2022 Pekin Kış Olimpiyatları öncesi pozitif çıkan doping testi spor otoriteleri arasında ihtilafa yol açan Rus artistik buz patenci Kamila Valieva, dün gece kadınlar tekler kısa program müsabakasında piste çıktı.
Rusya Olimpiyat Komitesi (ROK) adına yarışan 15 yaşındaki sporcu, performansıyla geceyi birinci sırada tamamlayarak yarın yapılacak tekler serbest programda yarışmaya hak kazandı.
Branşında altın madalyanın en güçlü favorisi olarak görülen Valieva, olimpiyat öncesinde yaptırdığı doping testinde yasaklı maddeye rastlanmasıyla patlak veren tartışmaların odağında yer aldı.
Valieva’nın Pekin Kış Olimpiyatları’nda müsabakalarda yer alıp almaması gerektiğine dair tartışmalar, ulusal ve uluslararası spor otoritelerini karşı kaşıya getirdi.
2021 Aralık’ta verdiği numunede yasaklı maddeye rastlandı
Uluslararası Test Ajansı (ITA) 11 Şubat’ta yaptığı açıklamada, Valieva’nın 25 Aralık 2021’de Saint Petersburg şehrinde düzenlenen Rusya Artistik Buz Pateni Şampiyonası sırasında alınan numunesinde doping tespit edildiğini açıkladı.
Açıklamada, Dünya Dopingle Mücadele Ajansının (WADA) yetkilendirdiği İsveç’teki laboratuvarda yapılan testte, yasaklı bir metabolizma düzenleyici madde olan “trimetazidin”e rastlandığı ifade edildi.
Kalp hastalarının kullandığı ilaç, fiziksel gücü artıran bir madde olmasa da kalp ve kan dolaşımı sistemine etkisiyle bedenin toparlanmasını hızlandırarak antrenman hacmini ve yoğunluğunu sürdürmeyi sağladığı için bir “performans artırıcı madde” olarak kabul ediliyor.
Takım dalında madalya töreni ertelendi
Rusya Dopingle Mücadele Ajansı (RUSADA), test sonucunun bildirilmesinin ardından Valieva’yı geçici süreyle spordan men kararı aldı.
Ancak tüm bunlar olurken Valieva, olimpiyatlar için çoktan Pekin’e gelmiş, burada yapılan doping testi temiz çıkmış ve de 7 Şubat’ta yapılan artistik buz pateni takımlar buz dansı serbest programda ROK takımıyla altın madalya kazanmıştı.
Yıldız sporcu, müsabaka sırasında zorlu dörtlü atlayış hareketini olimpiyatlarda gerçekleştiren ilk kadın sporcu oldu.
Müsabakanın ardından madalya töreninin yapılmaması kafalarda soru işaretlerine yol açtı. İki gün sonra 9 Şubat’ta Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Sözcüsü Mark Adams, “madalya kazanan sporcularla bağlantılı yasal sorunlar nedeniyle” madalya töreninin ertelendiğini duyurdu.
Disiplin Komitesinde temyize başvurdu
RUSADA tarafından spordan geçici süreyle men edilen Valieva, kararın temyizi için Disiplin Komitesine başvurdu. Disiplin Komitesi, geçici men kararının kaldırılmasına hükmetti. Böylece sporcunun olimpiyatlarda yarışmasının önünde engel kalmadı.
Doping testi olimpiyat öncesinde yapıldığı için sporcunun yarışıp yarışmayacağına dair karar verme yetkisi olmayan IOC, men kararının kaldırılmasının ardından Valieva’nın müsabakalarda yer almasının engellenmesi için Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesine (CAS) başvurdu.
CAS yarışmasına onay verdi
CAS, IOC’nin men başvurusunu değerlendirdiği davada, olimpiyat öncesi alınan numunesinde yasaklı madde tespit edildiği bildirilen sporcunun, Pekin’de yapılan doping kontrolünün ise temiz çıktığını hatırlatıp olimpiyatta yarışabileceğine hükmetti.
Mahkemenin 14 Şubat’ta açıkladığı kararda, Valieva’nın yaşından ötürü doping konusunda farklı düzenlemelere ve müeyyidelere tabii olduğuna dikkat çekilerek, “Heyet, sporcunun olimpiyatlarda yarışmasının engellenmesinin bu koşullarda ona telafisi mümkün olmayan zarar verebileceğini göz önüne almıştır.” ifadeleri kullanıldı.
Anti-doping kuralları, 16 yaş altı sporcuları yasaklı madde kullanımı konusunda sorumluluktan muaf tutuyor.
