İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları Ordusu’nun “terör” listesine alınmasını talep eden tasarının geçtiğimiz günlerde Avrupa Parlamentosunda (AP) kabul edilmesine karşılık Tahran’ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’ndan (NPT) ayrılabileceğini söyledi.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’na (ISNA) göre, Abdullahiyan, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, AP’de İran aleyhine alınan kararı değerlendirdi.
AP’nin İran aleyhine aldığı karara tepki olarak “NPT’den çıkma veya Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) gözlemcilerini ülkeden çıkarma” ihtimaline ilişkin bir soruya Abdullahiyan, “Alman Dışişleri Bakanı gibi bazı Avrupalı diplomatlar, yeterli tecrübeye sahip olmamalarına rağmen işin başındalar. Eğer onlar, akla uygun bir yol tutmaz ve siyasi tutumlarını düzeltmezlerse her ihtimal düşünülebilir.” yanıtını verdi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’le geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiği telefon görüşmesine değinen Abdullahiyan, Borrell’in, “AP’de alınan kararı uygulama peşinde olmadıklarını, alınan kararın AP temsilcilerinin bir kısmının konuya duygusal yaklaşımından kaynaklandığını” ifade ettiğini aktardı.
AP’nin İran aleyhine kararı
AP, 19 Ocak’ta, AB tarafından İran’a daha fazla yaptırım getirilmesi, İran lideri Ayetullah Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’ye yaptırım uygulanması, Devrim Muhafızları Ordusu’nun AB’nin terör listesine alınması taleplerini içeren ancak bağlayıcılığı olmayan bir karar tasarısını kabul etmişti.
Tasarıda, İran’da Mahsa Emini’nin polis nezaretinde ölmesinin ardından başlayan protestolar nedeniyle verilen idam cezalarının kınandığı, gözaltına alınan göstericilerin serbest bırakılması gerektiği ifade edilmişti.
NPT nedir?
Halihazırda 191 ülkenin taraf olduğu anlaşma, 5 Mart 1970’te yürürlüğe girdi. 3 temel prensip üzerinde inşa edilen NPT’nin esas amaçları; nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, nükleer enerjinin sivil amaçlarla kullanımı ve nükleer silahsızlanma olarak biliniyor.
Soğuk Savaş döneminde artan nükleer silahlanma yarışının önlenmesi için hayata geçirilen anlaşmanın 9. Maddesi’ne göre, 1967’den önce nükleer silaha sahip olan ülkelere ayrıcalıklı bir statü kazandırıldı.
Bu kapsamda, nükleer silahlara sahip oldukları bilinen 5 ülke Çin, Fransa, Rusya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri, diğer ülkelerin nükleer silah edinmelerine yardımcı olmayacakları ve nükleer silahsızlanma amacına uygun hareket edecekleri taahhüdünde bulunurken, nükleer silah sahibi olmayan diğer 186 ülke bu silahları edinmekten kaçınacaklarına dair söz verdi.
Buna rağmen 56. yılına giren NPT’nin son zamanlarda artan nükleer silahlanma yarışının önüne geçmekte zorlandığı belirtiliyor.