Uzun yıllardır Kanada vatandaşı olarak bu ülkede yaşayan fakat Hindistan tarafından “terörist” olarak nitelendirilen KLF yöneticisi Hardeep Singh Nijjar’ın 18 Haziran’da Kanada’da öldürülmesi, iki ülke arasında karşılıklı suçlamalara ve gerilime yol açtı.
Kanada, Nijjar’ın ölümünden Hindistan’ı sorumlu tutarken, iki ülke karşılıklı olarak bazı diplomatlarını sınır dışı etti.
Halistan Kurtuluş Gücü (KLF)
“Sih ülkesi” anlamına gelen Halistan fikrini benimseyen KLF, 1987’den bu yana Hindistan’da askeri ve diplomatik hedeflere saldırılar düzenliyor. Örgüt, Romanya’nın Yeni Delhi Maslahatgüzarı Liviu Radu’nun kaçırılması eylemiyle tanınıyor.
Hindistan, Pakistan destekli olduğunu ve Pakistan’dan silah yardımı aldığını iddia etse de örgütün İngiltere, İspanya ve Malezya’daki Sih diasporasından bağış topladığı biliniyor.
Örgüt, Hindistan’ın Pencap eyaleti dışında Pakistan’ın Pencap, Hayber Pahtunhva, Sindh, Belucistan ve Keşmir bölgelerinin tamamını veya bir kısmını Halistan olarak görüyor.
Hindistan ise KLF’yi “terör örgütü” olarak tanımlıyor.
Sihizm’in en önemli mabedi Altın Tapınak’a operasyon
Sihizm’in en önemli mabedi olarak bilinen Altın Tapınak, özellikle 1984’te Hint ordusunun düzenlediği operasyonlarla hafızalara kazındı.
O dönemde Halistan fikrini benimseyen ve Pencap eyaletinde özerklik isteyen ayrılıkçı Sihler, askeri ve diplomatik hedeflere saldırılar düzenledi, bunun üzerine 1980’lerde eyalette şiddet olayları yaşandı.
Dönemin Başbakanı Indira Gandi, “düzeni ve güvenliği sağlamak için Altın Tapınak’ta ayrılıkçı Sihlerin bulunduğu gerekçesiyle” Hindistan ordusunun, tapınağa Haziran 1984’te “askeri operasyon” düzenlemesine onay verdi.
Resmi raporlara göre, olayda aralarında ordu mensupları ve Sih liderlerinin bulunduğu yüzlerce kişi hayatını kaybetti. Sih gruplar ise tapınakta binlerce kişinin öldüğünü öne sürüyor.
Operasyona onay veren dönemin başbakanı Gandi, 31 Ekim 1984’te Sih korumaları tarafından öldürüldü.
Gandi’nin ölümünün ardından ülkede Sih karşıtı protestolar arttı, Sihleri hedef alan şiddet olayları yaşandı.
Hindistan İçişleri Bakanlığı verilerine göre, şiddet olaylarında ülke genelinde 2 bin 732 kişi hayatını kaybetti.
Halistan Özgürlük Gücü (KLF) yöneticisi Nijjar, Kanada’da öldürüldü
KLF, Hardeep Singh Nijjar’ın Kanada’da öldürülmesiyle bir kez daha gündeme oturdu.
Nijjar’ın adı, Hindistan tarafından yakın zamanda yayımlanan 40 teröristin isminin geçtiği listede yer alıyordu.
Hindistan’ın arananlar listesinde yer alan KLF yöneticisi Nijjar, 18 Haziran’da Kanada’nın British Columbia eyaletinin Surrey kentinde uğradığı silahlı saldırıda öldü.
Hindistan Ulusal Soruşturma Ajansı’nın (NIA) 2022’de Pencap’ın Jalandhar şehrinde Hindu bir din adamını öldürmekten aradığı Nijjar, Hint devletine karşı KLF üyelerini eğitmek, finansal destek sağlamak, halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek ve komplo kurmak gibi suçlamalarla karşı karşıyaydı.
Nijjar, 2016’da Vancouver Sun gazetesine, “Hindistan’daki ayrılıkçı politikalara zamanı olmadığı, Kanadalı bir su tesisatçısı ve tamamen masum olduğu” açıklamasını yaptı.
