Aylarca süren tartışmaların ardından, ülke siyaseti ve merkezi hükümetin kaderini belirleyecek genel seçimlere artık saatler kaldı ve yaklaşık 1000 aday meclise girebilmek için son kozlarını oynuyor.
AA muhabiri, Malezya siyaseti ve genel seçim hakkında bilinmesi gereken bazı önemli detayları derledi.
Cumartesi günü milyonlarca seçmenin önüne konulacak sandıklar, iktidardaki konumunu korumaya çalışan Birleşik Malay Ulusal Örgütü (UMNO) liderliğindeki Ulusal Cephe (BN), farklı etnik adaylarıyla çoğulcu bir çizgide ilerleyen Umut İttifakı (PH) ve Malay milliyetçisi Ulusal İttifak (PN) arasında muhtemelen ülkenin şimdiye kadar gördüğü en hararetli çekişmeye sahne olacak.
Malezya’da parlamentodaki 222 sandalye için yarışacak siyasi parti ve koalisyonlar, özellikle ilk kez oy kullanacak gençlerin desteğini alarak muson mevsiminde yapılan “baskın erken seçimleri” avantaja çevirmek istiyor.
Ülke siyasetinin önde gelen isimlerinden Başbakan İsmail Sabri Yakup, Pahang eyaletinin Bera bölgesinde, PH koalisyonunun lideri Enver İbrahim, Perak eyaletindeki Tambun bölgesinde, PN koalisyonu lideri Muhyiddin Yasin, Johor eyaletindeki Pagoh bölgesinde ve iki kez başbakanlık koltuğuna oturan 97 yaşındaki lider Mahathir Muhammed, Kedah eyaletindeki Langkawi bölgesinde yarışacak.
6 milyon genç seçmen ilk kez oy kullanacak
Seçim Komisyonunun paylaştığı verilere göre, 33 milyonluk Malezya’da toplam 21 milyon 173 bin 638 kayıtlı seçmen, 15. genel seçimlerde oy kullanmak için sandık başına gidecek.
15. genel seçimlerde, hükümetin otomatik seçmen kaydını etkinleştirmesi ve oy kullanma yaşını 21’den 18’e düşürmesinin ardından önceki genel seçimlere göre yaklaşık 6 milyon artışla 21 milyondan fazla kişi oy kullanma hakkı kazanmış oldu.
Öte yandan yaklaşık 6 milyon genç seçmenin bu seçimde ilk defa oy kullanacak olması siyasi partilerin ve siyasetçilerin seçim çalışmalarının da çehresini değiştirdi.
Malezya, her 5 yılda bir yapılan seçimlerle birlikte devletin başında Kral bulunan parlamenter demokrasi modeliyle yönetiliyor. Malezya Kralı Sultan Abdullah Şah, İngiliz hükümdarına benzer bir şekilde devlet başkanı olarak hareket ediyor. Malezya Kralı’nın bazı anayasal yetkileri olmasına rağmen büyük ölçüde iktidardaki hükümetin kararlarına uyma zorunluluğu bulunuyor.
Malezyalılar, yakın zamana kadar mutlak siyasi güç olarak sadece UMNO’yu biliyor ve tanıyordu, kuruluşu Malezya’nın bağımsızlığından öncesine dayanan UMNO, ülkenin İngiltere’den bağımsızlığını kazandığı 1957’den 2018’e kadar Malezya’yı kesintisiz şekilde yönetti.
2018’deki genel seçimlerde, UMNO liderliğindeki BN bloğunun, eski başbakan Mahathir Muhammed’in de desteklediği Enver İbrahim liderliğindeki PH koalisyonu tarafından çarpıcı bir yenilgiye uğraması Malezya siyasi tarihinde dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
UMNO’nun yaşadığı beklenmedik hezimet, halkın eski Başbakan Necip Rezak hakkındaki yolsuzluk iddiaları ve enflasyon nedeniyle artan yaşam maliyeti konusundaki hoşnutsuzluğundan kaynaklanıyordu.
