük yıkıma neden oldu.
Bu yangınlar, iklim değişikliğiyle mücadelede kritik role sahip olan Amazon’un ciddi zarar görmesine yol açtı.
ABD ve Kanada
Her yıl California’daki orman yangınlarıyla gündeme gelen ABD, 2020’de son 10 yılın en büyük yangın felaketlerinden birini yaşadı.
California Orman ve Yangından Korunma Dairesi, eyaletteki 2020 yangın sezonunda 1,7 milyon hektardan fazla alanın yangınlarla yok olduğunu duyurdu.
Kanada Doğal Kaynaklar Bakanlığı ve Kurumlar Arası Orman Yangın Merkezinin (CIFFC) açıkladığı verilere göre, ülkede bu yıl henüz yangın sezonunun ortasında olunmasına karşın 10 milyon hektardan fazla ormanlık alan yok oldu.
Kanada’da bu yıl 155 binden fazla kişi orman yangınları ve duman nedeniyle evlerini tahliye etmek zorunda kalırken, yangınlardan çıkan duman, New York da dahil olmak üzere birçok ABD şehrine ulaşarak günlük yaşamda önemli aksamalara neden oldu.
İtalya, Yunanistan ve İspanya
İspanya, 2022 ve 2023 yıllarında tarihinin en yıkıcı orman yangınlarından bazılarını yaşadı.
Sadece 2022’de, 300 bin hektardan fazla alan yangınlardan etkilendi. 2023’te, Zaragoza bölgesinde çıkan büyük bir yangın ise 40 bin hektar alanı küle çevirdi.
Yunanistan da, 2021’de büyük orman yangını dalgasıyla mücadele etti. Ülkenin Ege ve Akdeniz kıyılarında çıkan yangınlar, yaklaşık 130 bin hektar ormanlık alanı kül etti.
Geçen yıl ise Atina yakınlarındaki Varnava bölgesinde başlayan yangın, 100 bin dönümden fazla alanı etkiledi. Bu yangınlar, Yunanistan’ın modern tarihindeki en yıkıcı felaketler arasında yer aldı.
Varnava’da ayrıca 11 Ağustos’ta başlayan orman yangını, şiddetli rüzgarların etkisiyle hızla yayıldı.
Yunan basını yangında şu ana kadar 100 bin dönümden fazla alanın yandığını duyururken, ülke çapında 3 hastane, 2 manastır ve çok sayıda yerleşim birimi tahliye edildi.
Sahil kasabası Nea Makri ve Vranas köyü için de tahliye alarmı verildi.
Öte yandan 25 Haziran’da İnebahtı (Nafpaktos) kenti yakınlarında çıkan orman yangını nedeniyle 3 köyün tedbiren tahliye edildiği bildirildi.
Yangının etkileri Varnava’nın ötesine geçerek Vrilisia bölgesine kadar ulaşırken, burada yanmış bir ceset bulundu.
Yunan hükümeti, öte yandan 19 Temmuz’da ülke genelinde 68 noktada orman yangını çıktığını bildirirken, Varnava’daki yangın, “yılın en büyük yangını” olarak değerlendiriliyor.
Bununla birlikte Türkiye, Yunanistan’a yardım eli uzatarak 2 yangın söndürme uçağı ve 1 helikopter gönderdi. Ekipler, Atina yakınlarındaki Tatoi Askeri Havaalanı’nda konuşlanarak yangın söndürme çalışmalarına katıldı.
Öte yandan Eğriboz Adası’nda bugün çıkan 2 orman yangınına müdahale ediliyor.
İklim Krizi ve Sivil Savunma Bakanlığı Sivil Savunma Genel Sekreterliği tarafından yayımlanan Yangın Riski Tahmin Haritası’na göre, bugün ülkedeki bazı bölgelerin çok yüksek yangın riskine (Kategori 4) sahip olduğu belirlendi.
İtalya’da 2021 ve 2022 yıllarında Sardinya Adası’nda çıkan yangınlar, yaklaşık 20 bin hektar ormanlık alanı yok etti. Toskana bölgesinde de ciddi yangınlar çıkarken, 10 bin hektarın üzerinde alan zarar gördü.
