Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 15 Kasım’da imzaladığı kararnameyle Rus hükümeti, bir ayda Ukrayna’nın doğusunda Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki Donetsk ve Lugansk bölgelerine ait ürünlerin, Rusya pazarında Rus ürünleriyle denk statüye sahip olmasına yönelik gerekli yasal düzenlemeleri yapacak.
Buna göre, Rusya ile bu bölgeler arasında taşınan mallar için miktar bazında ihracat ve ithalat kısıtlamaları uygulanmayacak.
Donbas’taki temel ürünler, Rus pazarındaki zincir marketlerde daha fazla yer alacak, bölgedeki kömür ve metal ürünleri de Rusya tarafından daha kolay ithal edilecek.
Bölgenin 60 milyar ton kömür rezervi var
Toplam 60 milyar ton kömür rezervi olduğu tahmin edilen Donbas bölgesinde, 2014’te Rusya yanlısı ayrılıkçıların sözde bağımsızlıklarını ilan etmesinden önce ülkedeki kömürün yüzde 75’i üretiliyordu.
Ayrıca bölgede imal edilen metalürji ürünleri, dizel lokomotifler ve endüstriyel ekipmanların da Rus pazarına daha kolay erişim sağlayabileceği öngörülüyor.
2014’e kadar Donbas bölgesinde ürünlerin ihracatı, Ukrayna’nın tüm ihracatının yüzde 30’unu kapsıyordu.
600 binden fazla kişiye Rus pasaportu
Putin tarafından 2018’de imzalanan bir başka kararnameyle Donbas bölgesinde yaşayanların pasaport, doğum-ölüm gibi çeşitli belgelerinin Rusya’da kabul edilmesine karar verilmişti.
Rusya İçişleri Bakanlığı, şubatta bölgeden 600 binden fazla kişiye Rus pasaportu verildiğini açıkladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, mayısta yaptığı açıklama da benzer durumun daha önce Kırım’da yaşandığını ve bu durumun “ilhaka doğru ilk adım” olduğunu ifade etti.
Eylülde Rus pasaportu alanlar, Rusya parlamento seçimleri için çevrim içi olarak bölgede oy kullanılabildi ve Ukrayna buna tepki gösterdi. Bununla birlikte Rusya’nın Donbas bölgesine ekonomik ve sosyal desteklerin yanı sıra askeri alanda da destek verdiği biliniyor.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünce (SIPRI) yayımlanan çeşitli raporlarda, Rusya’nın Donbas’a tanklar, uçaksavar füzeleri ve tanksavar silahları tedarik ettiği öne sürülmüştü.
Kararnameye protesto notası
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, söz konusu kararnameye ilişkin Rusya’ya protesto notası gönderdi.
Notada, kararnamenin, Rusya’nın ayrılıkçıların kontrolündeki Donbas bölgesini kendi siyasi ve ekonomik etki alanına çekme siyasetini ortaya koyduğu belirtilerek bu hareketlerin Minsk Anlaşması kapsamında Rusya’nın yükümlülükleriyle çeliştiği vurgulandı.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba da kararnamenin, Minsk Anlaşmalarına aykırı olduğunu ifade etmiş, Donbas krizinin çözümüne ilişkin Normandiya Formatı ülkeleri Fransa ve Almanya ile konuya ilişkin görüştüğünü ve kararnamenin kınanmasını beklediğini aktarmıştı.
Kararname, defakto ilhakın bir parçası
Doktrin Siyasal Çalışmalar Merkezi Uluslararası Siyaset Bölümü Koordinatörü Denis Moskalik, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kararnamenin Donbas’ın Rusya’ya entegrasyon sürecinin yasallaştırılması olduğunu belirterek ayrılıkçıları desteklemek için benzer adımların uzun süredir uygulandığını söyledi.
Moskalik, Donbas’ın şu andaki halinin, Rusya’nın ilhaktan daha çok işine geldiğini, bu hamle ve Ukrayna sınırlarında askeri konsantrasyonun, Normandiya formatı toplantısı öncesi Ukrayna’ya baskı uygulama çabaları olduğunu kaydetti.
Doktrin Siyasal Çalışmalar Merkezi Güvenlik Politikası Bölüm Başkanı Gleb Parfenov, kararnamenin defakto ilhakın bir parçası olduğunu ifade etti.
Rusya’nın bölgede pasaport temin ettiğini ve bölgedeki eğitim kurumlarının Rusya’yla yakın iş birliği halinde olduğunu vurgulayan Parfenov, bölgede Rus pasaportu alanların Rusya’nın eylüldeki parlamento seçimlerinde çevrim içi oy vermek zorunda kaldıklarını kaydetti.
Parfenov, yasal olarak tamamlanmamış olsa da pratik açıdan bölgenin Rusya tarafından ilhak edildiğini aktardı.
Donbas krizi
Ukrayna’nın başkenti Kiev’de, dönemin Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaması üzerine 21 Kasım 2013’te gösteriler başlamıştı.
Yanukoviç’in, gösterilerin büyümesi üzerine Şubat 2014’te ülkeden kaçmasının ardından ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinin Donetsk ve Lugansk şehirlerinde Rusya yanlısı ayrılıkçılar sözde bağımsızlıklarını ilan etmişti.
Ayrılıkçılarla Kiev yönetimi arasında 2014’ten bu yana süren çatışmalarda 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti.