Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ), 2022 ve 2023’te gerek finansal gerekse özgün projeler anlamında önemli başarılara imza atmaya hazırlanıyor.
TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, AA muhabirine, şirketin gündemindeki konular ve yürütülen projelerdeki gelişmelere ilişkin değerlendirmede bulundu.
Nijer’e ihraç edilecek 2 Hürkuş uçağı için çalışmaları sürdürdüklerini ve yaz aylarında bunları teslim edeceklerini belirten Kotil, “Arkası da gelir. Başka ülkelere de tekliflerimiz var.” dedi. Türk Hava Kuvvetlerine şubat-mart aylarında Hürkuş teslimatları yapacaklarını ifade eden Kotil, üretimi de artıracaklarını söyledi.
TUSAŞ’ın ürün geliştirme ve prototiplerle tanındığını, bu süreçlerin zor ve yorucu olduğunu anlatan Kotil, geliştirme çalışmaları devam eden helikopter ve uçakların tamamının bugünkü Atak helikopteri, Hürkuş gibi seri üretim ve teslimat aşamasına geleceğini vurguladı. Kotil, “Bu şirketin geleceği çok parlak. Bir terslik olmazsa bu şirket dünyada kendi akranları arasında öne çıkacak.” diye konuştu.
Hava Kuvvetlerine teslim edilecek Hürkuş’ların temel eğitim, hava-yer destek görevlerinde kullanılacağını dile getiren Kotil, şu bilgileri verdi:
“Üzerinde atışları temsil eden sistemler de oluyor. Bu açıdan çok fonksiyonlu olacak. (Hürkuş’u hafifletme çalışmaları) Bir ürün yaptıktan sonra değişik versiyonlarını yaparak üretimi devam ettiririz. Her geçen gün daha iyi ürün çıkarmak lazım. Üretim tezgahı aynıdır, tasarımı iyileştirirseniz daha iyi ürün çıkar. Milli Muharip Uçak’ta da böyle olacak. Gelişim doğal bir süreç olarak devam eder. (Silahlı versiyonlu Hürkuş-C) O versiyonu da çalışılıyor ama bizim odaklandığımız temel eğitim uçağı Hürkuş-B.”
Milli Muharip Uçağın hangardan çıkışına 14 ay kaldı
Milli Muharip Uçak Projesi’ndeki son duruma ilişkin de bilgi veren Kotil, “Bu yıl uçak ortaya çıkacak, fiziksel olarak göreceksiniz, 18 Mart 2023’te de motor çalıştıracak, yer testlerine başlayacak.” ifadelerini kullandı.
Konsept tasarımı bitirdiklerini, rüzgar tüneli testlerini gerçekleştirdiklerini, dış geometriyi, detay analizleri tamamladıklarını aktaran Kotil, “Milli Muharip Uçağın imalatına başlıyoruz. 2028’de uçak teslim edilene kadar yapısal analizlere devam ederiz, yeni sensörler koyarız. 18 Mart 2025’te ilk uçuşunu göreceğiz. 14 ayımız kaldı, motor çalıştırıp hangardan çıkacak. Proje iyi gidiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Kotil, projenin yapıldığı birimin Uçak Genel Müdür Yardımcılığı altında küçük bir ünite iken şirketin en büyük ünitesi haline geldiğini ve 2 kat daha büyüyeceğini kaydetti.
Filipinler teslimatı tamamlanacak, Atak sayısı 89’a ulaşacak
Temel Kotil, helikopter üretimi kapsamında bugüne kadar güvenlik güçlerine 69 Atak helikopteri teslim ettiklerini ve bu yıl sayıyı 83’e tamamlayacaklarını bildirdi. Kotil, şöyle konuştu:
“Filipinler’in 6 Atak helikopterini de tamamlayacağız. Dolayısıyla 89 helikopteri bu sene içinde bitiriyoruz. İmalatını yurt dışında nasıl gerçekleştiririz, bunun çalışmasını yapıyoruz. Gökbey helikopteri seriye dökülüyor. Jandarma için 3 tane yapıyoruz, sene sonuna kadar teslim edeceğiz. T70 dediğimiz Sikorsky lisanslı Back Hawk’ların imalatı devam ediyor. 109 helikopter olacak toplamda. Milli Muharip Uçağın helikopterdeki karşılığı ise Atak-2 helikopteri. 11 ton ağırlığında, 1 ton patlayıcı taşıyabiliyor, 30 milimetre topu bulunuyor. Bu klasta ABD ve Rusların helikopteri var. Onu da 18 Mart 2023’te uçuracağız, çok iddialı bir hedef. 10 tonluk 21 kişi taşıyan, cephe gerisinde çalışacak bir genel maksat helikopteri yapıyoruz.”
