AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Hazine ve Maliye Bakanlığının, Hazine Müsteşarlığının kaldırılmasından sonraki ilk bütçesi 2019 yılında 547 milyar lira olarak belirlenmişti. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yarın görüşülecek “2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi”nde, Bakanlığın bütçesi 774 milyar 973 milyon 121 bin liraya çıktı. Böylelikle söz konusu dönemde Bakanlığın bütçesi yüzde 42 artmış oldu.
2022 yılı bütçesinin yaklaşık 467 milyar lirası cari transferler, 240 milyar lirası faiz giderleri, 50 milyar lirası borç verme giderleri, 10,7 milyar lirası sermaye transferleri, 3,2 milyar lirası mal ve hizmet alım giderleri, 3 milyar lirası personel giderleri, 438,6 milyon lirası sosyal güvenlik devlet primi giderleri, 355 milyon lirası da sermaye transferleri için kullanılacak.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre, 2021 yılı maliye politikası yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının etkilerinin sürmesi nedeniyle ihtiyatlı bir biçimde kurgulanırken bunun da genel devlet dengelerine yansıması gelir ve gider kalemlerinde azalış şeklinde oldu.
2021 yılında genel devlet gelirlerinin bir önceki yıla göre GSYH’ye oranla 1,8 puan azalarak yüzde 30,7 olacağı öngörülüyor. Genel devlet gelirlerindeki bu daralmanın 0,6 puanlık kısmının vergi gelirlerinden, kalan kısmının ise faktör gelirleri ve sosyal fonlardan oluşması bekleniyor. Ayrıca, 2021 yılında enflasyon artışını sınırlama ve talep koşullarının iyileştirilmesi amacına yönelik olarak vergi uyarlamaları yapıldı. Bu nedenle vazgeçilen gelir büyüklüğünün GSYH’ye oran olarak yüzde 1,5’in üzerinde olduğu hesaplandı.
Öte yandan, GSYH’ye oranla genel devlet harcamalarının 2021 yılında bir önceki yıla kıyasla 2,1 puan azalacağı ve yüzde 34,3 olacağı tahmin ediliyor. Bu dönemde cari giderler ile cari transferlerin 1,2’şer puan azalacağı, sermaye transferlerinin ise 0,3 puan artması öngörülüyor. Bu kapsamda, GSYH’ye oranla 2020 yılında yüzde 3,9 olan genel devlet açığının 2021 yılında yüzde 3,6’ya gerilemesi bekleniyor.
2022 yılında genel devlet gelirlerinin GSYH’ye oranının bir önceki yıla göre 0,8 puan azalarak yüzde 29,8 olacağı hesaplanıyor. 2022 yılında vergi artışının 0,1 puan olacağı bununla birlikte, vergi dışı normal gelirlerde 0,1 puan ve faktör gelirlerinde 0,8 puan azalış olacağı tahmin ediliyor.
Genel devlet harcamalarının 2022 yılında bu yıla kıyasla GSYH’ye oranla 1 puan azalarak yüzde 33,3 olması, bu dönemde yatırım harcamalarının 0,1 puan, cari harcamaların 0,7 puan ve transfer harcamalarının 0,1 puan azalması bekleniyor.
Bu gelişmeler doğrultusunda, GSYH’ye oranla genel devlet açığının 2022 yılında 0,1 puanlık düşüşle yüzde 3,5’e gerilemesi öngörülüyor. Genel devlet faiz dışı açığının 0,5 puanlık iyileşmeyle yüzde 0,3’e gerileyeceği, program tanımlı genel devlet açığının ise yüzde 1,2 olacağı tahmin ediliyor.
Kamu harcamalarında “tasarruf” öncelenecek
Hazine ve Maliye Bakanlığınca, gelecek yıl mali disipline kararlılıkla devam edilerek kaynakların verimli kullanılması sağlanacak ve belirlenen alanlarda tasarrufu sağlayacak yapısal değişiklikler hayata geçirilecek.
Kamu kesimi borçlanma gereği ve kamu borç stokunun GSYH’ye oranı düşürülecek ve maliye politikasının sürdürülebilirliği güçlendirilecek.
Harcama gözden geçirmelerine devam edilecek, harcama programlarının etkinliği artırılacak ve harcamalar kontrol altında tutulacak. Kamu hizmetleri, bütçe imkanları içinde kalınarak ayrılan kaynakların üzerinde harcama yapılmasına yol açılmadan azami tasarruf anlayışı içinde yerine getirilecek.
Kamu gelir politikaları kamu harcamaları için ihtiyaç duyulan finansmanın sağlanması, ekonomik kalkınma ve sosyal adaletin desteklenmesi, ekonominin uluslararası düzeyde rekabet gücünün artırılması, iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi, yurt içi tasarruflara katkı sağlanması ve fiyat istikrarının kalıcı olarak tesis edilmesi hedefleri doğrultusunda yürütülecek.
Kamu mali yönetiminde sürdürülebilir ve sağlıklı gelir kaynaklarının artırılması için vergilemede adalet, eşitlik, öngörülebilirlik ve şeffaflık ilkeleri temelinde verginin tabana yayılması ve gönüllü uyumun artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecek.
Vergisel teşvikler ile istisna ve muafiyetleri etkinlik prensibi gözetilerek gözden geçirilecek.
Vergi mevzuatının güncel gereksinimleri karşılayan, anlaşılır, kolay uygulanabilir ve sade bir yapıya kavuşturulması hedefi çerçevesinde temel vergi kanunlarının gözden geçirilmesi çalışmalarına devam edilecek.
Dijital ekonominin sağlıklı ve tam kavranması ile vergilendirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak.
Salgının etkilerinin ortadan kalkmasıyla vergi tahsilatı artışı bekleniyor
Gelecek yıl Kovid-19 salgınının olumsuz etkilerinin daha belirgin biçimde ortadan kalkması beklenirken bu gelişmelerin, vergi tahsilatını olumlu etkileyeceği tahmin ediliyor.
2022 yılına yönelik maliye politikası amaç ve hedefleri kapsamında, gelir ve kurumlar vergisinden oluşan gelir vergileri tahsilatı toplamının GSYH’ye oranla 2021 yılı gerçekleşme tahminine göre 0,2 puan artması ve yüzde 5,5 olması öngörülüyor. Bu gelişmede, 2021 yılında yüzde 25 olarak uygulanan kurumlar vergisi oranının 2022 yılında yüzde 23’e düşecek olmasına rağmen vergi indirimlerine bağlı oluşan baz etkisi ile ücret, faiz ve diğer gelir vergisi kaynaklarında beklenen gelişmelerin etkili olacağı tahmin ediliyor.
Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında KDV oranlarında yapılan bazı geçici indirimlerin sonlandırılması ile salgın sonrası normalleşme sürecinde iç talepte ve makroekonomik göstergelerde beklenen olumlu gelişmelerin KDV tahsilatını artırması öngörülüyor.
ÖTV tahsilatının GSYH’ye oranının, bir önceki yıl gerçekleşme tahmininin 0,2 puan altında kalıp yüzde 2,8 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Söz konusu azalışta 2022 yılında da uygulanmaya devam edileceği öngörülen bazı akaryakıt ürünlerine yönelik eşel mobil sistemi kaynaklı gelir kaybının temel belirleyici olması bekleniyor.
2022 yılında merkezi yönetim bütçesi vergi dışı gelirlerinin, GSYH’ye oran olarak, 2021 yılı gerçekleşme tahmini olan yüzde 3,3’ten yüzde 2,7 seviyesine gerileyeceği tahmin ediliyor.