Bağımsızlığını 1991’de kazanmasına rağmen 1940’tan beri birçok eski Sovyet ülkesi gibi Kiril alfabesini kullanmaya devam eden Kazakistan, 2017’de Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in imzasıyla Latin alfabesine geçme kararı aldı.
Karar sonrası Ulusal Alfabe Komisyonu kurularak, ülke çapında yeni alfabeye geçiş çalışmaları başlatıldı.
O tarihten bu yana ülkede devlet binaları başta olmak üzere sokak, mağaza ve eczane adlarının Latin alfabesiyle Kazakça yazılması yaygınlaştı.
Daha önce komisyonun sunduğu kesme işaretlerin yoğun olarak kullanıldığı alfabe nüshasının kamuoyu tarafından eleştiriye maruz kalmasıyla da Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, alfabeyi yeniden geliştirme talimatı verdi.
Ulusal Alfabe Komisyonu, bağımsızlığın 30. yıl dönümü arifesinde Latin harflerine uyarlanan geliştirilmiş yeni ulusal alfabeyi tanıttı. 31 temel harften oluşan yeni Kazak alfabesi, 28 Ocak’ta Başbakan Askar Mamin başkanlığında gerçekleşen toplantı sonrası kamuoyuna sunuldu.
Kazakistan Parlamentosu Senato Milletvekili Murat Bahtiyarulı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kendisinin de Ulusal Alfabe Komisyonu üyesi olduğunu ve alfabe üzerinde yaklaşık 3 bin uzmanın çalıştığını bildirdi.
Bahtiyarulı, yeni Kazak alfabesini geliştirme sürecinde Türk dili konuşan ülkelerin tecrübelerini de dikkate aldıklarını ifade ederek, “Türkiye, Azerbaycan, Tataristan, Özbekistan ve Kırgızistan’dan 18 dil bilimi uzmanıyla çalışmalar yürütüldü.” dedi.
Kazakistan’ın alfabeye geçiş süreci ile ilgili önemli geçmişi bulunduğunu söyleyen Bahtiyarulı, “Biz 1929’a kadar eski Arap alfabesini kullandık. Daha sonra Latin alfabesine geçtik. 1940’tan itibaren de Kiril harfleriyle okuyor ve yazıyoruz. Kültürel mirasımızın kaybolabileceği korkusu dile getiriliyor. Ancak bu 21. yüzyılın teknoloji imkanlarıyla mümkün değil.” ifadesini kullandı.
Bahtiyarulı, dünyada gelişmiş ülkelerin Latin alfabesini kullandığına işaret ederek, “Ülkenin Kiril’den Latin alfabesine geçmesi hem sosyo ekonomik hem siyasi açıdan büyük önem taşıyor. Bu hamle gelecek genç nüfus arasında Kazakçanın yaygın kullanımına önemli etken olacak.” diye konuştu.
Kazakistan’da Kiril’den Latin alfabesine geçiş sürecinin kademeli olarak gerçekleşeceğini vurgulayan Bahtiyarulı, “2023’ten itibaren ülkemizdeki tüm okullar 12 yıllık eğitim sistemine geçecek. Söz konusu dönemde ilkokula gidecek çocuklar, Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesiyle eğitim görmeye başlayacak.” dedi.
Ulusal Alfabe Komisyonu üyesi Karlıgaş Kurmangalikızı da yeni Kazak alfabesinin Türk dili konuşan ülkelerin alfabeleri ile benzerlik taşıdığını ve bunun akraba devletler arasındaki entegrasyonun artmasında önemli husus olabileceğini aktardı.