Kanada, Nijjar’ın ölümünden Hindistan’ı sorumlu tuttu
Kanada’nın Nijjar’ın ölümünden Hindistan’ı sorumlu tutması, iki ülke arasında gerilime sebep oldu.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Nijjar’ın öldürülmesinin arkasında Yeni Delhi hükümetinin olduğuna ilişkin “güvenilir iddiaların” araştırıldığını söyledi.
Hindistan Dışişleri Bakanlığı ise Trudeau’nun açıklamalarını “saçma ve maksatlı” olarak nitelendirdi; Kanada hükümetini “kendi topraklarında faaliyet gösteren tüm Hindistan karşıtı unsurlara karşı hızlı ve etkili yasal adımlar atmaya” çağırdı.
Bu açıklamaların ardından iki ülke karşılıklı olarak, bazı diplomatlarını sınır dışı etti.
Yeni Delhi hükümeti ayrıca Kanada’daki “Hindistan karşıtı faaliyetler, nefret suçları ve şiddet olayları” gerekçesiyle Kanada’ya seyahat etmeyi planlayan ve bu ülkede bulunan vatandaşlarına “dikkatli olmaları” uyarısında bulundu.
Kanada vatandaşlarına verilen Hindistan vize hizmetleri askıya alındı.
Gerilim devam ederken, başka bir KLF üyesi daha öldürüldü
Nijjar’ın ölümü üzerine gerilim sürerken, Hindistan’ın yayımladığı teröristler listesinde yer alan ve 2017’de sahte belgelerle Hindistan’dan Kanada’ya kaçan KLF üyesi Sukhdool Singh, Kanada’da çeteler arasında çıkan çatışmada öldürüldü.
“Sukha Duneke” olarak da bilinen Singh hakkında Hindistan’da çeşitli suçlamalarla 7 dava bulunuyordu.
ABD, Avustralya, İngiltere ve Pakistan’dan iddialara tepki
ABD, Avustralya, İngiltere ve Pakistan’dan iki ülke arasındaki gerilime ilişkin yorumlar geldi.
Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong, durumun “derin endişe” uyandırdığını ifade ederken, İngiltere Başbakanlık Sözcüsü Max Blain, Trudeau’nun iddialarını “ciddi suçlamalar” olarak nitelendirdi, Kanadalı yetkililerin soruşturmayı sürdürmesi gerektiğini söyledi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson, ABD’nin iddialardan “derin endişe” duyduğunu, soruşturmanın ilerlemesi ve faillerin adalete teslim edilmesinin “kritik önem taşıdığını” vurguladı.
Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sekreteri Syrus Sajjad Kazi de Birleşmiş Milletler (BM) 78. Genel Kurulu kapsamında New York’ta konuya ilişkin açıklamalarda bulundu.
Kazi, “Biz (Hindistan) doğumuzdaki komşumuzun doğasının farkındayız ve onların kabiliyetlerini biliyoruz. Bu sebeple (Kanada’nın Nijjar’ın öldürülmesiyle ilgili iddiaları) bizim için bir sürpriz değil.” dedi.
Sihizm nedir?
Dünyada 23 milyondan fazla mensubu bulunan Sihizm’in kurucusu Guru Nanak olarak kabul ediliyor.
Sih, Sanskritçe “öğrenci” anlamına geliyor ve bütün Sihler, Hindistan’ın Pencap bölgesinde 1496-1539 yıllarında yaşamış Guru Nanak’ın doğruluk, temizlik, merhamet ve fedakarlık gibi öğütlerini rehber ediniyor.
“Guru Nanak’ın öğrencisi” olduklarına inanan Sihlerin Guru Granth Sahib isimli kutsal kitabı 1430 sayfadan oluşuyor.
Tek tanrıya inanan Sihlerin 20 milyonunun Hindistan’da bulunduğu ifade ediliyor. En önemli merkezleri Hindistan’ın batısındaki Amritsar kenti olarak görülürken, Sihizm’in bu şehirde “Altın Tapınak” mabedi bulunuyor.
Kanada da şu anda yaklaşık 770 bin kişiyle Hindistan’dan sonra en çok Sih’in yaşadığı ülke olarak biliniyor.