Özbekistan’daki resmi kaynaklardan AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 2025’te aralarında Orta Asya-Avrupa Birliği ve Orta Asya-Körfez Arap Ülkeleri Liderler zirveleri de dahil bir dizi önemli uluslararası toplantı düzenlenecek.
Ülkenin tarihi Semerkant kenti, nisanda Orta Asya-Avrupa Birliği Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak.
Bu yıl üçüncüsü düzenlenecek zirveye Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan cumhurbaşkanları ile Avrupa Birliği’nin (AB) üst düzey yetkilileri katılacak.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasının ardından AB’nin Orta Asya ülkeleriyle daha yakın ilişki kurması amacıyla oluşturulan bu diyalog, Avrupa ile bölge ülkeleri arasındaki en üst düzey platform durumunda.
İlki Ekim 2022’de Kazakistan’ın başkenti Astana’da, ikincisi Haziran 2023’te Kırgızistan’ın Çolpan-Ata kentinde düzenlenen Orta Asya-Avrupa Birliği Zirvesi’nin üçüncüsünün 2024’te Semerkant’ta yapılması planlanmış ancak bazı nedenlerden dolayı ertelenmişti.
“Orta Asya-Körfez Arap Ülkeleri Konseyi” Liderler Zirvesi
Bu yıl ayrıca Orta Asya-Körfez Arap Ülkeleri Konseyi 2. Liderler Zirvesi düzenlenecek. İlk kez Orta Asya ülkelerinden birinde yapılacak zirveye de Semerkant ev sahipliği yapacak.
Zirveye Orta Asya ülkelerinden Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları ile Körfez Arap ülkelerinden Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Suudi Arabistan, Umman ve Kuveyt’in liderleri katılacak.
Orta Asya ile Körfez Arap devletleri arasındaki siyasi, güvenlik, ticari-ekonomik, yatırım, ulaştırma-lojistik, çevre koruma, yeşil enerji, kültürel-insani ve diğer alanlarda kapsamlı işbirliğinin geliştirilmesiyle ilgili konuların ele alınacağı zirvede Afganistan meselesi, Orta Doğu’daki durum, İsrail’in Gazze Şeridi’ne saldırıları ve diğer önemli konuların da görüşülmesi bekleniyor.
Nisan 2024’te Özbekistan’da, bu yıl Semerkant’ta yapılacak zirveye hazırlık mahiyetinde Orta Asya-Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Dışişleri Bakanları İkinci Toplantısı düzenlenmiş ve gerçekleştirilecek zirvenin gündemiyle ilgili konular görüşülmüştü.
Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov’un ev sahipliğinde yapılan toplantıya Orta Asya ülkelerinden Türkmenistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Reşid Meredov, Tacikistan Dışişleri Bakanı Sirojiddin Muhriddin, Kırgızistan Dışişleri Bakanı Ceenbek Kulubayev, Kazakistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Alibek Bakaev; Körfez Arap ülkelerinden Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, Birleşik Arap Emirlikleri Enerji ve Altyapı Bakanı Suhail Al Mazrouie, Bahreyn Dışişleri Bakanı Abdullatif bin Raşid el-Zayani, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan, Umman Dışişleri Bakanı Bedir bin Hamed el-Busaidi, Kuveyt Dışişleri Bakanı Abdullah Ali Abdullah el-Yahya ve Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Budeyvi ile onur konuğu olarak davet edilen Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov katılmıştı.
Orta Asya ve Körfez Arap ülkeleri liderlerinin ilk toplantısı, Temmuz 2023’te Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde yapılmıştı.
Tarihi Semerkant, daha önce de Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları zirveleri gibi önemli uluslararası toplantılara ev sahipliği yapmış, kentte ayrıca ŞİÖ ve Orta Asya-ABD (C5+1) diyaloğu dışişleri bakanları, TDT tarım ve ekonomi bakanları toplantıları düzenlenmişti.
“Bu toplantılar, Özbekistan’ın artık uluslararası alanda önemli girişimler ve adımlar atmaya başladığını gösteriyor”
Özbek siyaset uzmanı Bahadır Sultanov, AA muhabirine ülkede bu yıl yapılacak toplantıların, son yıllarda Özbekistan’ın uluslararası arenada daha etkin rol oynamaya başladığının göstergesi olduğunu söyledi.
Sultanov, “Bu toplantılar, son yıllarda bölgesinde daha aktif rol üstlenen Özbekistan’ın artık uluslararası alanda da önemli girişimlerde bulunmaya ve adımlar atmaya başladığını gösteriyor.” dedi.
Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açmasının ardından AB’nin Orta Asya ülkeleriyle daha yakından ilgilenmeye başladığına dikkati çeken Sultanov, bu çerçevede ilki 2022’de düzenlenen Orta Asya-AB liderler toplantısının Avrupa’nın bölge ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmeyi amaçladığını belirtti.
Orta Asya ile Avrupa arasındaki bu diyaloğun şimdiden somut sonuçlar doğurduğunu ifade eden Sultanov, geçen yıl Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan’ın yeşil enerji geliştirme ve iletimi alanında mutabakat zaptı imzalamasının bunun açık bir örneği olduğunu dile getirdi.
Sultanov, Körfez Arap ülkelerinin Orta Asya bölgesine ilgisinin de son dönemde arttığına dikkati çekerek, son yıllarda Arap ülkelerinin Orta Asya’daki yatırımlarının belirgin ölçüde çoğaldığına, Arap ülkelerinin özellikle yenilenebilir enerji sektörüne yatırım yaptığına işaret etti.
Özbekistan’ın bu yıl Orta Asya-Avrupa Birliği ve Orta Asya-Körfez Arap Ülkeleri Konseyi Liderler zirveleri gibi önemli uluslararası toplantılara ev sahipliği yapacak olmasının ülkenin uluslararası arenadaki nüfuzunu artıracağını ifade eden Sultanov, “Bu toplantılar, Özbekistan’ın tarihte de olduğu gibi birleştirici unsurunu da öne çıkarıyor. Semerkant’ta yapılacak zirve, Körfez Arap ülkelerini ilk kez Orta Asya’daki bir zirvede bir araya getirecek.” diye konuştu.
Sultanov, Özbekistan’da yapılacak bu zirvelerin Orta Asya ülkelerinin Avrupa ve Arap ülkeleriyle ilişkilerinin yeni bir düzeye çıkarılmasına önemli katkıda bulunacağını belirterek, ayrıca Avrupalı ve Arap şirketlerinin bölge ülkelerindeki iş ve yatırımlarının da artmasına olumlu etki edeceğini sözlerine ekledi.