Kosova’nın kuzeyinde 29 Mayıs’ta yaşanan, NATO’nun Kosova’daki Barış Gücü (KFOR) askerinin Sırplar tarafından yaralanması ve 1 KFOR askerinin bacağının kesilmesiyle sonuçlanan gerginliğin üzerinden 3 ay geçmesine rağmen bölgede “normalleşme” tam anlamıyla sağlanamadı.
Kosovalı Sırplar, görevlerine yeni seçilen Arnavut belediye başkanlarının istifa etmesi talebiyle mayıs ayına kıyasla daha az kişiyle Zveçan, Leposaviç ve Zubin Potok belediye binaları önündeki bekleyişlerini sürdürüyor. Belediye binaları çevresinde KFOR askerleri, içinde de Kosova polis memurları nöbet tutmaya devam ediyor.
Arnavut belediye başkanları görevlerine başlamadan önce gerginliklerin yaşandığı bu 3 belediye binasında Sırbistan kurumlarına entegre “paralel belediyecilik” faaliyetleri yürütülüyordu. Maaşı Sırbistan tarafından ödenen bu “paralel belediye” çalışanları da belediye binaları önündeki bekleyenleri oluşturuyor. İş günlerinde titizlikle çalışanların mesai başlangıcı ve bitişinde imzaları alınıp protestoların devamlılığı sağlanıyor.
Kosova, kendi sınırları içerisindeki egemenliğinden taviz vermek istemiyor ancak Batılı ülkeler, Ukrayna’dan sonra Avrupa’da yeni bir sorun istemediğinden “cezai yaptırımlar” uygulayarak ülke kurumlarını gerginlik yaratacak adımlar atmamaya ikna etmeye çalışıyor.
Kosova’nın kuzeyinde eğitim öğretim yılının uzaktan yürütülme ihtimalinin konuşulması, bölgede normalleşmenin bir süre daha tam anlamıyla gerçekleşmeyeceğini gözler önüne seriyor.
3 aydır belediye binasından çıkmayan belediye başkanı: Lulzim Hetemi
Leposaviç Belediyesinin mayıs ayında seçilen yeni Arnavut belediye başkanı Lulzim Hetemi, 29 Mayıs sabahı erken saatlerde Kosova polisinin özel birimi yardımıyla ofisine girdi ve o günden bu yana belediye binasından ayrıldığı bildirilmedi.
Hetemi belediye binasında yemek yiyor, oturuyor, çalışıyor, kişisel bakımını yapıyor ve uyuyor. Gazetecilere demeç vermekten kaçınan Hetemi, sadece belediyenin çalışmalarıyla ilgili sosyal medya hesabından paylaşımlar yapıyor.
Bölgede yeni gerilim ihtimali
Bölgedeki diğer 3 belediyenin aksine, Kuzey Mitrovica Belediyesinin Arnavut belediye başkanı görevine başlarken yerel Sırpların direnciyle karşılaşmadı.
Sırplar, Kosova ve Sırbistan’ın belediyecilik hizmetleri ayrı binalarda verildiği için bu belediyenin binası önünde protesto düzenlemedi ancak yeni seçilen Arnavut belediye başkanı, Sırbistan’a entegre çalışan belediye binasının boşaltılması için 8 Eylül’e kadar süre tanıdı.
Kosova ile Sırbistan liderlerinin, eylül ayında bölgedeki gerilimin düşürülmesi konusunda Avrupa Birliği (AB) arabuluculuğunda Brüksel’de görüşmesi bekleniyor. Kosova, AB tarafından ülkeye uygulanan cezai yaptırımların kaldırılması için bölgede erken yerel seçim düzenlemeyi planlıyor.
Ne olmuştu?
Kosova’nın kuzeyinde Sırpların yoğun olduğu Zveçan, Zubin Potok ve Leposaviç belediyelerinde 23 Nisan’da yapılan yerel seçimleri kazanan Arnavut belediye başkanlarının göreve başlaması, 26 Mayıs’ta Kosovalı Sırplar tarafından protesto edilmişti.
Arnavut belediye başkanlarını korumak için bölgeye gönderilen Kosova polisi ile Kosovalı Sırplar arasında arbede yaşanmış, 29 Mayıs’ta belediye binalarını koruyan KFOR askerleri ile Kosovalı Sırpların karşı karşıya gelmesi sonucu 30 KFOR askeri yaralanmıştı.
Sırbistan, 14 Haziran’da Kosovalı emniyet mensupları oldukları belirlenen 3 kişiyi “Sırbistan’da eylem yapmayı planladıkları” gerekçesiyle iki ülkenin sınır bölgesinde gözaltına almış, Kosova ise polislerin Sırbistan tarafından “kaçırıldığını” savunmuştu. Sırbistan, 26 Haziran’da Kosovalı polisleri serbest bırakmıştı.
Kosova polisi de farklı gerekçelerle yaklaşık 10 Kosovalı Sırp’ı gözaltına alırken Sırbistan ise bu kişilerin bir an evvel serbest bırakılmasını talep etmişti.
Kosova’da meydana gelen olaylar sonrası NATO Müşterek Kuvvet Komutanlığının talebi üzerine görevlendirilen yaklaşık 500 askerden oluşan Türk komando taburu, Kosova’nın kuzeyindeki belediyelerin çevresinde güvenliği sağlamakla görevlendirilmişti.
Belirli aralıklarla karşı karşıya gelen iki ülkenin gerilmesindeki ana neden, Sırbistan’ın, tek taraflı bağımsızlığını 2008’de ilan eden Kosova’yı kendi toprağı görmesi olarak ifade ediliyor.
AB arabuluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci kapsamında ise ilişkilerin normalleşmesi ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanıması için ortak bir yol bulmaya çalışılıyor.