ABD’nin, Filipinler ile Güney Çin Denizi’nde yaşadıkları sürtüşme nedeniyle kendisini kınamasına tepki gösteren Çin’in Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pekin’de düzenlenen günlük basın toplantısında, ABD’nin Güney Çin Denizi’ndeki anlaşmazlığın tarafı olmadığını hatırlattı.
Sözcü Mao, “ABD, Güney Çin Denizi sorununun tarafı değildir, Çin ile Filipinler arasındaki anlaşmazlığa müdahale edecek konumda değildir. ABD, Filipinler ile Karşılıklı Savunma Anlaşmasını, Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki egemenliğini, haklarını ve çıkarlarını ihlal etmeyi meşrulaştırmak için kullanmamalıdır” dedi.
Çin’in Filipinler’in bölgedeki ihlallerine karşı verdiği tepkinin yerinde, adil ve hukuka uygun olduğu belirten Mao, “ABD, Güney Çin Denizi’nde cepheleşmeyi kışkırtmaya, gerilimi yükseltmeye ve bölgeyi istikrarsızlaştırmaya son vermeli” ifadesini kullandı.
Çin ve Filipinler sahil güvenlik gemileri çarpışmıştı
Güney Çin Denizi’nde Spartly Adaları’nın parçası olan Sabina Sığı açıklarında dün Çin ve Filipinler sahil güvenlik gemileri çarpışmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel, olayın ardından yaptığı açıklamada, 1951 tarihli ABD-Filipinler Karşılıklı Savunma Anlaşması’nın 5. maddesinin taraflardan birine saldırı olması halinde diğer tarafın onu savunacağını öngördüğünü, bunun Filipinler silahlı kuvvetlerine ve sahil güvenlik dahil kamuya ait gemi ve uçaklara yönelik saldırıları kapsadığını vurgulamıştı.
Vietnam ve Tayvan’ın da hak iddia ettiği ihtilaflı sularda son aylarda Çin ve Filipinler gemileri arasında sık sık çarpışmalara varan sürtüşmeler yaşanıyor.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin bağımsızlıklarını kazandığı İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana bölge ülkeleri arasında egemenlik ihtilaflarının odağında yer alıyor.
Çin, ilk kez 1947’de yayımladığı haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’i üzerinde egemenlik iddiasında bulunurken yer altı kaynakları açısından zengin bölgede Filipinler’in yanı sıra Vietnam, Brunei ve Malezya da hak iddia ediyor.
Çin’in bölgedeki ihtilaflı adalarda üsler inşa etmesine, askeri unsurların yanı sıra sivil gemi filolarıyla varlık göstermesine bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.
Lahey’deki Daimi Tahkim Mahkemesi, 2016’da Filipinler’in başvurusuyla verdiği kararda Çin’in, Güney Çin Denizi’nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına hükmetmişti.
Filipinler’in ABD’ye yaklaşması
Manila yönetiminin, bu gerilimler arasında, Çin donanması ve sahil güvenliğinin görece üstünlüğünü göz önünde bulundurarak, savunma konusunda ABD ile işbirliğini geliştirdiği gözleniyor.
Filipinler, Şubat 2023’te, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in ülkeyi ziyareti sırasında, iki ülke arasındaki Genişletilmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamında ABD ordusunun 4 askeri üsse daha erişimine izin verileceğini duyurmuştu.
2014 tarihli anlaşma kapsamında Filipinler’de halihazırda 5 askeri üsse erişimi bulunan ABD, Güney Çin Denizi’ne hakim konumdaki Luzon Adası ve Çin ile egemenlik ihtilafındaki Tayvan’a yakın kuzeybatı bölgelerine asker konuşlandırma imkanı edinmişti.
Filipinler Savunma Bakanı Gilberto Teodoro, 6 Şubat’ta, ülkenin kuzeyinde, Tayvan’ın 200 kilometre mesafedeki Batanes Takımadaları’nı ziyaretinde, buradaki “askeri varlığın artırılması ve tahkimatın güçlendirilmesi” talimatı verdi.
Çin, Filipinler’in kararına “Tayvan sorunuyla ilgili ateşle oynamaması” yönünde tavsiyede bulunarak tepki gösterdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, “Tayvan sorunu, Çin’in temel çıkarıdır ve aşılmaması gereken kırmızı çizgisidir. Filipinler’deki ilgili taraflar, başkaları tarafından manipüle edilmekten ve kendilerine zarar vermekten kaçınmalıdır” ifadelerini kullandı.