Uluslararası Adalet Divanından yapılan yazılı açıklamaya göre, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi çerçevesinde İsrail’e açtığı davaya Meksika da katılma talebinde bulundu.
Meksika’nın müdahillik talebi, üçüncü devletlere “uyuşmazlık konusu sözleşmenin yorumuna ilişkin beyanda bulunma amacıyla müdahil olma hakkı veren” Divan Statüsü’nün 63. maddesine dayandırıldı.
Meksika’nın bildiriminin gerekçesi olarak “(Soykırım) Sözleşmesi’nin bu davayla ilgili hükümlerinin yorumuna ilişkin görüşlerini sunmak” gösterildi.
Meksika’nın bildiriminde, bir devletin “soykırım işlemekten” sorumlu tutulması mümkün olmasa da “Soykırım yapılmasında işbirliği yapmak” ve “Soykırıma iştirak etmek” suçlarından ayrıca sorumlu tutulabileceği belirtildi.
Divan, İç Tüzüğü’nün 83. maddesi uyarınca Güney Afrika ve İsrail’i, Meksika’nın müdahale beyanına ilişkin yazılı görüşlerini sunmaya davet etti.
Daha önce Nikaragua’nın Divan Şartı’nın 62. maddesi, Kolombiya ve Libya’nın Divan Şartı’nın 63. maddesi uyarınca müdahillik bildiriminde bulunduğu açıklanmıştı.
63. madde kapsamında müdahillik
Divan, Ukrayna-Rusya arasındaki soykırım davasında 63. madde kapsamında “müdahillik” başvurusu yapan 33 devletten ABD hariç 32’sinin başvurusunu kabul etmişti.
Divan, Gambiya-Myanmar arasındaki benzer davada da 63. madde kapsamında “müdahillik” talep eden 7 devletin talebi üzerindeki incelemesini sürdürüyor.
UAD’de İsrail aleyhine açılan soykırım davası
Güney Afrika Cumhuriyeti, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle 29 Aralık 2023’te İsrail aleyhine UAD’de dava açmıştı.
Güney Afrika, Gazze’deki durumun aciliyet teşkil etmesi sebebiyle ihtiyati tedbir talep ettiği Divan, 26 Ocak’taki kararında, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi’nin 2. maddesinde tanımlanan fiillerin işlenmemesi için elinden gelen tüm önlemleri almasına ve Gazze’de ihtiyaç duyulan temel hizmetlere ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılan acil ve etkili önlemleri almasına hükmetmişti.
Güney Afrika’nın 6 Mart’ta Gazze’de baş gösteren kıtlık nedeniyle yaptığı ek tedbir başvurusunu kabul eden Divan, 28 Mart’ta İsrail aleyhine özellikle insani yardımların Filistinlilere ulaşmasını sağlaması için ek tedbirlere hükmetmişti.
Güney Afrika’nın, 10 Mayıs’ta Gazze’deki durumun telafisi mümkün olmayacak derecede kötüleştiği gerekçesiyle üçüncü kez yaptığı ek tedbir başvurusuna ilişkin olarak Divan, 24 Mayıs’taki tedbir kararında, İsrail’in Refah’a yönelik saldırılarını derhal durdurmasına, insani yardımları engellememesine ve suçlarını araştıracak BM görevlilerinin Gazze’ye girişine izin vermesine hükmetmişti.