Siyasetteki Malay milliyetçiliği rüzgarına karşılık eşitlikçiliği ve çoğulcu demokrasiyi savunan ve farklı etnik kökenden seçmenlerin ilgi odağı haline gelen PH koalisyonunun iktidara yükselişi, ülkedeki ilerici siyaset için umutları artırdı. Ancak UMNO, eski Başbakan Mahathir Muhammed liderliğindeki reformist ittifakın ayrılmalar nedeniyle çökmesinin ardından, çoğunluğu Müslüman unsurlardan oluşan Ulusal İttifak (PN) koalisyonunun bir parçası olarak Mart 2020’de tekrar iktidara döndü.
Parlamentodaki küçük bir çoğunluğun desteğiyle kurulduğu için istikrarı sağlamakta güçlük çeken yeni hükümet ve dönemin Başbakanı Muhyiddin Yasin, bazı UMNO milletvekillerinin kendisine verdiği desteği çekmesiyle 17 ay sonra istifa etti.
Muhyiddin Yasin’in yardımcısı olan İsmail Sabri’nin Ağustos 2021’de Kral tarafından hükümeti kurması için atanmasıyla başbakanlık koltuğu UMNO’ya tekrar dönmüş oldu.
Erken seçim kararına götüren süreç
Başbakan İsmail Sabri Yakup, seçimler öncesinde ekonomiyi canlandırmaya ve enflasyonu kontrol altına almaya odaklanmak istediğini söylerken UMNO Genel Başkanı Ahmed Zahid Hamidi, son birkaç aydır erken genel seçimler için gündem oluşturmaya çalıştı.
UMNO’nun hükümetteki müttefikleri ve muhalefet partileri, seçimlerin, geçen yıl 50’den fazla insanın ölümüne ve binlerce kişinin yerinden olmasına neden olan muson mevsiminde yapılmaması çağrısında bulundu ve erken seçim çabalarını UMNO için siyasi bir intihar olarak nitelendirdi.
Muhalefet kanadı, erken seçim konusunda en büyük gayreti gösteren ve yolsuzluktan yargılanan UMNO lideri Ahmed Zahid’i, söz konusu yargı sürecinden kurtulmak için erken seçimleri kullanmakla suçladı.
Ancak UMNO’nun üst yönetimi, partinin Malay seçmenlerin desteğinden ve kargaşa içindeki bir muhalefetten yararlanabilmesi için seçimlerin bu yıl içerisinde yapılması yönünde karar bildirdi.
Partisinin üst yönetiminden ve gençlik kollarından gelen baskılar üzerine Başbakan İsmail Sabri Yakup, muhalefetten gelen tepkilere rağmen Kral ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından meclisi erken seçimlerin önünü açmak için feshettiğini açıkladı.
UMNO iktidarını sağlamlaştırmak istiyor
Özellikle son aylardaki eyalet seçimlerinde elde ettiği kısmi zaferin oluşturduğu rüzgarı arkasına almak isteyen UMNO, Başbakan İsmail Sabri Yakup’un siyasi istikrarsızlığı sona erdirme çağrısıyla ilan ettiği genel seçimler aracılığıyla iktidarını sağlamlaştıracağına inanıyor.
Öte yandan, şiddetli yağışlar ülkenin bazı bölgelerinde şimdiden sellere neden olurken UMNO’nun seçimleri aceleye getirdiği gerekçesiyle halkın öfkesiyle karşı karşıya kalabileceği ihtimali üzerinde duruluyor.
Yeni seçmenlerle seçime olan ilginin arttığını ve daha fazla seçmenin sandıklara gideceğini gösteren verilere rağmen, bağımsız anket çalışmaları, seçim sonuçlarının tahmin edilmesinin çok güç olduğunu ortaya koyuyor.
Seçime çok az bir süre kala seçmenin nabzını tutmaya çalışan anket şirketleri, seçimin hangi koalisyon bloğu tarafından kazanılacağına dair kesin bir yorum yapmaktan kaçınırken Malezya kamuoyundaki genel kanaat, hiçbir siyasi oluşumun tek başına iktidara gelecek milletvekili sayısına ulaşamayacağı yönünde.