Ağustos 2022’de dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Çin’in uyarılarına kulak asmadan Tayvan’ı ziyaret etmesiyle Pasifik’te 3. Dünya Savaşı rüzgarlarının esmesi sonrası, bu kez Tayvan lideri Tsai Ing-wen ABD’nin yolunu tuttu. Pelosi’nin halefi Kevin McCarthy’nin de Tsai ile görüşeceğini açıklamasına, Tayvan’ı ‘Tek Çin’ ilkesi kapsamında gören Pekin sert tepki gösterdi.
Honduras’ın Tayvan’ı bırakıp Çin’i tanıma kararı sonrası Tayvan’ı tanıyan konumda kalan 13 ülke arasında bulunan Guatemala ve Belize’ye gitmek için önce ABD’ye inecek olan Tsai, dönüşte Tayvan’a uçmadan önce ABD’nin Kaliforniya eyaletine iniş yapacak.
Bu vesileyle Demokrat Partili Pelosi’den sonra Temsilciler Meclisi Başkanı olan Cumhuriyetçi McCarthy’nin Los Angeles şehrinde Tayvan lideriyle biraraya geleceğini açıklamasına, Pekin’den tepki geldi.
Çin’in Tayvan İşleri Ofisi Sözcüsü Zhu Fenglian, düzenlediği basın toplantısında, Tsai’nin ‘ABD’de bir otelde bile kalmayacak olmasına rağmen ABD’li yetkililerle görüşeceğine’ dikkat çekti.
Zhu, “Eğer ABD Temsilciler Meclisi Başkanı McCarthy ile temasta bulunursa, bu, Tek Çin ilkesini ciddi şekilde ihlal eden, Çin’in egemenliğiyle toprak bütünlüğüne zarar veren ve Tayvan Boğazı’nda barışla istikrarı mahveden yeni bir provokasyon olur” çıkışını yaparak ekledi:
“Buna kesinkes karşı çıkıyoruz, kararlılıkla mücadele edeceğiz, kesinlikle karşı önlemler alacağız.”
Çinli sözcü, hangi karşı adımları atacaklarını açıklamadı. 8 ay önce Pelosi’nin Tayvan ziyaretinin ardından, Çin, askeri tatbikat silsilesiyle adanın hava sahası ve karasularını ablukaya almıştı.
Diğer yandan Çin iç savaşının sona erdiği 1949 yılından beri ilk kez Tayvan’dan üst düzey bir isim, Çin’i ziyaret etti. Tayvan’ın eski lideri Ma Ying-jeou, dün başlayan 12 günlük anakara ziyaretinde “Hepimiz Çinliyiz” diyerek barış mesajları verdi.
Çin’deki iç savaşı komünistlere kaybederek Aralık 1949’da Tayvan’a çekilen ve buradaki yönetimin kurucu partisi olan Kuomintang’ın 2005-2007 ve 2009-14’deki lideri ve 2008-16 arası Tayvan lideri olan Ma’nın uçağı dün öğleden sonra Çin’in Şanghay şehrine indi.
Ardından Nanjing şehrine geçerek Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) de onurlandırdığı ilk Kuomintang lideri Sun Yat-sen’in mozolesini ziyaret eden Ma, “Hepimiz Çinliyiz. Tayvan Boğazı’nın her iki yakasındaki insanlar Çin halkıdır ve her ikisi de Yan İmparatoru ve Sarı imparator’un torunlarıdır” diye konuştu.
Çin anakarasını ziyaret eden Tayvan’ın ilk eski ya da görevdeki hükümet başkanı unvanını alan Ma’ya, adada iktidardaki Demokratik İlerlemeci Parti (DPP) tepki gösterdi.
Ziyaretin Çin’in Honduras’ı Tayvan’la ittifaktan koparmasından birkaç gün sonrasına denk geldiğine dikkat çeken DPP, muhalefetteki Kuomintang’ı (KMT) ‘Çinli komünistlerin yanında durmakla’ suçladı.
Tayvan liderliğini 2016’da DPP’li Tsai’ye kaptıran, ancak KMT’nin üst düzey isimlerinden biri olmaya devam eden 73 yaşındaki Ma’nın eski danışmanları ve bir grup üniversite öğrencisi eliğinde düzenlediği 6 şehri kapsayan Çin ziyaretinde, Çin hükümet, yetkilileriyle görüşme planı bulunmuyor.
2015 yılında Singapur’da Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’le bir araya gelerek tarih yazan Ma, Çan Kay-şek’in milliyetçi hükümetinin 1949’da adaya kaçmasından beri Çin lideriyle zirve yapan ilk Tayvan lideri olmuştu.