Bulgaristan’daki yangın tehdidi
Bulgaristan’da, Türkiye sınırına yakın Svilengrad bölgesinde 13 Temmuz’da çıkan yangın, güneydeki Mladinovo ve Mihaliç’e doğru ilerleyerek, on binlerce hektarlık orman ve tarım alanını kül etti.
Türkiye, Bulgaristan’a yardım etmek amacıyla 40 personel ve çeşitli yangın söndürme araçları gönderdi.
Bulgaristan Başbakanı Dimitar Glavçev, Türkiye’ye bu katkısından dolayı teşekkür ederek, dostane işbirliğinin önemine vurgu yaptı.
Bulgaristan’ın Blagoevgrad ilçesine bağlı Strumyani köyü yakınlarında çıkan orman yangınlarının yerleşim alanlarını tehdit etmesi yetkilileri harekete geçirdi.
Yakındaki iki köyün sakinlerine, yangın nedeniyle tahliye emri verildi.
Tsaparevo ve Karpelevo köylerinin boşaltılması da emredilirken, tehdidin daha ciddi olduğu düşünülen Tsaparevo’dan yaklaşık 100 kişi tahliye oldu.
Öte yandan Verkhnevilyuysky ve Abyysky bölgelerinde temmuzda çıkan yangınlarda 2 köy yoğun duman ve yangın tahribatı tehdidi nedeniyle boşaltıldı.
Güney Kıbrıs’ta “kırmızı kod” alarmı
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) de 22 Temmuz’da iç kesimlerde sıcaklıkların 42 dereceye kadar çıkabileceği uyarısında bulunarak yangın riskine karşı “kırmızı kod” alarmı verdi.
Bu durum, ada genelinde ciddi bir yangın tehlikesinin bulunduğuna işaret ediyor.
Kuzey Makedonya ve Bosna Hersek
Balkanlar da son aylarda orman yangınlarıyla mücadele ediyor.
Kuzey Makedonya’da temmuz ayında çıkan 7 orman yangını, hükümetin kriz durumu ilan etmesine neden oldu.
Türkiye, yangınla mücadele için bu ülkeye 2 uçak ve 1 helikopter gönderdi.
Ülke genelinde 100 hektardan fazla ormanlık alan tamamen kül olurken, hükümet 30 günlük olağanüstü hal ilan etti.
Yangın, birçok köydeki evlere maddi hasar verirken, bazı köylerin boşaltılmasına neden oldu.
Kuzey Makedonya ve Bulgaristan’daki şiddetli orman yangınlarıyla mücadelede acil yardım taleplerine yanıt olarak, AB Sivil Koruma Mekanizması da harekete geçirildi.
Bosna Hersek’in Olovo şehri yakınlarında 31 Temmuz’da ormanlık alanda çıkan yangın, 3 saat süren müdahale sonucunda kontrol altına alındı.
Bu yangın, Bosna Hersek’te büyük tehdit oluşturan yangınlardan sadece biriydi.
Türkiye’deki orman yangınları
Türkiye’de 2021’de Temmuz-Ağustos aylarında çıkan yangınlarda 150 bin hektardan fazla alan tahrip oldu.
Türkiye’nin birçok ilinde 15-16 Ağustos’ta çıkan orman yangınları İzmir başta olmak üzere 5 şehirde devam ediyor.
İzmir’in Karşıyaka ilçesinde çıkan ve rüzgarın etkisiyle büyüyen orman yangınına havadan ve karadan müdahale ediliyor.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, 5 ilde devam eden orman yangınlarını söndürme çalışmalarına 12 ton su alma ve atma kapasitesine sahip Be-200 Amfibik Yangın Söndürme Uçağı, 42 helikopter ve 11 uçaktan oluşan toplam 53 hava aracı, arazöz ve iş makinesinden oluşan 366 kara aracıyla müdahalede bulunulduğunu bildirdi.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), İzmir, Aydın, Bolu, Muğla ve Manisa’daki orman yangınlarında tedbir amaçlı 3 bin 583 kişinin tahliye edildiğini bildirdi.
Yangınlarla mücadelede uluslararası işbirliği önem arz ederken, Türkiye komşu ülkelerdeki orman yangınlarına müdahalede aktif rol oynuyor.