Atak helikopteri için yurt içinde yeni bir talep bulunmadığını ifade eden Kotil, helikopteri geliştirmek için Faz-2 çalışması yaptıklarını, bu konuda yeni fazlar gelebileceğini belirtti.
Pakistan’a ihracatta bekleyiş sürüyor
Temel Kotil, üretecekleri helikopterlerle Türkiye ve dost ülkelerin güçlü bir filo kurmasını sağlayacaklarını söyledi.
Pakistan’a Atak helikopteri satışındaki son duruma ilişkin de değerlendirmede bulunan Kotil, “ABD Kongresinden onay bekliyoruz. Motor gelse helikopterleri yapıp vereceğiz. Rakibimiz Çinliler. ABD’lilerin tercihine kalmış, Atak helikopteri mi, Çin helikopteri mi Pakistan’a satılsın? Bizi daha iyi olduğumuz için seçmişlerdi. Motorla ilgili henüz ihracat lisansı gelmedi. Taleplerimizi ABD tarafına iletiyoruz ama henüz farklı bir karar yok.” dedi.
Kotil, TEI tarafından geliştirilen 1600 beygir gücündeki Türkiye’nin ilk helikopter motorunun ilk teslimatının 2024 sonu veya 2025’in başında yapılmasının beklendiğini bildirdi.
Anka, Kazakistan teslimatına hazırlanıyor
İnsansız hava aracı Anka’yı ilk ihracatı kapsamında Tunus’a teslim ettiklerini anımsatan Kotil, Kazakistan için de teslimata hazırlandıklarını, birkaç ay içinde bunu gerçekleştireceklerini dile getirdi. Kotil, ilave teklifler yaptıklarını, yeni ülkelerle de görüşmeler yürüttüklerini ifade ederek, “İHA’lar konusunda Türkiye’nin şu anda hiçbir bağımlılığı yok. Yerli motoru Anka’da kullanmaya başladık. Türkiye’nin İHA konusunda yurt dışına bağımlılığı sıfır. Bu sıfır güzel bir sıfır. Anka’yı her gün biraz daha geliştiriyoruz. Seri üretimde Türkiye ve dost ülkelerin işine yarıyor.” diye konuştu.
Aksungur konusunda da ihracat çalışmaları yaptıklarını anlatan Kotil, “Türkiye, Baykar ve TUSAŞ olarak dünyada rüştünü ispat etmiştir. Bizim imalat yeteneğimize kalmış. Talep yüksek, imalat hızımıza kaldı teslimatlar. Bu kadar güzel bir yerdeyiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Yüksek hızlı hedef uçak Şimşek’i geliştirme ve süpersonik hıza sahip insansız hava aracı Göksungur’a yönelik tasarım çalışmalarının sürdüğü bilgisini paylaşan Kotil, şirket olarak özgün ürünlerinin seri üretimine odaklandıklarını vurguladı.
“Gaza basma zamanı”
Temel Kotil, Kovid-19 salgınının etkisiyle havacılık sanayisinde özellikle sivil havacılık alanında daralmalar yaşandığını, birçok firmanın eleman çıkardığını, kendilerinin de bu kişileri kadrolarına katarak güçlendiklerini ifade etti.
Salgının etkilerinin ortadan kalkmasıyla bir kapasite sorunu ortaya çıktığını dile getiren Kotil, şunları kaydetti:
“Kapasite sorunu güzel bir sorundur. Dolayısıyla bize de fırsatlar çıktı. Bu yıl ve önümüzdeki yıla fırsat yılı diyoruz. Büyümemiz katlanarak devam edecek. Havacılığa yönelik imalat yapan herkesin gaza basma zamanı. Birçok kontrat yapıyoruz, işimiz iyi gidiyor. Pandemi döneminde yatırımları, eleman alımını kesmedik, 2020’de 1000 kişiden fazla personel aldık, 2021’de 2 bin kişi aldık, bu yıl 2 bin kişi alıyoruz. Çünkü bizim yetiştirmemiz gereken ürünlerimiz var. Dolayısıyla bu duruma gürbüz şekilde hazırız, tesislerimiz hazır, bu sürece çok denk geldi. 2009 krizi Türk Hava Yolları için dönüm noktası olmuştur. 2009’un başı ile sonu arasında şirket değeri çarpı 4 oldu. Dünyanın bizi kabullendiği yıldı. Bu yıl ve önümüzdeki yıl finansallarımızı güzel göreceksiniz. Bu bizim ticari tarafımız. Seri üretim ve uçak yapısalı para kazandığımız tarafımız. Bunun yanında da özgün ürünlerimizin bittiğini göreceksiniz.”