Kadın girişimci Saltuklu, 22 yıl icra ettiği el sanatları ve nakış öğretmenliğinden emekli olur olmaz, ehramı tanıtmak için bir dernek kurdu.
Hem geleneksel yöntemlerle ehram dokumasını üretmek hem de Erzurumlu kadınlara istihdam sağlamak için derneği kooperatife dönüştürmek istediğinde Saltuklu’nun yardımına Erzurumlu iş kadını Emine Kahveci yetişti.
İki cesur kadının önayak olduğu kooperatifte, şimdi 50 kadın evine ekmek götürüyor ve çocuklarının eğitimine katkıda bulunuyor.
Bölge insanın yüzyıllardır örtünmek için kullandığı ehramı, modern kıyafetler ve aksesuarlara dönüştüren Erzurumlu kadın girişimciler, dünyaya açılma yolundaki hedeflerini AA muhabirine anlattı.
Ehram coğrafi işaret belgesi aldı
Hülya Saltuklu, Erzurum’da kadınların örtünmek için kullandığı tamamen ince eğrilen koyun yününden örülmüş ehramın, nakışlarla süslenen ve renkleriyle mesajlar veren geleneksel bir dokuma türü olduğunu söyledi.
Türk Patent ve Marka Kurumunca coğrafi işaret belgesi alarak tescillenen ehramın hikayesinin kıştan çıkan koyunların, baharla birlikte kırkımıyla başladığını aktaran Saltuklu, elde edilen yünlerin, kadınlar tarafından derede yıkandığını, yaklaşık yarım saat güneşte bekletildikten sonra tokaçlarla dövüldüğünü anlattı.
Saltuklu, hiçbir temizlik malzemesi kullanılmadan dakikalarca tokaçlama işleminden geçirilen yünlerin, kirlerinden arındırıldıktan sonra durulama suyundan geçirilerek, iplere asıldığını belirtti.
Güneşte kurutulan yünlerin, kadınlar tarafından demir dişli taraklarla tarandığını ve yörede “teşi” olarak bilinen aletlerle iplik haline dönüştürüldüğünü anlatan Saltuklu, saatler süren çalışma sonrası hazırlanan yün ipliklerin, ehram dokuması için tezgahlara gönderildiğini aktardı.
Dermek ve kooperatif olma süreçlerini de değinen Saltuklu, şöyle devam etti:
“22 yıl icra ettiğim dikiş nakış öğretmenliğinden, ‘Mesleğinden değil, Milli Eğitimden emekli oluyorum’ diyerek ayrıldım. Hiçbir zaman emekliliği kendi köşesine çekilmek gibi görmedim. Emekli olur olmaz geleneksel dokumamız ehramı tanıtmak için bir dernek kurdum. Daha sonra ehramı tanıtmanın yanında Erzurumlu kadınlara iş imkanı da yaratmak için bir kooperatif kurmak için kolları sıvadık. Bu noktada Emine Hanım bana destek oldu. Şimdi kooperatif çatısı altında 50 kadına istihdam sağlıyoruz.”
Günümüzde artık kullanımı azalan ve ustaları bir elin parmaklarını geçmeyen ehramı, yaşatmak için kooperatif bünyesinde bir atölye kurduklarını vurgulayan Saltuklu, “Ehramı bu günün kıyafetlerine uyarladık. Daha sonra katıldığım fuarlarda gördüğüm ilgi, bu yolda ilerleme isteğimi artırdı. Halk Eğitim’de açılan kurslarda yaklaşık 200 öğrenci yetiştirdim. Zamanla ehramdan, erkek, kadın kıyafeti, dekoratif eşyalar, aksesuarlar ve hediyelik eşyalar ürettik. Şimdi Erzurum’da hediyelik eşya konusunda ilk akla gelen ehramdan yapılmış ürünler oluyor.” diye konuştu.
En büyük mutluluklarının başında Erzurumlu ev hanımlarına bir meslek edindirmiş olmanın geldiğini dile getiren Saltuklu, “Kadınlarımız ehram işine çok ilgi gösterdi. Kurslarımızda hem yeni bir meslek öğrendiler hem de ürettikleri sayesinde aile bütçesine katkı sağladılar. Bu da onlara büyük bir moral oldu.” dedi.
Yüzde yüz yünden yapıldığı için ehramdan sağlık sektöründe kullanılması için bel, sırt ve diz için özel ürünler ile bebek battaniyeleri de yaptıklarını aktaran Saltuklu, her şeyin yapay olduğu bir dünyada doğal ürün kullanmanın tüketicilerin de ilgisini çektiğini söyledi.
Saltuklu hedeflerine tek tek ulaştıklarını belirterek, şunları kaydetti:
“Önce ehramı Türkiye’ye tanıttık, sonra coğrafi işaretimizi aldık. Şimdi tasarımlarımızı geliştiriyoruz. Türkiye’nin dört bir yanında fuarlara katılarak, ehramı tanıtıyoruz. Amacımız yurt dışına açılmak. Bu geleneksel ürünün dünyaya yayılmasını istiyoruz.”
“Ehramı geleneksel halinden çıkarıp, modernize ederek”
İş Kadını Emine Kahveci ise Hülya Saltuklu’nun ehramı tanıtma ve kadınlara istihdam sağlama konusundaki azminden etkilediğini ve kendisine destek vermek için çalışmaya başladıklarını söyledi.
Kooperatif çatısı altında daha çok kadının hayatına dokunmak için mücadele ettiklerini belirten Kahveci, “Başta 7, şimdi 10 ortaklı bir kadın kooperatifi kurduk. Ortaklarımız arasında bu dokumayı bilen, üretimini bire bir yapan kadınlar var. Hülya Hanım ile birlikte aslında gönüllü olarak çalışıyoruz. Kadınlara yol açmak, onlara önayak olmak için çabalıyoruz. Kooperatif bünyesindeki kadınlar, yünün işlenmesi, taranması, eğrilmesi, dokunması ve son noktaya gelmesine kadar her aşamada çalışıyor.” ifadesini kullandı.
Kahveci, kooperatif kurmaktaki amaçlarının kültürel mirasları olan ehramı, daha çok hayata katmak olduğunu vurgulayarak, “Dünyanın ehramı kullanmasını istiyoruz. Bu amaçla geleneksel halinden çıkarıp, biraz daha modernize ederek, yelek, atkı, hırka, çanta, aksesuar, magnet, cüzdan, yatak ve masa örtüsü gibi çok çeşitli alanlarda kullandık. Amacımız, yurt dışına açılmak. Ayrıca bir marka ile anlaşmak ona kumaş üretmek de istiyoruz.” diye konuştu.
Her kadının hayata aynı imkanlarla gelmediğini dile getiren Kahveci, “Biz bu şansa sahip olan kadınlar olarak ne kadar çok kadına ulaşır ve onların evlerine ekmek götürmelerine yardımcı olursak o kadar mutlu oluyoruz.” dedi.