Kiev’de 2013 sonunda dönemin Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği (AB) ile Ortaklık Anlaşmasını imzalamayı ertelemesi üzerine başlayan protestoların büyümesiyle ülkede toplum Ukrayna ve Rusya yanlıları diye ikiye ayrıldı.
Kırım toplumunda Rus yanlısı harekatın güç kazanmasına, dönemin Kırım Parlamentosu Başkanı Vladimir Konstantinov’un 20 Şubat 2014’te Moskova’ya yaptığı ziyaret yardımcı oldu.
Ziyarette Konstantinov, Yanukoviç’in görevden ayrılması halinde Kırım’ın Ukrayna’dan alınması fikrini ortaya attı.
Protestoların büyümesi üzerine Yanukoviç, 22 Şubat’ta ülkeden kaçtı.
Yasa dışı ilhaka giden yol
Batı yanlısı yeni geçici yönetimin işbaşına gelmesi Rusya yanlılarını Kırım Yarımadası’nda daha aktif hale getirdi.
Yarımada’da konuşlu bulunan Rus üssünden çıkan askeri birlikler farklı şehirlerde aktif hale gelmeye başladı.
Ukrayna ile Rusya arasında Rus Karadeniz Filosu’nun konumuyla ilgili 28 Mayıs 1997 ve 21 Nisan 2010’da yapılan anlaşmalara aykırı olmasına rağmen Rus birlikleri yarımada üzerinde hareket ederek yer değişikliği yaptı.
Rus Birliği Partisi Başkanı Sergey Aksenov’un Ukrayna yasalarına aykırı olarak “Halk Milis Kuvvetleri” adıyla yaklaşık 3 bin 500 kişilik paramiliter alay kurması da Kırım’da gerginliği artıran nedenlerden biri oldu.
Moskova, Rus milletvekili Leonid Slutskiy başkanlığında bir milletvekili heyetini Yarımada’ya göndererek operasyonu hızlandırdı.
Heyet, Rus Birliği Partisi Başkanı Sergey Aksenov ve Kırım Parlamentosu üyesi Sergey Tsekov ile görüştü. Tsekov, yaptığı açıklamada, Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasıyla ilgili hızlı şekilde karar vereceklerini dile getirdi.
Kırım Parlamentosuna baskın
Kırım’ın Rusya’ya bağlanması için 25 Şubat 2014’te Rusya yanlıları parlamentoya baskı uygulamaya başladı. 400 civarında Rusya yanlısı, Kırım Parlamentosunu bastı, Kırım’ın bağımsızlığını ilan etmesi için parlamentonun referandum kararı alması talebinde bulundu.
Parlamento Başkanı Konstantinov, 26 Şubat’ta Genel Kurulda referandumu görüşeceklerini açıkladı. Bunun üzerine Kırım’ın Rusya’ya katılmasını isteyen Rus Birliği Partisi, Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamentosu önünde miting kararı aldı.
Ukrayna’nın bütünlüğünü savunan Kırım Tatar Milli Meclisi de aynı gün, aynı yerde, parlamento önünde miting düzenleyeceğini ilan etti. Kırım Tatarları’nın bu kararı üzerine, Aksenov’un paramiliter birlikleri parlamentoyu kuşatma altına aldı.
Kırım Tatar Türklerini Rusya yanlılarıyla karşı karşıya getiren mitingler
Kırım Parlamentosu önünde, 26 Şubat 2014’te, Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) ve Rus Birliği Partisinin karşı karşıya geldiği büyük mitingler yapıldı.
Parlamentonun Kırım’ın Ukrayna’dan ayrılmasıyla ilgili kararları kabul etmesini önlemek ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklemek için çoğunluğu Kırım Tatar Türklerinden oluşan 7 binden fazla aktivist mitinge katıldı.
Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasını isteyen 5 bin civarında Rusya yanlısı da parlamento önünde Kırım Tatar Türkleriyle karşı karşıya geldi.
Mitingler sırasında çıkan arbedede iki kişi öldü. Parlamentoda Kırım’ın Ukrayna’dan ayrılmasına neden olacak referandumun görüşülmesi bu olaylar nedeniyle ertelendi.
“Yeşil adamlar”ın gölgesinde referandum
Ancak o geceden itibaren üzerlerinde hiçbir arma ve işaret bulunmayan askeri kıyafetli Rusya yanlısı silahlı güçler ortaya çıktı. “Yeşil adamlar” diye tabir edilen bu askeri gruplar Kırım Parlamentosu ve hükümet binalarını ele geçirdi.
Rusya yanlısı eli silahlı “yeşil adamların” gölgesinde 6 Mart’ta toplanan Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamentosu, Kırım’ın Rusya’ya bağlanması için referandum yapılması kararı alındığını açıkladı.
İlk günden itibaren sistematik şekilde çalışan Rusya yanlısı silahlı milisler, başta Kırım Tatar Türklerine ve Ukraynalılara uyguladığı baskıyla onları Yarımada’dan ayrılmaya zorladı.
KTMM referandumu meşru olmadığı gerekçesiyle boykot etti.
Yeşil adamların kontrolünde 16 Mart’ta gerçekleştirilen sözde referandumdan Kırım’ın Rusya’ya bağlanması yönünde karar çıktı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 21 Mart’ta Kremlin Sarayı’nda düzenlenen törenle “Kırım ve Sivastopol’ün Rusya’ya bağlanmasını ve yeni federal bölgeler oluşturulmasını” öngören yasayı imzalayarak Yarımada’nın yasa dışı ilhakını tamamladı.