329 sandalyeli Meclis dün sadece 58 milletvekilinin hazır bulunmasıyla açıldı. Oturuma başkanlık eden Meclis Başkanı Muhammed Halbusi, yeterli çoğunluk sağlanamadığı için cumhurbaşkanı seçimi konusuna değinemedi. Cumhurbaşkanının seçimi, Meclisin üçte ikisinin oyunu gerektiriyor.
Irak Meclisinde 73 milletvekiliyle birinci parti konumundaki Sadr Grubu, 67 sandalyeye sahip Sünni Egemenlik Koalisyonu, 31 milletvekili olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve 7 vekille temsil edilen Türkmen Grubu dünkü oturumu boykot kararı almıştı.
İran’a yakın Şii çatı kuruluş Koordinasyon Çerçevesi de (88 vekil) siyasi gruplar arasında uzlaşma sağlanana kadar cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılmaması gerektiğine işaret ederek oturuma katılmama sinyali vermişti. Meclis oturumuna bağımsız milletvekillerinin yanı sıra Yeni Nesil Hareketi (Kürt) ve İmtidad (Uzantı) Koalisyonu milletvekilleri katılmıştı.
Meclisin üçte ikisinin oyu gerekli
Irak’ta 2003’teki ABD işgali sonrası kurulan siyasi denklem gereği cumhurbaşkanı Kürtlerden seçiliyor.
Cumhurbaşkanlığı seçiminde, Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) adayı Hoşyar Zebari ve Kürdistan Yurtseverler Birliğinin (KYB) adayı mevcut Cumhurbaşkanı Berhem Salih ile toplam 25 aday bulunuyor.
Irak Yüksek Federal Mahkemesi, dün, eski Dışişleri ve Maliye Bakanı Zebari’nin adaylığını geçici olarak durdurma kararı aldı.
Adayların cumhurbaşkanı seçilmeleri için Meclisin üçte ikisinin oyunu almaları gerekiyor. Meclis 9 Ocak’ta açıldığı için açılış oturumunun ardından en geç 1 ay içinde yeni cumhurbaşkanının seçilmesi gerekiyor.
Cumhurbaşkanının seçilememesinin siyasete etkisi
Irak Düşünce Merkezi Başkanı İhsan eş-Şammari, yeni cumhurbaşkanının seçilememesinin siyasete etkisini AA muhabirine değerlendirdi.
“Dünkü Meclis oturumunda cumhurbaşkanının seçilememesinin siyasete etkisi olumsuz olur.” diyen Şammari, “Bu aynı zamanda oluşan ittifakları da sarstı ve daha fazla bölünmelere neden olacak.” ifadelerini kullandı.
Mecliste cumhurbaşkanı seçiminde üçte ikinin aranmasının da siyaseti atıl hale getireceğini ve başka büyük siyasi krizlere neden olabileceği uyarısında bulunan Şammari, şunları kaydetti
“Mevcut siyasi harita yanlışlar üzerine kuruluyor. ve siyasi partilerin çıkarları halkın çıkarları üzerinde bulunuyor. Cumhurbaşkanının seçilememesi aynı zamanda ülkede Anayasa’ya aykırılık içeren süreci de başlattı ve bu durum siyasi gruplar arasında uzlaşı sağlanana kadar ‘siyasi manevra’ olarak kullanılacak gibi. Bir anayasal boşluk olmayacak ancak Yüksek Federal Mahkeme’nin bu konuda net ve bağlayıcı bir karar vermesi lazım. Çünkü anayasal süreçler ihlal ediliyor.”
Sadr-Barzani-Halbusi ittifakının geleceği
Iraklı analist Şammari, Irak’ta yaşanan siyasi tıkanıklıklardan dolayı seçimin galibi Mukteda es-Sadr, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Meclis Başkanı Muhammed Halbusi arasında oluşan üçlü ittifakın “sarsılmayacağı” görüşünü dile getirerek, “Ancak Sadr, Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) adayı Berhem Salih’i destekleme yoluna giderse bu ittifak çatırdayabilir. Çünkü o zaman Mesud Barzani bu ittifaktan çekilir ve siyasi harita değişir. Ama KDP ve KYB arasında tek cumhurbaşkanı aday uzlaşısı sağlanırsa KYB de bu ittifaka yakın duracak.”
Anayasal boşluk var mı?
Iraklı Hukuk Uzmanı ve Analist Ali Temimi de cumhurbaşkanının seçilememesinin bir anayasal boşluk yaratıp yaratmayacağı konusuna dair, “Mevcut Cumhurbaşkanı görev başındayken bir anayasal boşluk oluşmaz ancak görevini yapamayacak.” diye konuştu.
Temimi, sunları kaydetti:
“Bir siyasi boşluk olacak çünkü mevcut Cumhurbaşkanı anayasal süreyi aşmış olacak. Cumhurbaşkanı Berhem Salih Anayasa’nın 72’nci maddesine göre görevini sürdürecek ve 9 Şubat’tan itibaren yeni cumhurbaşkanı adayları için yeni bir süreç başlamaz çünkü Anayasa’da böyle bir durum yok.”