Avrupa’da bilim insanları, mağara örümceklerini “zombiye” çeviren ve onları ölü bedenleri aracılığıyla yayılmak için kullanan daha önce bilinmeyen bir mantar türü keşfetti. Gibellula attenboroughii olarak adlandırılan bu mantar, örümcekleri ağlarından çıkararak ölümlerine neden oluyor ve ardından cansız bedenlerini sporlarını yaymak amacıyla kullanıyor.
Bu yeni türün davranışı, “zombi karınca mantarı” olarak bilinen mantarla benzerlik gösteriyor. Gibellula attenboroughii, konakçısını daha uygun bir yere yönlendirmesiyle dikkat çekiyor. Ancak mantarın örümceklerin beynini nasıl etkilediği hala bir gizem olarak kalırken, evrimsel gelişimi ve ekolojik etkileri konusunda da pek çok soru işareti bulunuyor.
Araştırmacılar, “Karıncalar ve yaban arıları üzerinde bu tür davranış manipülasyonlarını biliyorduk, ancak bu farklı bir familyada görüldü. Parazitik dünyada nadir rastlanan bir durum bu” dedi. Bu keşifin, hayvanları kontrol eden mantarların daha iyi anlaşılmasını sağlayacak yeni araştırmalara kapı araladığını belirtildi.
Zombi örümcek mantarının keşfi
Gibellula attenboroughii, yalnızca mağara örümceklerini enfekte eden bir mantar türü olarak sınıflandırılıyor. Şu ana kadar yalnızca Avrupa’da görülen ve mağara yaşamına uyum sağlamış Metellina merianae ve Meta menardi türlerini etkilediği gözlemlendi.
Mantarın ilk kez 2021 yılında, Kuzey İrlanda’daki Castle Espie Wetland Centre’da terk edilmiş bir barut deposunda çekim yapan bir televizyon ekibi tarafından fark edildiği belirtildi. Çekim ekibi, örümceğin ölümünden önce ağını terk ederek açık bir alana yerleştiğini gözlemledi. Bu davranış değişikliğinin mantar tarafından kontrol edildiği düşünülüyor.
Daha fazla gözlem sonucunda, Kuzey İrlanda ve İrlanda’daki mağaralarda da aynı şekilde açık alanlarda konumlanmış enfekte örümcekler bulundu. Cornell Üniversitesi’nden Dr. Jay Stafstrom, “Bir mantarın örümceği enfekte edip davranışlarını değiştirerek sporlarını yaymasını sağlaması büyüleyici” yorumunu yaptı.
Mantarın örümceği nasıl kontrol ettiği açıklanamıyor
Bilim insanları, mantarın örümceği nasıl kontrol ettiğini henüz tam olarak açıklayamıyor. Ancak araştırmacılar, mantarın örümcekleri hava akımlarının yoğun olduğu alanlara yönlendirdiğini, böylece sporların daha kolay yayılmasını sağladığını düşünüyor. Henüz hangi bileşenlerin örümceğin beynine etki ettiği belirlenemese de, araştırmacılar bu keşfin potansiyel uygulamaları olabileceğini belirtiyor.
Uzmanlar, “Bir mantarın örümcek davranışlarını kontrol edebilmesi, beyin hastalıkları üzerine çalışmalarda çığır açıcı olabilir. Alzheimer ve diğer nörodejeneratif hastalıklar için umut vadeden bir araştırma alanı ortaya çıkabilir” dedi.
‘Daha keşfedilecek çok şey var’
Dünya genelinde yaklaşık 150 bin mantar türü tanımlanmış durumda, ancak bu rakamın sadece yüzde 5’lik bir kesimi temsil ettiği tahmin ediliyor. Chicago Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr. Matthew Nelsen, bu keşfin mantarların çeşitliliğine dikkat çektiğini ve bilim dünyasında yeni araştırmalara ilham vereceğini ifade etti.
Araştırma, aynı zamanda bu zombileştirici mantarın da başka mantarlar tarafından tüketildiğini gözlemledi. Bilim insanları, örümceklerin bu döngüde önemli bir besin kaynağı olduğunu ve mantarların ekosistemde dengeyi koruduğunu belirtti.
Mantar, yalnızca örümcekleri enfekte ettiği için insan sağlığı açısından bir tehdit oluşturmuyor. Dr. Nelsen, “Bu mantarın insanları etkilemesi için vücut ısımıza ve bağışıklık sistemimize uyum sağlaması gerekir ki bu, evrimsel olarak büyük bir sıçrama olurdu” diyerek insanların endişelenmesine gerek olmadığını belirtti.