Afganistan’ı 22 Haziran’da vuran depremde şu ana kadar yaklaşık 1200 kişinin hayatını kaybettiği, yüzlerce kişinin yaralandığı açıklandı.
Gerek uluslararası toplum ve çeşitli ülkelerin gerek Taliban yönetiminin deprem bölgelerine yeterli yardımı göndereceğini açıklamasına rağmen bölgedeki yardımlar yetersiz kalıyor.
AA muhabiri, depremin en etkili olduğu Paktika vilayetinin Pakistan sınırında sıfır noktada bulunan Giyan ilçesindeki depremzedelerle görüştü.
Bölgeye ulaşmak çok zor
Giyan ilçe merkezi ve köyleri büyük oranda bir dere yatağının etrafına kurulmuş durumda. Paktika’nın merkezinden buraya ulaşmak için araçla uzun süre dere yatağından ilerlemek ayrıca dağlık, engebeli, çamurlu yollardan geçmek gerekiyor. Bu da deprem bölgesine karadan yardım götürmeyi zorlaştıran en önemli etkenler arasında bulunuyor.
Yine de yol boyunca buraya yardım taşıyan yaklaşık 10 kamyonun bölgeye doğru ilerlediği gözlemlendi.
Yardımlar helikopterler vasıtasıyla da ulaştırılıyor. Daha önce çeşitli ülke ve uluslararası kurumlardan gelen yardımların önce Host vilayetinde toplanacağı, sonra da bölgeye helikopterlerle ulaştırılacağı aktarılmıştı. Bu kapsamda depremin ilk anlarından itibaren çeşitli yardımlar bölgeye ulaştı.
Türk Kızılay da 500 aileye gıda yardımında bulundu.
Giyan’da ilk günlerde yaşanan hareketlilik yerini sakinliğe bıraktı. Merkezde az sayıda kurumun yardım çalışması devam ederken köy sakinleri de yavaş yavaş günlük hayatlarına dönmeye başladı.
İnsanlar köylerde belli aralıklarda kurulan taziye çadırlarında birbirlerini ziyaret ederek başsağlığı diliyor ve misafirlerini ağırlıyor.
Ayrıca depremde en çok kaybın yaşandığı ifade edilen Uçka köyündeki halk, harabeye dönen köy camisinde yıkıntılar arasında ibadetlerini yapmaya davam ediyor. Namaz vaktinin girmesiyle ezan okunuyor ve namazlar eda ediliyor.
Yardımlar yetersiz
Bölge sakinleri Birleşmiş Milletler (BM), çeşitli uluslararası kurumlar ve Afgan Kızılayından şu ana kadar aldıkları yardımların yetersiz olduğunu ifade ediyor.
Depremzedeler, bugünlerde ağırlıklı olarak pirinç ve patates gibi doyurucu özelliği yüksek gıdalarla besleniyor. Et ve meyve tüketimi ise çok daha az. Halk, gıda malzemesi olarak bunların dışında yağ, salça, bakliyat ve un yoksunluğu çekiyor.
Bölge sakinlerinden Hacı Davud, şu ana kadar bir çadır ve bir miktar gıda yardımı aldığını belirterek özellikle Türkiye’nin kendilerine yardım etmesini istedi.
Türkiye’den, Afganistan’daki insani dramı dindirmeye katkı sunması amacıyla gönderilen “İyilik Trenleri” nedeniyle Türkiye ve kurumlarına övgü dolu sözler sarf eden Hacı Davud, “(Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan’a depremi haber edin. Bize yardım etsin.” diye konuştu.
Günlük 3 bin-3 bin 500 kişilik yemek dağıtılıyor
Giyan ilçe merkezinde bir Afgan yardım derneği büyük kazanlarla halka dağıtmak üzere pilav pişirdi.
Dernek yetkilisine göre, depremin ilk günü başlatılan yemek dağıtımı Kurban Bayramı’na kadar aralıksız sürecek. Dernek yetkilisi, günlük 3 bin-3 bin 500 kişilik yemek dağıtımı yapıldığını, yemekleri çeşitlendirmek için gayret gösterdiklerini söyledi.
