KUDÜS (AA) – ENES CANLI – İsrail üretimi casus yazılım Pegasus’un, dünya genelinde satıldığı hükümetler tarafından gazeteciler, muhalifler, avukatlar ve geniş bir kitleye karşı kontrolsüz biçimde kullanılması küresel bir skandala dönüşürken, İsrail de son dönemde bu yazılımın polis tarafından ülkenin eski Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun oğlu, dönemin bakanları, danışmanlar, iş dünyası, gazeteciler ve kamu görevlilerine karşı mahkeme izni olmaksızın kullanıldığına ilişkin tartışmalarla çalkalanıyor.
İsrailli siber güvenlik şirketi NSO Group tarafından geliştirilen casus programı Pegasus, uygulandığı telefonlara zararlı yazılımla ulaşarak kamera, mikrofon dahil telefona tam erişim sağlamasıyla biliniyor.
İsrailli şirketin bu yazılımı dünya genelinde birçok devlete sattığı ve hükümetlerin bunu muhalif isimleri izlemek için kullandığı yönündeki haberler uzunca bir süre uluslararası arenayı meşgul etti. Tel Aviv’in uluslararası alanda başını ağrıtmasına rağmen, İsrail kamuoyu o dönem bu tartışmayı uzaktan izledi.
Ancak son haftalarda İsrail polisinin söz konusu yazılımı mahkeme denetimi olmadan ülkedeki politikacılar, hükümet üyeleri, kamu görevlileri, iş dünyasından isimler ve gazetecilere karşı kullandığı iddiaları, skandalı ana vatanına geri getirdi.
Polisin takip ettiği ileri sürülen yeni isimler fitili ateşledi
İsrail ekonomi gazetesi Catalist, hafta başında polisin Pegasus casus yazılımını mahkeme kararı olmadan kullanmasıyla patlak veren skandala ilişkin yeni iddiaları gündeme getirdi.
Yolsuzluk davalarında yargılanan eski Başbakan Netanyahu’nun oğlu, dönemin bakanları, danışmanları, gazeteciler, avukatlar, belediye başkanları, iş insanlarının İsrail polisi tarafından Pegasus ile denetimsiz şekilde izlendiği öne sürüldü.
Haberde, eski Başbakan Netanyahu’nun oğlu Avener Netanyahu, basın danışmanları, Netanyahu’nun yolsuzluk soruşturmalarındaki sanık iş adamı Iris Elovitch, Savcılığın tanığı ve Netanyahu döneminden üst düzey bürokrat Shlomo Filber, aynı davayla ilişkili telekomünikasyon şirketlerinin yöneticileri, İsrail’deki Netanya, Holon, Kiryat Ata gibi kentlerin belediye başkanlarının polisi tarafından Pegasus yazılımıyla mahkeme kararı olmaksızın dinlendiği iddia edildi.
Bunun yanı sıra gazeteciler, sendikacılar, iş insanları, avukatlar, bazı protesto hareketlerinin liderlerine uzanan geniş bir listenin İsrail polisince yasal çerçeve dışında izlendiği kaydedildi.
İsrail’de 2015-2018 yıllarında polis teşkilatının başındaki Roni Alshech döneminde Pegasus’un yasal çerçeve dışında kullanımının arttığı ifade edildi.
İsrail yönetiminde her kademeden tepki
Söz konusu iddiaların ardından İsrail’de devletin en üst kademelerinden olaya ilişkin “geniş soruşturma” çağrıları yapıldı.
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, konuya ilişkin yazılı açıklamasında “derin bir soruşturma” çağrısı yaparak, “Demokrasimizi kaybetmemeliyiz. Polisimizi kaybetmemeliyiz. Kesinlikle, kamunun bunlara güvenini yitirmemeliyiz.” ifadelerini kullandı.
İsrail hükümetinden yapılan yazılı açıklamaya göre, Başbakan Naftali Bennett da Pegasus benzeri siber araçların “suçla mücadele” için geliştirildiğini ancak İsrail kamuoyu ve yetkililerine karşı kullanıldıysa bunun mutlaka ortaya çıkarılması gerektiğini vurguladı.
İçişleri Bakanı Ayalet Shaked de iddiaları, “doğruysa deprem niteliğinde” olarak tanımladı ve soruşturulması için dışarıdan bir komisyon kurulmasını talep etti.
İsrail Polisi Şefi Kobi Shabtai de son gelişmeler karşısında hükümete, bir yargıcın liderliğinde bağımsız bir soruşturma komitesi kurulması çağrısında bulundu.
Dosya yeni Başsavcı’nın önünde
İsrail hükümeti, Netanyahu davalarının da mimarı olarak görülen eski Başsavcı Avichai Mendleblit’in görev süresinin dolmasının ardından, başsavcılık pozisyonuna ülke tarihinde ilk kez kadın bir hukukçu olan Gali Baharav-Miara’yı krizin henüz çok sıcak olduğu bir dönemde atadı.
Pegasus casus yazılımına ilişkin krizi soruşturmakla görevlendirilen Miara, Netanyahu’nun yolsuzluk davalarını da üstlendi.
Başsavcı’nın olayı araştıracak bir araştırma komisyonu kurması bekleniyor.
Kamu Güvenlik Bakanlığı, Başsavcılık, İsrail İç Güvenlik Teşkilatı Şin-Bet, İçişleri Bakanlığı ve ilgili kurumlardan yetkililerin de komisyona katılacağı aktarıldı.
Pegasus krizi Netanyahu davalarını da etkiledi
İsrail polisinin, yolsuzluk soruşturmasına ilişkin davalarda Savcılığın tanığını Pegasus casus yazılımıyla izlemiş olması, yeni tartışmaları da beraberinde getirdi.
Netanyahu, Meclis kürsüsünden yaptığı konuşmasında, Pegasus’un mahkeme kararı olmadan kullanılmasını, “İran, Hizbullah ve Hamas’a karşı İsrail ordusuna alınan savaş uçaklarının, İsrailli sivilleri havaya uçurmak için kullanılmasına” benzetti.
Ülke basınına yansıyan haberlere göre İsrail yargısı, davada kilit rol oynayan savcılığın tanığı Shlomo Filber’in telefonuna sızmak amacıyla polis tarafından casus yazılım kullanıldığı iddialarının araştırılması için Netanyahu’nun yolsuzluk davası duruşmasını askıya aldı.
Bennett, Pegasus’un kullanımını savundu
Başbakan Bennett bir taraftan da İsrail polis ve güvenlik birimlerinin takip için casus ve izleme yazılımlarla çalışmasına ilişkin tartışmalarda Pegasus’un kullanımını savundu.
Organize ve ağır suçlara mücadele için bu yazılımın devreye sokulması gerektiğini ileri süren Bennett, izleme programlarının “sıkı denetim altında ve çok dikkatli biçimde kullanılması” için düzenlemeye ihtiyaç olduğunu söyledi.
Haaretz gazetesi, eski Başbakan Netanyahu’nun Pegasus casus yazılımını ” bir diplomasi ürünün bir numaralı satış elemanı gibi Arap ülkeleriyle diplomatik ilişki tesisinde ve daha birçok başlıkta kullandığına” dikkati çekti.
Gazetede “Aluf Benn” imzasıyla yayınlanan makalede, “Ne büyük bir ironi, Pegasus’u dış politika kazanımları için devreye sokan adam içerideki gücünü bu yazılımla kaybetti.” ifadeleri yer aldı.
Skandal, İsrail’de eski nesil telefon satışını fırlattı
İsrail haber sitesi Walla, eski nesil “akılsız telefonların” ithalatını yapan firmanın talepte yüzde 200 artış bildirdiğini açıkladı.
Firmanın paylaştığı rakamlara göre, normal bir haftada 1000 ile 2 bin arası satış yapan şirket geçen hafta 4 bin eski nesil telefon sattı.
Firmanın müdürü Liav Ron, “Roket benzeri bir yükseliş var. Gönder-al işlemi yapan basit telefonların satışı çılgın bir artış gördü. Birden bire oldu.” dedi.
Aynı şekilde Maliye Bakanı Avigdor Lieberman da sosyal medya hesabından “tuşlu eski nesil telefonunu” göstererek yaptığı paylaşımda, “Yıllardır insanlar nasıl akıllı telefon olmadan yaşadığımı merak ediyordu. Şimdi herkes biliyor gayet güzel idare ediyorum.” ifadelerini kullandı.
Netanyahu’nun yolsuzluk davaları
İsrail’de 1996-1999 ve 2009-2021 yıllarında 15 yıl başbakanlık yapan Netanyahu, ülkede en uzun süreli başbakanlık görevinde bulunan siyasetçi olma özelliğini taşıyor.
İsrail Başsavcısı Avichai Mandelblit, 21 Kasım 2019’da Netanyahu hakkında üç ayrı yolsuzluk dosyasında, “rüşvet, emanete ihanet ve kişisel amaçlar için görevi kötüye kullanma” suçlamalarıyla dava açılmasını talep etmişti.
Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı olarak tarihe geçen Netanyahu’nun ilk duruşması da 24 Mayıs 2020’de Kudüs Bölge Mahkemesi’nde görülmüştü.
Netanyahu, Naftali Bennett liderliğindeki koalisyon hükümetinin 13 Haziran’da güvenoyu almasıyla başbakanlık koltuğunu kaybetmişti.