Küçük yaştakilere yönelik soruşturmalarda sporcu değil antrenör, doktor ve diyetisyen gibi takım yetkilileri sorumlu görülüyor.
IOC, madalya kazanırsa tören yapmayacağını bildirdi
IOC ise aynı gün yayımladığı açıklamada, CAS’ın Valieva’nın olimpiyatlarda yarışmasına izin veren kararına uyacağını, ancak tek kadınlar serbest program müsabakasında madalya kazanması durumunda çiçek ve madalya törenlerinin yapılmayacağını belirtti.
Valieva’nın madalya kazandığı takım buz dansı müsabakasının ertelenen madalya töreninin de yapılmayacağını kaydeden komite, “Tüm sporculara ve ülkelere adil davranmak adına madalya töreninin yapılmaması uygun olacaktır.” açıklamasında bulundu.
Performansını gözyaşları içinde tamamladı
IOC, sporcuya açık tavır alırken Valieva bu baskı altında dün gece Pekin’deki Ulusal Başkent Kapalı Stadyumu’nda buz pistine çıktı.
30 sporcunun yarıştığı tekler kısa programda, 5. seride 26. sırada sahne alan Valieva, Rus piyanist ve besteci Kirill Richter’in “In Memoriam” (Anısına) parçası eşliğinde performansını sergiledi.
Mor ve eflatun renkte, parlak gümüş süslemeli bir elbise ile sahne alan Valieva, başlangıçta ikili sıçrayışı sırasında hafif denge kaybı yaşasa da başarılı şekilde rutinini tamamladı.
Kısa programda yarışan en genç sporcu olan Valieva, 82,16 toplam puanla birinci oldu. Sıralamada ilk 24 içinde yer alan sporcu, 17 Şubat’ta düzenlenecek kadınlar serbest programda yarışmaya hak kazandı.
Kovid-19 koşulları nedeniyle az sayıda kişinin davetli olarak tribünlerde yer aldığı müsabakada, Çinli ve yabancı seyircilerin Valieva’ya alkışla destek vermesi dikkat çekti.
Genç sporcu, baskı altında başarılı bir performans sergilediği gösterinin ardından gözyaşlarına hakim olmadı.
Müsabakanın ardından Rus televizyonuna konuşan Valieva, “Duygusal olarak zor bir dönem benim için, mutluyum ama duygusal olarak yorgunum. O yüzden bunlar biraz mutluluk, biraz da mutsuzluk gözyaşları. Elbette olimpiyatlarda yer aldığım için mutluyum. Ülkemi temsil etmek için elimden geleni yapacağım.” ifadelerini kullandı.
Bunu yaşamasını bir aşama olarak gördüğünü belirten Valieva, “İyi niyet dileklerini duyuyorum. Moskova’da sokaklara asılan afişleri gördüm. Bunlar beni mutlu etti, böylesi bir destek bu zamanda benim için çok önemli.” diye konuştu.
Rakiplerden sert eleştiriler
Bazı rakip antrenör ve sporcular, Valieva’nın doping bulgusuna rağmen olimpiyatlarda mücadele etmesine izin verilmesine tepki gösterdi.
Guardian’ın haberine göre ABD’li patenci Mariah Bell’in antrenörü Adam Rippon, Valieva’nın ve diğer iki Rus sporcunun antrenörü Svengali Eteri Tutberidze’yi suçladı.
Öte yandan kısa program müsabakasında elenen İngiliz sporcu Natasha McKay, Valieva’ya sempati duyup duymadığı sorusuna, “Olimpiyat madalyasını alamayacak, bu şansa sahip olamayacak kişilere sempati duyuyorum. Keşke adil rekabet imkanımız olsaydı ama olmadı. Ama (CAS) böyle bir karar verdiler ve bizim yapabileceğimiz bir şey yok.” dedi.edesinin suyundan bulaştığı iddiası
Valieva’nın avukatlarının, sporcunun doping testinde çıkan yasaklı maddenin, kalp ilacı kullanan dedesinin yarım bıraktığı suyu içtiği için bulaşmış olabileceğini savunduğu bildirildi.
IOC Sözcüsü Denis Oswald, yaptığı açıklamada, Valieva’nın mahkemede verdiği ifadede, “yasaklı maddenin dedesinin ilacından bulaşmış olabileceği savunması yaptığını” doğruladı.
Rusya’nın Pravda gazetesinin haberine göre Valieva’nın avukatı, savunmasında bu olasılığı dile getirdi.
Kamila Valieva, yarın artistik buz pateni kadınlar serbest programda yarışacak.