Avrupa ülkeleri ile ABD, son yıllarda Rusya ile yaşanan birçok gerilimin ardından, ülkelerinde görevli Rus diplomatları sınır dışı etti.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre en çok Rus diplomat, çifte ajan Sergey Skripal ve kızı Yulia’nın 2018’de İngiltere’de zehirlenmesi olayının ardından sınır dışı edildi.
Skripal ve kızının 4 Mart 2018’de İngiltere’nin Salisbury kentinde bir bankta bilinçsiz halde bulunmasından kısa sürede ikilinin Novichok sinir gazıyla zehirlendiği ortaya çıktı.
İngiltere için casusluk yaptığı iddia edilen eski Rus ajan Skripal’in zehirlenmesiyle ilgili İngiltere, Rusya’yı suçladı ve ajan olduğu iddia edilen iki Rus’u hedef gösterdi.
Suçlamaları reddeden Rusya ile İngiltere, gerilimin artmasıyla karşılıklı olarak diplomatları sınır dışı etme kararı aldı. Bu dönemde İngiltere, 23 Rus diplomatı sınır dışı ederken üst düzey temasları da askıya aldı.
Çoğu Avrupa’da bulunan yaklaşık 30 ülke, bu dönemde İngiltere’yle dayanışma açıklaması yaparak toplam 153 Rus diplomatı sınır dışı etti. En çok diplomatı 60 kişiyle ABD sınır dışı ederken onu 13 diplomatla Ukrayna, 7 diplomatla NATO, 4’er diplomatla Almanya, Polonya ve Fransa takip etti.
Rusya bu girişimlerin hepsine aynı sayıda diplomat sınır dışı ederek ve aynı kararları uygulayarak cevap verdi.
Ajan ölümleri İngiltere ile Rusya’yı bir kere daha karşı karşıya getirmişti
İngiltere, Rus diplomatların ülkeden ayrılmasını Skripal olayından 12 yıl önce de talep etmişti.
Eski istihbaratçı Aleksandr Litvinenko, 2006’da içeceğine konan radyoaktif madde nedeniyle hayatını kaybetmişti. Rusya’da ölen muhaliflerle ilgili çalışma yürüten Litvinenko, ülkesinde aranıyordu.
Litvinenko’nun ölümünden Rusya’yı suçlayan İngiltere, bu olayın ardından 4 Rus diplomatı ülkeden sınır dışı etti.
İngiltere ile Rusya arasında Soğuk Savaş döneminde de benzer olaylar yaşanmıştı. İngiltere, 1971’de 90 Sovyet diplomatı, casusluk suçlamasıyla sınır dışı ederken, bu olay ülke tarihinin en yüksek sayıda yabancı diplomatı sınır dışı etme olayı olarak kayıtlara geçti.
Bu dönemde sınır dışı edilen ve ülkeye giriş yasağı konan Sovyet diplomat sayısı, Birleşik Krallık’taki tüm Sovyet diplomatların beşte birine tekabül ediyordu.
İngiltere 1985’te de 25 Rus diplomatı yine casusluk suçlamasıyla istenmeyen kişi ilan etmişti.
ABD seçimlere müdahale gerekçesiyle Rus diplomatlardan ülkeyi terk etmesini istedi
Rus diplomatlar, özellikle Avrupa’nın eski sosyalist ülkelerde casusluk iddialarının da hedefi olurken 2007 yılından bu yana Romanya, Ukrayna, Estonya, Polonya gibi ülkeler çeşitli dönemlerde Rus diplomatları “istenmeyen adam” ilan etti.
ABD ile Rusya arasında en büyük diplomatik krizlerden biri de yine Rus diplomatların sınır dışı edilmesine neden oldu.
Rusya’nın emriyle 2016’daki ABD başkanlık seçimine Cumhuriyetçi aday Donald Trump lehine siber saldırıyla müdahale edildiği iddiaları nedeniyle dönemin ABD Başkanı Barack Obama, bir dizi yaptırım kararı açıkladı.
Beyaz Saray yönetimi bu dönemde 35 Rus diplomatın 72 saat içinde ülkeyi terk etmesini de istedi.
Soğuk Savaş dönemi de diplomatlar için sınır dışı kararlarıyla hatırlanıyor
ABD’de Soğuk Savaş döneminde de Rus diplomatlar çeşitli sebeplerle sınır dışı edilirken bunlar arasında 1986’da yaşananı ABD tarihine geçti.
Dönemin Başkanı Ronald Reagan 1986’da 55 Sovyet diplomatın casusluk faaliyetlerinde bulunduğu iddiasıyla sınır dışı edilmesine karar verdi.
Rusya ise bu hamle karşısında ABD’nin Moskova Büyükelçiliğinde çalışan 260 Sovyet çalışana artık ABD elçiliğinde çalışmama emri verdi.
Bu sayı, o dönemde hem Sovyetler Birliği hem de ABD için rekor sayıda diplomat sınır dışı etme ve çalışan kaybetme sayısıydı.
Rus muhaliflere Batı desteği ve Çekya ile kriz
Batı ve Rusya 2021’de iki olay sonrasında yine karşı karşıya geldi.
Rusya’da Ağustos 2020’de zehirlenen ve Almanya’da tedavi gördükten sonra Ocak 2021’de ülkesine dönen muhalif Aleksey Navalnıy, Rus güvenlik güçleri tarafından hemen gözaltına alındı ve tutuklandı.
Navalnıy için özgürlük eylemlerinin düzenlendiği Rusya’da, İsveçli, Alman ve Polonyalı 3 diplomat, Rusya’nın “yasa dışı” olarak nitelediği bu eylemlere katıldığı iddiasıyla sınır dışı edildi.
Rusya’nın bu girişimine İsveç, Almanya ve Polonya da aynı şekilde karşılık verdi.
Son olarak geçen ay Rusya ile Çekya arasında meydana gelen diplomatik kriz, son dönemde en yüksek sayıda Rus diplomatın sınır dışı edildiği olay oldu.
Çekya Başbakanı Andrej Babiş, 17 Nisan’da yaptığı açıklamada, 2014’te ülkede meydana gelen bir patlamayla ilişkisi olduğu iddia edilen 18 Rus diplomatın sınır dışı edildiğini açıkladı.
Bu girişimin ardından Çekya ile dayanışma açıklaması yapan Slovakya, Estonya, Litvanya, Letonya ve Romanya toplam 8 Rus diplomatı istenmeyen kişi ilan etti.
Rusya ise bu girişime aynı oranda karşılık verirken Çekya’nın Moskova’daki 20 diplomatı için sınır dışı kararı aldı.
Çekya bu hamlenin ardından, Moskova’daki büyükelçiliğinin iş yapamaz hale geldiğini belirterek, bu karardan dönmezse Rusya’nın Prag Büyükelçiliğinde de Moskova’daki Çek diplomat sayısı kadar diplomata izin vereceğini duyurdu.