Fransa ve Avrupa’daki nükleer santrallerin yakıt ihtiyacının büyük kısmını karşılayan ve dünyanın en önemli 7. uranyum tedarikçisi olan Nijer’de halkın yaklaşık yüzde 80’i elektriksiz yaşıyor.
- Uranyum zengini Nijer, askeri darbenin 1. yılında yeni yollar arıyor
- ANALİZ-Türkiye’den kritik zamanda Nijer çıkarması
Yaklaşık 1,27 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Batı Afrika’nın en büyük ülkesi olan Nijer topraklarının yüzde 80’i Sahra Çölü’nde bulunuyor.
Kuzeybatıda Cezayir, kuzeydoğuda Libya, doğuda Çad, güneyde Nijerya, güneybatıda Benin ve Burkina Faso, batıda Mali ile komşu olan Nijer, ismini Nijer Nehri’nden alıyor.
Nüfusun yüzde 99’unun Müslüman olduğu ülkede ana etnik grupları Hausa, Djerma ve Tuaregler oluşturuyor.
Batı Afrika Parasal Birliği (UEMOA) üyesi olan Nijer, para birimi olarak Batı Afrika Frangı (CFA) kullanıyor.
Başkent Nijer, “ülkenin en büyük kenti” olarak da kabul ediliyor.
Elektriğe ulaşım oranı yüzde 19
Dünya Nükleer Birliği (WNA) verilerine göre, Afrika’nın en yüksek dereceli uranyum cevherine sahip Nijer, 2022’de 2 bin 20 metrik ton uranyum üretti.
Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde de 7. sırada yer alıyor. Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5’ini karşılayan Nijer’de 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezervi bulunuyor.
18 nükleer santralde 56 reaktörü çalıştırmak için yıllık ortalama 7 bin 800 metrik ton doğal uranyuma ihtiyaç duyan Fransa, eski sömürgesi Nijer’den yaklaşık 50 yıldır uranyum temin ediyor. Buna karşın Dünya Bankası verilerine göre, Nijer’de halkın yüzde 19,5’i elektriğe ulaşabiliyor, bu oran kırsal kesimde yüzde 7’ye kadar geriliyor.
Afrika’nın en uzun petrol boru hattı ile gelecek ekonomik büyüme
Yaklaşık 29 bin ton toryum rezervine sahip Nijer’de küçük ölçekli 69 altın madeni bulunuyor. Nijer, bu madenlerden her yıl ortalama 2 ton altın çıkarıyor.
Halihazırda günlük 20 bin varil ham petrol üreten Nijer, ihracat kanalları olmadığı için bu petrolü ülke içinde kullanıyor.
Yaklaşık 5 milyar dolara mal olan ve martta tamamlanan Nijer-Benin Petrol İhraç Boru Hattı (PENB) projesi sayesinde Nijer’in güneybatısından çıkarılan ham petrolün, 2 bin kilometrelik petrol boru hattıyla, komşu ülke Benin’deki Seme Limanı üzerinden ihraç edilmesi hedefleniyor.
Böylece denize kıyısı olmayan Nijer, Atlantik Okyanusu kıyısındaki Benin üzerinden petrol ihracatı gerçekleştirebilecek. Ülkenin, projenin tam olarak hayata geçirilmesiyle, 90 bin varili ihraç edilmek üzere günlük 110 bin varil ham petrol üretmesi bekleniyor.
Projede, 2026’da Nijer’in günlük 200 bin varil ham petrol üretebilmesi ise nihai hedef olarak belirlendi.
Uluslararası Para Fonu (IMF), Nijer’in günlük 110 bin varil ham petrol üretebilmesi halinde ülke ekonomisinin yaklaşık yüzde 11 büyüyebileceğine dikkati çekiyor.
Afrika’nın en uzun petrol boru hattı projesinde ilk sembolik üretim nisanda yapılsa da 2 ülke arasındaki sınır anlaşmazlığı nedeniyle aktif petrol üretimi şimdilik yapılamıyor.
Dünyanın en fakir 7. ülkesi
Birleşmiş Milletler İnsani Gelişmişlik 2023 Endeksi sıralamasında 193 ülke arasında 189’uncu sırada yer alan Nijer, kişi başına düşen 594 dolarlık milli gelirle “dünyanın en fakir 7. ülkesi” konumunda yer alıyor.
Nüfusunun yüzde 58’inin 18 yaşın altında olması dolayısıyla dünyanın en genç nüfusuna sahip Nijer’de, 26,2 milyon kişi yaşıyor. Ülkede ortalama yaşam süresi erkeklerde 60, kadınlarda 62 olarak kayıtlarda yer alıyor.
Denize kıyısı olmayan Nijer’in ekonomisi büyük ölçüde tarım, hayvancılık ve madenciliğe dayanıyor.
Ülke ihracatının önemli bir kısmını başta uranyum, petrol, toryum ve altın olmak üzere madenler, radyoaktif kimyasallar ve yağlı tohumlar oluşturuyor. En önemli 3 ihracat ortağı arasında ilk sırada Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa ve Çin yer alıyor.
Nijer ithalatının yüzde 22’sini Çin, yüzde 14’ünü Fransa ve yüzde 8’ini Nijerya ile gerçekleştiriyor. Önemli ithalat maddeleri arasında savunma ekipmanları, pirinç ve tütün yer alıyor.
63 yılda 5 darbe
Nijer, Fransa’dan bağımsızlığını kazandığı 1960’dan bu yana 5 kez askeri darbe yaşadı.
Nijer’de, 1974, 1996, 1999, 2010 ve son olarak geçen sene yönetim ordunun eline geçti.
General Abdurrahmane Tchiani, Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’u devirerek 26 Temmuz 2023’te başa geçti. Tchiani yönetimi, 4 Ağustos 2023’te Fransa ile askeri işbirliğini sonlandırdı ve 25 Ağustos’ta da Fransa’nın Niamey Büyükelçisi Sylvain Itte’yi “istenmeyen kişi” ilan etti.
Kendisine 25 Ağustos’ta ülkeyi terk etmesi için 48 saat süre verilen Büyükelçi Itte, 27 Eylül’de Nijer’den ayrıldı.
Fransa, 22 Aralık 2023’te hem Niamey Büyükelçiliğini kapattı hem de ülkede konuşlu 1500 askerini geri çekti.
Askeri yönetim, ABD ile de 2012’de imzalanan askeri işbirliği anlaşmasını 17 Mart’ta feshederek, konuşlu yaklaşık 1000 askerin ülkeden ayrılmasını istedi. ABD, 15 Eylül’e kadar ülkeden tamamen ayrılacak.