İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, Kuzey İrlanda ile Avrupa Birliği (AB) üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenleyen protokolde değişiklik yapılmasını öngören mevzuat planına ilişkin parlamentoda açıklamalarda bulundu.
- AB, Kuzey İrlanda Protokolü’nü yeniden müzakere etmeyecek
- İngiltere: AB Kuzey İrlanda Protokolü’nde esneklik göstermezse harekete geçeceğiz
- Kuzey İrlanda’da protokol anlaşmazlığı nedeniyle yeni meclis başkanı seçilemedi
Konuşmasına, İngiliz hükümetini önceliğinin “Katolik ayrılıkçılar ve İngiltere ile birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması’nı (Hayırlı Cuma) tüm boyutlarıyla desteklemek” olduğu sözleriyle başlayan Truss, hükümetin anlaşmayı korumak için Kuzey İrlanda’daki tüm taraflarla çalışmaya devam edeceğini söyledi.
Truss, Kuzey İrlanda’da görülen ilerlemenin büyük çoğunluğunun bu anlaşmaya dayandığına ancak anlaşmanın baskı altında olduğuna işaret ederek “Kuzey İrlanda’daki yönetim şubatın başından beri tam olarak çalışmıyor. Bunun nedeni, protokolün, Kuzey İrlanda’daki toplumun bir bölümünde gerekli desteğe sahip olmamasıdır.” ifadelerini kullandı.
Kuzey İrlanda’daki tüm siyasi partilerin protokolde değişiklik yapılması gerektiği konusunda hemfikir olduklarını aktaran Truss, İngiliz hükümetinin de protokolde değişikliğe gidilmesini desteklediğini vurguladı.
Bakan Truss, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu nedenle, protokolde değişiklik yapmak için önümüzdeki haftalarda mevzuat çıkarma niyetimizi ilan ediyorum. Tercihimiz, AB ile müzakere edilmiş bir çözüm olmaya devam ediyor. Çıkarılan mevzuata paralel olarak, müzakere yoluyla aynı sonuca ulaşabilme doğrultusunda daha fazla müzakereye açığız. AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic’i, bu konuyu mümkün olan en kısa sürede görüşmek üzere Londra’daki toplantıya davet ettim.”
Truss, İngiltere’nin, Kuzey İrlanda’nın itibar eşitliğini ve ekonomik hakların korunmasını sağlamak için açık sorumluluklara sahip olduğunun altını çizerek, “Müzakere edilmiş bir çözüme açığız ancak durumun aciliyeti daha fazla gecikmeyi göze alamayacağımız anlamına geliyor.” dedi.
AB’den tepki
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic, İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss’un Kuzey İrlanda ile AB arasındaki ticareti düzenleyen protokolde değişiklik yapılmasını öngören mevzuat planını duyurmasının ardından açıklamalarda bulundu.
İngiliz hükümetinin Kuzey İrlanda Protokolü’nün kurucu unsurlarını geçersiz kılacak yasalar hazırlama açıklamasından “ciddi endişe” duyduklarını ifade eden Sefcovic, protokolün Brexit’in İrlanda adasında ortaya çıkardığı sorunları aşmak ve barışı korumak için AB ve İngiltere arasında anlaşmaya varılan çözüm olduğunu söyledi.
Sefcovic, “Protokol, AB ve İngiltere tarafından imzalanan uluslararası bir anlaşmadır. Uluslararası bir anlaşmayla çelişen tek taraflı eylemler kabul edilemez.” değerlendirmesinde bulundu.
Ayrılık Anlaşması ve Kuzey İrlanda Protokolü’nün İngiltere’nin AB’den ayrılığı sonrasında ilişkileri düzenlemek için üzerinde anlaşılan Ticaret ve İşbirliği Anlaşması’nın da temeli olduğuna işaret eden Sefcovic, İngiliz hükümetinin protokolün kurucu unsurlarını geçersiz kılan bir yasa tasarısı ile ilgili ilerlemeye karar vermesi durumunda “AB’nin elindeki tüm tedbirlerle yanıt vereceğini” kaydetti.
Sefcovic, amaçlarının sorunlara protokol çerçevesinde ortak çözümler bulmak olduğuna işaret ederek, “Protokol’ün Kuzey İrlanda’da uygulanmasından kaynaklanan pratik sorunlar siyasi irade ve kararlılıkla çözülebilir.” dedi.
Kuzey İrlanda’da protokol anlaşmazlığı nedeniyle yeni meclis başkanı seçilemedi
Kuzey İrlanda’da 5 Mayıs’taki parlamento seçimlerini kazanan Sinn Fein ile seçimlerden ikinci çıkan DUP arasındaki protokol anlaşmazlığı nedeniyle 13 Mayıs’ta yeni meclis başkanı seçilememişti.
İngiltere’den ayrılığı savunan Sinn Fein, protokolü kabul ederken İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ı ise protokolle ilgili “kabul edilemez” ve “engelleyici taktiklerle” suçluyor.
Protokolde önemli değişiklikler yapılması yönündeki ısrarını sürdüren DUP, öte yandan, protokolü Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’taki yerinin geleceği için de “varoluşsal tehdit” olarak görüyor.
Kuzey İrlanda’daki özel yetki paylaşımı anlaşmasına göre, birinci ve ikinci partilerin bölgeyi birlikte yönetmesi gerekiyor. DUP, Sinn Fein lideri Michelle O’Neill’in başbakan olması durumunda başbakan yardımcılığı için de herhangi bir isim önermeyeceğini bildirdi. Böyle bir durumda bölgede herhangi bir hükümet kurulması da halihazırda mümkün görülmüyor.
Tartışmalı Kuzey İrlanda Protokolü
Brexit anlaşmasının bir parçası olan protokol, Birleşik Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole göre, Brexit’e rağmen Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması (Hayırlı Cuma Anlaşması) gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sorunlar yaşanıyor.