Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) haziran ayına ilişkin işsizlik verilerini açıkladı. Buna göre, Türkiye’de işsizlik haziranda yüzde 13,1’den yüzde 10,6’ya geriledi. Aynı dönemde işsiz sayısı 823 bin kişi azalırken, tarım dışı istihdam da 2,7 puan düşüşle yüzde 12,3’e indi.
Buna karşın, iş gücüne katılım oranı 0,5 puan azalışla yüzde 50,2’ye gerilerken, istihdam oranı 0,9 puan artışla yüzde 44,9’a yükseldi.
Analistler, işsizlik verilerinin alt kalemleri incelendiğinde özellikle sanayi ve inşaat tarafının istihdama katkısının işsizlikteki gerilemede önemli rol oynadığını aktardı.
“Geniş tanımlı işsizlik oranlarında da belirgin iyileşmeler gözlendi”
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, konuya ilişkin değerlendirmesinde, Kovid-19 salgınının ilk dalgası sırasındaki istihdam kaybının tamamından fazlasının sanayi ve inşaat sektörleri sayesinde geri kazanıldığını söyledi.
Haziran’da işsizlik oranının belirgin şekilde gerilediğine dikkati çeken Bürümcekçi, “Tarım dışı istihdam, Kasım 2019 ve Mayıs 2020 döneminde 2 milyon 168 bin ile rekor düzeyde gerilerken, o günden bugüne ise toplam 2 milyon 665 bin artış kaydedilerek bu kaybın tamamından fazlası geri kazanıldı.” ifadelerini kullandı.
Bürümcekçi, sektörel bazda sanayi sektörünün o dönemdeki 586 bin kayba karşılık 978 bin yeni istihdam gerçekleştirdiğini, inşaat sektörünün de 57 binlik sınırlı istihdam kaybını 384 bin artışla fazlasıyla yerine koyduğunu dile getirdi.
Hizmetler sektörünün ise 1 milyon 525 bin olan kaybının 1 milyon 303 bin ile ancak yüzde 85’ini yerine koyabildiğini belirten Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Bilindiği gibi, Türkiye ekonomisi büyümenin güçlü dönemlerinde aylık ortalama 100 bin kişilik istihdam (mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış) yaratırken, aktivitedeki yavaşlama dönemlerinde ise bu 20-30 bin civarına gerilemekte, resesyonlarda ise hafif negatife dönmektedir. Kovid-19’un ilk dalgası sırasında nisanda bu değer 200 bin ortalama azalışa kadar yükselmişti. Haziran itibarıyla son 12 aylık ortalaması ise 167 bin artış olan istihdamla birlikte istihdam piyasasının hizmetler hariç Kovid-19 salgının etkilerini geride bıraktığını yansıtmıştır.”
Haluk Bürümcekçi, geniş tanımlı işsizlik oranlarında da belirgin iyileşmeler gözlendiğini belirterek, TÜİK’in bu yıldan itibaren geniş tanımlı işsizlik oranlarını da hesaplamaya ve yayımlamaya başladığını anımsattı.
Buna göre, zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl iş gücü oranının haziranda bir önceki aya göre 4,7 puan azalarak yüzde 22,4 olduğunu ifade eden Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı da yüzde 14,6’ya ve potansiyel iş gücü ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 18,8’e geriledi. Söz konusu göstergeler arasında, ABD’de geniş tanımlı oran olarak takip edilen U6 göstergesine (işsizler yanında iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımı) en benzer olan Atıl İş gücü Oranı’nın öne çıktığı söylenebilir. Söz konusu gösterge oran olarak Mayıs 2020’de yüzde 29,4 ile açık ara tarihi zirvesini görürken, yüksek milli gelir büyümesi ve kısıtlamaların kaldırılması ile son durumda yüzde 22,4 ile Şubat 2020’den beri en düşük seviyesine inmiştir. Haziran ayında, işsiz sayısı 3,4 milyon görünürken, eksik istihdamda olanların 1,27 milyon, potansiyel iş gücünde olanların 3,22 milyon olduğunu hesaplıyoruz. Bunların toplamı olan atıl iş gücündeki kişi sayısı da 7,9 milyon olarak hesaplanıyor.”
Kovid-19 salgını nedeniyle uygulamada olan istihdam desteklerinin kaldırılmasının olası etkilerinin gelecek aydan itibaren gözleneceğini aktaran Bürümcekçi, “Son veri, istihdamda artış eğiliminin sanayi ve hizmetler istihdamında gözlenen belirgin artış ile güçlendiğine işaret ederken, iş gücüne katılım oranında da düşüşün devam etmesi bu gelişmenin işsizlik oranına daha belirgin yansımasını getirmiştir.” ifadelerini kullandı.
“Haziran’daki toparlanma beklentilerden iyi gerçekleşti”
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan da, manşet bazda düzeltilmiş işsizlik oranındaki gelişmelerin oldukça iyi göründüğünü, sektörel bazda bakıldığında da inşaat haricinde hemen hemen bütün sektörlerde güçlü artış gözlendiğini bildirdi.
Haziran’daki istihdam artışının hem 2021’in ilk çeyreğindeki güçlü büyüme görüntüsünü, hem de mayıstaki kapanmaların ardından gelen geri dönüş etkisini yansıttığını vurgulayan Erkan, “Bununla beraber, haziranda istihdam artışı ile işgücüne katılım oranında düşüş aynı anda gerçekleşmiş görünüyor. İstihdam artışı, haziranda kapanma akabinde faaliyet artışı ile açıklanabilir bir durum. Ancak büyüklük açısından oluşan bu etki, haziranda sona eren fesih yasağının kalkmasından sonra temmuzda istihdam artışı etkisini sınırlayabilir.”
Erkan, işsizliğin geniş tanımlı göstergelerinde de, belirli oranda iyileşme olduğunu kaydederek, “Özellikle Kovid-19 salgını döneminde önemi daha da artan ve fiilen iş başında olmayanları da kapsayan geniş tanımlı işsizlikteki gelişmeler ekonomide toparlanmanın bir yansıması şeklinde okunabilir.” dedi.
Ancak, fesih yasağının kalkması ve işsizlik teşviklerinin kullanılmamasından kaynaklı iş gücünde oluşacak hareketlenmeleri de hesaba katmak gerektiğine dikkati çeken Erkan, “Mayıs ve haziran arasındaki dalgalanmayı da kapanma ve açılma etkisine bağlamak yanlış olmaz, haziran toparlanması ve geri dönüşü beklenen doğrultuda olmakla beraber, beklentiden daha hızlı gerçekleşti.” değerlendirmelerinde bulundu.