NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda Türkiye, Ukrayna ile Rusya arasındaki müzakerelerde üstlendiği kolaylaştırıcı rolle öne çıkarken İtalya ve Fransa ile SAMP-T hava savunma sistemi projesinin canlandırılmasına yönelik adımlar ve İngiltere’nin savunma sanayisine ilişkin ihracat kısıtlamalarını kaldırması, toplantı kapsamında yürütülen ikili temasların önemli başlıkları oldu.
Brüksel’de 6-7 Nisan’da düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda öne çıkan başlıklara ilişkin AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ittifak üyeleri toplantıda, Ukrayna’ya daha fazla destek verilmesini ve baskı altındaki diğer bölgesel ortakların da desteklenmesini kararlaştırdı.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’nın yanı sıra Avustralya, Finlandiya, Gürcistan, Japonya, Güney Kore, Yeni Zelanda ve İsveç dışişleri bakanlarının da çağrıldığı toplantıda ittifak üyeleri, krizin küresel etkileri olduğu için Asya-Pasifik’teki ortaklarla da iş birliğinin hızlandırılmasına karar verdi.
NATO Dışişleri Bakanları ayrıca, Ukrayna’ya siber güvenlik yardımının yanı sıra kimyasal ve biyolojik tehditlere karşı korunmaya yardımcı ekipmanların sağlanmasını ele aldı ve NATO’nun gelecek 10 yılına yön verecek Stratejik Konsepti’ni değerlendirdi.
Türkiye’nin NATO toplantısındaki yoğun diplomatik ajandası
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, toplantı kapsamında birçok mevkidaşıyla bir araya gelerek Ukrayna-Rusya savaşına ilişkin güncel durumu, Türkiye’nin savaşın sona ermesi için tarafların bir araya gelmesine yönelik attığı adımları ve ikili ilişkileri ele aldı.
Çavuşoğlu’nun NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı ajandasına not edilen en önemli görüşmelerden biri, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ile oldu.
Görüşmeye ilişkin değerlendirmesinde Ukrayna ile Rusya arasında kalıcı ateşkes ve nihai barış hedefiyle atılan adımlara dikkati çeken Çavuşoğlu, Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne verdiği önemin altını çizdi. Kuleba ise Türkiye’yi Ukrayna’nın gerçek ve güvenilir ortağı olarak nitelerken, savaşın sona ermesi için gösterdiği diplomatik çabalardan dolayı teşekkür etti.
Çavuşoğlu, Gürcistan Dışişleri Bakanı Ilia Darchiashvili ile de bir araya geldi, Türkiye-Gürcistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’ni Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Gürcistan ziyareti sırasında yapmayı da değerlendirdiklerini dile getirdi.
Portekiz Dışişleri Bakanı Joao Gomes Cravinho ile görüşmesinde ikili ilişkilerin karşılıklı ziyaretlerle canlandırılmasını ve Türkiye-Portekiz ekonomik ilişkilerini değerlendiren Çavuşoğlu, İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde’yle ise karşılaşılan güvenlik sınamalarını, ikili ilişkileri ve Ukrayna’daki son gelişmeleri ele aldı.
İngiltere ihracat kısıtlamalarını kaldırdı
Çavuşoğlu’nun bir araya geldiği bir diğer mevkidaşı da İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss oldu.
İki bakan,Türkiye ile İngiltere arasındaki ekonomik ilişkileri, savunma sanayisi iş birliğini ve Ukrayna’daki durumu ele aldı.
Görüşmeyi, toplantıların ardından düzenlediği basın toplantısında değerlendiren Çavuşoğlu, “Başbakan Boris Johnson’la Cumhurbaşkanımızın bu salonda yaklaşık 15 gün önce gerçekleştirdikleri görüşmede gündeme gelen konuların takibini yaptık. Bunlardan biri de TFX Milli Muharip Uçağı’nın motoru meselesi.” dedi.
