Kuraklık, terör ve ekonomik sorunlarla mücadele eden Somali, gerek merkezi hükümet ile eyalet yönetimleri arasında gerekse Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasındaki siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle seçim sürecini tamamlayamadı.
Ülke 1991’deki siyasi çöküşünün ardından devletleşme yolunda ciddi mücadeleler veriyor. Kendine has kabile sistemi bulunan ülkede siyasi liderler, seçimlerin yasalara uygun yapılmasıyla siyasi krizleri de aşmayı amaçlıyor.
Somali’de seçim sistemi
Meclis ve cumhurbaşkanı seçimlerinin peş peşe yapıldığı ülkede meclis, “alt” ve “üst” kanat olarak ikiye ayrılıyor.
“Halk Meclisi” olarak da bilinen alt kanadının 275 üyesi, Somali’deki farklı kabileleri temsil eden 14 bin delege tarafından 4 yıllığına seçiliyor.
Meclisin üst kanadının 54 üyesi ise eyalet konseylerince belirleniyor. Seçilen meclis üyeleri de hem meclis başkanını hem de yeni cumhurbaşkanını belirliyor.
Kabile yapısı nedeniyle kendine has bir seçim sistemi uygulayan Somali’de, Şubat 2017’de seçildiğinden bu yana görevde olan Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu’nun bu seçimlerde “bir kişi bir oy” ilkesi başarıya ulaşamadı.
2004’te oluşturulan meclis sistemi, ülkenin 4 büyük kabilesi ve küçük kabilelerin temsil edildiği “4,5 sistemine” göre yönetiliyor.
Kabile yapısına uygun sistemle yönetilen ülkede, 4 büyük kabile eşit sayıda, diğer kabileler ise bunun yarısı oranında kendi seçtiği vekilleri meclise gönderiyor.
Seçimlere güvenlik sorunu, siyasi anlaşmazlıklar ve dış müdahalelerin gölgesinde giren Somali’de cumhurbaşkanı adayları arasında 2 eski cumhurbaşkanı, 1 başbakan, 1 de meclis başkanı bulunuyor.
“Eyalet başkanları seçimi hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalı”
Somalili siyaset bilimci Abdinor Dahir, seçim kriziyle ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, ülkenin kabile temelli sosyal yapısının seçim sistemini etkilediğine dikkati çekerek, “Seçim çıkmazına katkıda bulunan iki güç var; birincisi, görev süresi 2021’in başlarında sona eren Cumhurbaşkanı Fermacu, ikincisi ise görünüşte Fermacu’yu destekleyen ve süreci Cumhurbaşkanı lehine tehlikeye atan eyalet başkanlarıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Siyasi krizin, ülkedeki güvenlik sorunlarını da derinleştirdiğine dikkati çeken Dahir, Türkiye dahil uluslararası camiaya çağrı yaparak Somali’deki siyasi krizin çözümüne yönelik destek olmalarını istedi.
Dahir, seçim krizinin çözülmesi için Başbakan Hüseyin Roble’nin süreci yönetmesine izin verilmesi gerektiğini söyleyerek, “Eyalet başkanları seçimi hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalıdır. Sürecin güvenilirliğini zedeleyebilecek usulsüzlüklerinden kaçınmalıdırlar. Muhalefet ve sivil toplum grupları da dahil olmak üzere siyasi aktörler, Başbakan Roble’nin seçimleri daha fazla gecikmeden gerçekleşmesini sağlama çabalarını desteklemelidir.” şeklinde konuştu.
“Siyasetçiler bir araya gelmeli”
Horn Diplomat Baş Editörü Muhammed Duale ise ülkedeki siyasi krizin sonlandırılmasında Somalili siyasilerin önemine değinerek, “Seçim sürecinde nihai kararın belirlenmesi için siyasetçiler bir araya gelmeli.” ifadesini kullandı.
Duale, siyasi uzlaşmanın seçimler için tek yol olduğunun altını çizerek, Cumhurbaşkanı Fermacu’nun Başbakan Roble’nin yetkilerini askıya almasının siyasi tansiyonu yükselttiğini, bu durumun ülkede şiddeti körükleyebileceği ve seçim takviminin ertelenmesine neden olabileceği uyarısı yaptı.