Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) sonucunda ortaya çıkan ekonomik kriz Filistin’de basın sektörünü de sarsarak, gazetecilerin işsiz kalmasına yol açtı.
Salgın sebebiyle yaşanan ekonomik sıkıntılarla mücadele eden basın sektörü, reklam gelirleri azaldığı için işçilerin maaşlarını ödemekte zorlanırken, bazı basın kurumları küçülmeye gitti ve gazetecilerin sözleşmelerini feshetti. Son olarak 28 Filistinli gazetecinin işine son verildi.
Yaklaşık 73 yıldır işgal altında olan Filistin’de yaşanan ekonomik krizin, kısa süre içinde birçok sektörü kasıp kavuran bir kriz şekline dönüşerek, tüm hayatı felç edebileceği tahmin ediliyor.
Kovid-19 salgınının başladığı günlerden beri maaşlarının ancak yarısını alabildiğini söyleyen birçok Filistinli gazeteci ufukta krizin aşılabileceğine dair bir umut kalmadığını ifade etti.
Finansal kriz
Nablus kentindeki Özel Ulusal Necah Üniversitesi’ne bağlı uydu kanalında çalışan 17 gazeteci, sahip oldukları uzun kariyerlerine rağmen sözleşmelerinin feshedildiğini açıkladı.
Üniversite yönetimi, kararın Kovid-19 salgınının neden olduğu mali kriz sonucu alındığını, AA’ya açıklamada gerekçelendirdi.
Açıklamada, yapılanmaya gidilerek uydu kanalının yerel televizyon ve radyoya dönüştürülme kararı alındığı belirtilirken, kanalın Filistin’in diğer bölgelerindeki ofislerinin de kapatıldığı beyan edildi.
Daha öncesinde ise Ramallah’tan yayın yapan “Ecyal” radyosunda çalışan 11 gazeteci de aylarca devam eden sokağa çıkma yasakları nedeniyle yaşanan ekonomik darboğazdan dolayı işlerine son verildiğini açıklamıştı.
Radyonun eski çalışanlarından Firas et-Tavil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, radyo yönetiminin işçileri istifaya ittiğini belirtti. Tavil, yönetimin işçilerle anlaşarak radyonun yeniden yapılandırılması için işçilerin istihkaklarından yüzde 10 kesinti yaptığını söyledi.
Radyonun eski çalışanlardan vazgeçerek genç çalışanlarla yeni sözleşmelere imza attığını söyleyen Tavil, “İstifaya itildik ve kurban edildik. Kovid-19 sürecinin başından 2020’nin sonuna kadar, ikinci evimiz saydığımız radyonun sıkıntılı süreçten çıkacağı ümidiyle ben ve arkadaşlarım yarım maaşla çalıştık.” diye konuştu.
2008 yılından beri Ecyal radyosu için çalışan ve etkili bir sese sahip olan Tavil, “Kaybeden ben değilim, kaybeden Filistin gazeteciliğidir.” dedi.
Krizin sebepleri ve çözme girişimleri
Filistinli Gazeteciler Sendikası Başkanı Nasır Ebu Bekir de çok sayıda özel medya kuruluşunu sarsacak bir mali kriz öngördüğünü söyledi.
Ebu Bekir, özel medya kuruluşlarının yaşadığı şiddetli sarsıntıyı, koronavirüs salgını sonrasında Filistin ekonomisini etkileyen mali krize ve sosyal medyanın reklam payının radyo, gazete, dergi ve televizyon gibi klasikleşmiş basının önüne geçmesine bağladı.
Ebu Bekir sendika başkanı olarak, geçen yıl Filistin Çalışma ve Enformasyon Bakanlıklarıyla gazetecilerin haklarının korunmasına yönelik işten çıkarılmalarını zorlaştıran ve maaşlarını garanti altına alan anlaşmalara imza attı.
Filistin hükümetinden, radyo ve televizyon istasyonlarının yıllık frekans ücretlerinden muaf tutulmasını isteyerek bu ücretin basın işçilerine maaş olarak verilmesini talep eden Ebu Bekir, “Özel basın kuruluşları 600 gazeteciye iş imkanı sağlıyor. Krizin devam etmesi basın sektörünü büyük bir fırtınanın içine soktu. Sorunların halledilmesini ümit ediyoruz.” şeklinde konuştu.
Filistin Medya Özgürlükleri ve Kalkınma Merkezi (MADA) İletişim Direktörü Şerif Hac Ali de “Filistin basını, Kovid-19 sebebiyle ortaya çıkan ekonomik krizden dolayı büyük bir sarsıntı geçiriyor.” dedi.
Filistin basınının temel kaynak olarak reklamlardan yararlandığını söyleyen Ali, birçok şirketin Kovid-19 önlemleri sebebiyle reklam vermeyi durduğunu ifade etti.
Hac Ali konuşmasında ayrıca, “Filistin’deki ekonomik kriz birçok yerel basın kuruluşunu varoluş savaşının içine soktu.” tespitini yaptı.
Kaçınılmaz ve sarsıcı ekonomik küçülme
Geçtiğimiz Mart ayında Filistin hükümeti Kovid-19 salgınının yayılmasını önlemek için karşı bir çok karantina önlemi aldığını duyurdu. Alınan önlemler ülkedeki ekonomik yapıyı kaçınılmaz bir şekilde sarstı.
Dünya Bankası (WB) geçtiğimiz 1 Eylül’de, ülkede 2019 yılında başlayan ekonomik durgunluk ve son olarak Kovid-19’un etkileri sebebiyle Filistin ekonomisinin yüzde 8 küçüleceği tahmininde bulundu.
Banka tarafından yayınlanan raporda, “Filistin ekonomisinin üst üste 3 sene art arda yüzde 2’nin altında gerçekleşen büyüme oranları akabinde, birbirini etkileyen faktörlerin de etkisiyle 2020 yılını ekonomik küçülmeyle” kapatacağı belirtilmişti.
Birleşmiş Milletler (BM) Orta Doğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Maden 18 Kasım’da, Gazze’deki 2 milyon Filistinlinin, Kovid-19 salgınının büyümesi durumunda büyük bir sağlık krizi ve ekonomik felaketle karşı karşıya kalacağı konusunda uyardı.
Mladenov yaptığı açıklamada Filistin’de salgın yüzünden 121 bin kişinin işini kaybettiğini ve istihdam oranının yüzde 17 daha azaldığını söyleyerek, Filistinli hanelerin yaklaşık yüzde 40’ının bu dönemde gelirlerinin yarısından fazlasını kaybettiğini ve gıda güvensizliğinin de arttığını belirtti.