Çavuşoğlu, “İngiltere ihracat kısıtlamalarını kaldırdı. Bundan memnuniyet duyuyoruz ama savunma sanayisinde, gerek savaş uçağı gerekse savaş gemisi ve uçak gemisi dahil önemli projelerde iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz. Özellikle enerji alanında da iş birliğimizi geliştirme konusunda alınan kararların takibini bugün kendisiyle yaptık.” diye konuştu.
Serbest Ticaret Anlaşması’nın (STA) genişletilmesi gerektiğine de işaret eden Çavuşoğlu, “Özellikle servis gibi bazı kalemlerin de dahil edilmesi gerekiyor. Bu konuda da çalışacağız. Önümüzdeki süreçte 2+2 dışişleri ve İçişleri bakanları olarak bir araya geleceğiz.” ifadelerini kullandı.
Kanada ile “mektup teatisi”
Toplantı kapsamında Çavuşoğlu ayrıca, Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly ile ikili ilişkileri ve Ukrayna’daki son gelişmeleri değerlendirdi.
Çavuşoğlu, görüşmeye ilişkin açıklamasında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun telefon görüşmesinde gündeme gelen konuların takibini yaptıklarını belirterek şunları kaydetti:
“Burada en önemli konu, savunma sanayisindeki kısıtlamalar. Yani ihracat izinleriyle ilgili sıkıntı yaşamıştık. Cumhurbaşkanımız telefonda bu konuyu gündeme getirdi. Dışişleri Bakanı Melanie Joly ile bugün bir mektup teatisiyle bu sorunu aşma konusunda mutabık kaldık. Şu anda arkadaşlarımız mektup konusunda çalışıyorlar.”
Çavuşoğlu ayrıca, NATO müttefiklerinin Türkiye’ye yönelik ciddi tavır değişikliğinde olduğunu belirterek “Savunma sanayisindeki kısıtlamalarda da bazı ülkeler zaten adım atmıştı. Kanada gibi bazı ülkeler bu konuda adım atmak istediklerini söylediler.” diye konuştu.
SAMP-T hava savunma sistemi projesinin canlandırılmasına yönelik adımlar
Çavuşoğlu, İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio ile de bir araya gelerek Ukrayna ve Libya’daki gelişmeleri, savunma ve ekonomik iş birliğini ele aldı.
Görüşmeye ilişkin Çavuşoğlu, “Özellikle Türkiye-İtalya-Fransa üçlü toplantılarının gerçekleşmesi ve daha önce niyet mektubunu imzaladığımız Eurosam yani SAMP-T projesinin canlandırılması konusunda atılacak adımları değerlendirdik.” dedi.
Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İtalya Başbakanı Mario Draghi ile bu konuyu NATO Liderler Zirvesi marjında ele aldığını hatırlatarak “Önümüzdeki süreçte dışişleri bakanları ve savunma bakanları düzeyinde, liderler düzeyinde üçlü toplantının hazırlığını yapmak için bir araya gelme konusunda mutabık kaldık.” diye konuştu.
F-16’lara ilişkin müzakereler “olumlu bir şekilde seyrediyor”
Çavuşoğlu’nun, NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın ardından düzenlediği basın toplantısında altını çizdiği bir başka konu ise Türkiye-ABD ilişkileri ve savunma sanayisine ilişkin gelişmeler oldu.
Bir soru üzerine Çavuşoğlu, “F-16’ların modernizasyonu ve yeni tip F-16’ların satın alınmasıyla ilgili müzakereler devam ediyor, olumlu bir şekilde seyrediyor. Tabii son aşamada Kongre’nin de onay vermesi gerekiyor. Bu anlamda, Dışişleri Bakanlığının Kongre’ye yazdığı mektup önemli.” yanıtını verdi.
Çavuşoğlu, iki ülke arasındaki sorunların çözümüne ve pozitif gündeme odaklanacak stratejik mekanizmaya dikkati çekerek ABD’li mevkidaşı Antony Blinken’ın kendisini 18 Mayıs’ta Washington’a davet ettiğini belirtti.