Dünyanın doğal güzellikleriyle tatil beldesi olarak tanıdığı Güney Pasifik’in ada ülkesi Samoa, nisandaki seçimlerin ardından çıkan iktidar kavgasında sıradışı manzaralara sahne oluyor.
Samoa seçimlerinde sürpriz şekilde az farkla birinci gelerek İnsan Haklarını Koruma Partisi’nin (HRPP) 40 yıllık iktidarına son veren Tek Gerçek Tanrıya İnanç (FAST) partisi, 45 gün sonra son dakikada iktidarı devralabilmek için sıradışı bir adım attı. Parlamentonun kapıları yüzüne kapatıldığından FAST lideri Fiame Naomi Mata’afa, bir çadırda düzenlenen yemin töreniyle Samoa’nın ilk kadın başbakanı oldu. Bu şartlar altında iktidar krizinin nereye varacağı ise merak konusu.
#UPDATE Fiame Naomi Mata’afa has been sworn in as Samoa’s first woman prime minister at an extraordinary makeshift tent ceremony, after the islands’ long-serving ruler refused to cede power and locked the doors of parliament.
The ad-hoc swearing is sure to face a legal challenge pic.twitter.com/1quAN8Prom
– AFP News Agency (@AFP) May 24, 2021
Samoa anayasasına göre yeni bir parlamento kurulması için son gün 24 Mayıs iken, Devlet Başkanı Tuimaleali’ifano Va’aleto’a Sualauvi II, 23 Mayıs gecesi 24 Mayıs’taki parlamento oturumunu hiçbir izahat getirmeden iptal etti.
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının yasalara aykırı olduğunu bildirmesi üzerine yemin töreni için parlamento binasına giden FAST miletvekilleri, kapının kilitli olduğunu gördü. Bunun üzerine parlamento binası önünde kurulan çadırda düzenlenen temsili bir törenle Mataʻafa yemin etti.
Çadırda yemin töreninin geçerli olup olmayacağı bilinmiyor.
She’s sworn in.
Fiame Naomi Mataafa as Prime Minister. pic.twitter.com/4xgzH8vABa
– Renate Rivers (@vaiala) May 24, 2021
İlk kadın başbakan, “Bu parlamentonun içinde yeniden buluşacağımız zaman gelecek. Şimdilik meseleyi hukuka bırakalım” derken, FAST Sözcüsü Lance Apulu, durumu “Kansız ama gerçek bir darbe” diye değerlendirdi.
1982’den beri iktidardaki HRPP’nin 20 yıldan uzun süredir başbakanlık koltuğunda oturan lideri Tuilaepa Sailele Malielegaoi ise çadırda düzenlenen yemin törenini ‘komiklik’ diye niteleyerek şöyle konuştu:
“Sadece devlet başkanının çağrısıyla parlamento toplanabilir ve yemin edilebilir. Yaptıklarının hiçbiri meşru değil. Yaklaşık 60 yıllık bir bağımsızlık tarihimiz var, şimdiyse sanki mafya tarafından yönetiliyormuş gibi görünüyoruz.”
Nisandaki seçimlerin ardından parlamento aritmetiği krizinin yaşanması, işleri bu noktaya sürükledi. 51 sandalyeli parlamentoda FAST ve HRPP, 25’er sandalye kazandı. Bir bağımsız milletvekilinin desteğini alan FAST, hükümeti kurma hesapları yaparken, Seçim Komisyonu kadın kotasının yerine getirilmesi için HRPP’ye bir milletvekili hakkı daha tanıdı. Ancak Anayasa Mahkemesi, Seçim Komisyonu’nun kararını iptal ederek FAST’in yeni hükümeti kurmasının önünü açtı.
Siyasi analistler HRPP lideri Malielegaoi’nin başbakanlık koltuğunu kaptırmamak için elinden geleni yapacağını öngördüğünden, süreç, 1962’de Yeni Zelanda’dan bağımsızlığını kazanmış 200 bin nüfuslu ada ülkesinde demokrasi sınav niteliğinde geçecek.