Söz konusu derneğin dağıtım çadırının önünde, yüze yakın Afgan yemek kuyruğuna girdi. Çocuklar teknelerde ıslatılması için bekletilen pirinçleri uzun uzun seyretti. Sırasını bekleyenler, sadece kendileri için değil, aileleri için de yemek bekliyor.
Yine belli başlı yerlerde birkaç Afgan derneği de gıda ve kıyafet dağıtımı yaptı.
Öte yandan, bazı köylüler yardımları eşeklerle evlerine taşıdı.
Evleri yıkılmayanlar dahi geceyi dışarıda geçiriyor
Köylerde birçok aile, harabeye dönmüş evlerinin yakınlarına ya da boş tarlalara, BM’ye bağlı kurumlar veya Afgan Kızılayının dağıttığı çadırları kurdu
Kayıpların yaşandığı büyük deprem sonrası yaşanan artçı sarsıntılar bölge halkını korkutmuş durumda ve bu nedenle evleri yıkılmayanlar dahi muhtemel bir depreme uykuda yakalanmamak için dışarıda yatıyor.
Köy sakinlerinden biri, “Daha dün akşam üç deprem oldu. Şiddetliydi. Bu nedenle geceleri dışarıda yatıyoruz.” dedi.
Bir köyde kurulan taziye çadırındaki 9-10 kişi de ailece geceyi dışarıda geçirdiklerini ifade etti.
Öte yandan, bazı bölgelerde deprem nedeniyle yıkılan tuvaletler de hijyen sorununu beraberinde getiriyor.
Tarlalar kurudu
Köydeki tarlalarda özellikle buğday ve mısır ekiliyor ancak köylerin ortasından geçen derenin su miktarı oldukça az. Sulamada yaşanan sorunlar nedeniyle çok sayıda tarla kurudu.
Samsur isimli bir köylü, depremde ailesinden 14 kişiyi kaybettiğini belirterek “Son yıllarda havalar çok sıcak. Tarlalarda verim kalmadı. Evleri yıkılanlar tarlalarına çadırını kurdu ve orada yaşıyor.” diye konuştu.
Köylerde hemen hemen hiç kimsenin maddi yardım almadan evlerini onaramayacağını belirten Samsur, halkın uzun süre çadırlarda yaşamaya alışmak zorunda olduğunu söyledi.
Samsur, “Erzakımız da enkazın altında kalarak yok oldu. Şu yardımlarla az da olsa yemek bulabiliyoruz. Ancak devam etmemesi halinde durum daha da kötüleşebilir.” dedi.
Türk Kızılaya teşekkür
AA muhabirine konuşan, Afgan Kızılayı sorumlusu Mevlevi İlyas Naseri, çeşitli ülkelerden gelen yardımları dağıttıklarını ve gelecek günlerde daha fazla yardımın geleceğini söyledi.
Depremden kısa bir süre sonra Türk Kızılaydan gelen gıda yardımlarının köylüler için çok önemli olduğunu vurgulayan Naseri, teşekkür ederek yardımların sürmesini istedi.
Dükkanların çoğu hala kapalı
Giyan ilçe merkezinde, esnafın da ailelerinde kayıplar yaşaması nedeniyle kapalı olan dükkanların çoğu hala açılmadı.
Ancak 4-5 bakkal açık bulunuyor. Bu kişiler, evlerinin ilçe merkezinden en az 10 kilometre uzakta olduğunu ve ciddi hasara uğramadıklarını söyledi.
Hasarın en yoğun olduğu köyler ilçe merkezine söz konusunu mesafede bulunuyor.
Giyan ilçe merkezinde, cami hariç neredeyse hiçbir betonarme bina bulunmuyor. Merkez camisinde ise çeşitli yerlerde sıva döküntüsü hariç ciddi hasar yok.
Öte yandan Giyan ilçe merkezi ve köylerde elektrik bulunmuyor. Bu nedenle kimi köylüler taşınabilir boyutlarda güneş enerjisi panellerini kullanıyor. Söz konusu panellerle köylüler akşamları bir ampul yakacak veya telefonlarını şarj edebilecek elektriğe kavuşabiliyor.