Kaliforniya eyaletinde Bölge Yargıcı Virginia A. Phillips, Gürcistan’da 80 yaşını süren Nona Gaprindaşvili’nin iddiasının haklı olduğuna ve gerçek insanları kötüleyen kurmaca eserlerin iftira davalarından muaf olmadığına karar verdi.
Gerekçeli kararda “Kurgusal nitelikteki eserlerde gerçek kişilerin resmedilmesine ilişkin iftira iddialarını engelleyen herhangi bir davadan Netflix emsal olarak söz edemediği gibi mahkeme de haberdar değildir. Dizinin kurmaca çalışma olması, tüm iftira unsurlarının mevcut bulunması halinde Netflix’i iftira sorumluluğundan kurtarmaz” denildi.
Dizinin son bölümünde başroldeki Anya Taylor-Joy’un canlandırdığı kurmaca kadın satranççı Beth Harmon Moskova’da erkek rakibiyle karşılaşmaya hazırlanırken, bir yorumcu ‘Rus’ olduğunu söylediği Gaprindaşvili’den ‘erkeklerle hiç karşılaşmamış kadın dünya şampiyonu’ diye söz ediyordu.
Bunun üzerine eylülde ABD yargısına 5 milyon dolar tazminat talebiyle hakaret davası başvurusu yapan Sovyetler’in büyükustası, kendisinin izleyiciye takdim edilişinin ‘açıkça yanlış, ayrıca fazlasıyla cinsiyetçi ve küçümseyici’ olduğunu belirtti.
Uluslararası Satranç Federasyonu’nun (FIDE) büyükusta unvanı verdiği ilk kadın satranççının avukatları, mahkemeye sundukları belgelerde, “Bu bölümün geçtiği yıl olan 1968’e kadar Gaprindaşvili en az 10’u büyükusta olan en az 59 erkek oyuncuyla karşılaşmıştı, bir oyunda 28 erkeğe karşı eşzamanlı oynaması da buna dahildir” dedi.
Netflix’in mahkemeye yeni sunduğu belgelerde, atfın doğru olmadığını kabul ettiği, ama bunun bir kurmaca olduğu ve olguları yansıtmasının gerekmediğini, ayrıca 1963’e dek erkeklerle karşılaşmaması ile 1968 yılında o güne dek karşılaşmadığının söylenmesi arasında gerçekten çok ufak bir sapma olduğunu savunduğu belirtildi.
Walter Tevis’in 1983 tarihli romanından uyarlanan dizi kurmaca olsa da Sovyetler’den çıkan en büyük satranç ustalarından biri olan Gaprindaşvili dahil 1950 ve 60’ların gerçek kişileri ve olaylarına bir dizi atıf yapılıyor.
Romanda Gaprindaşvili’nin kariyeri doğru şekilde aktarılırken, dizide yapılan yanlışlığın Netflix’in çok sayıdaki satranç danışmanı tarafından yakalanması gerektiğini belirten dava başvurusunda şöyle denildi:
“Netflix’in Gaprindaşvili’nin adını kullanmaya ve başarılarını dramatik amaçlarla kötülemeye ihtiyacı yoktu. Bunun yerine kurgusal bir karakter kullanabilirdi ya da ona adıyla hitap edebilirdi ama erkeklere karşı hiç yarışmadığı yalanını söylemeyebilirdi. Tam tersine, Netflix, bu karalayıcı olmayan alternatiflerden kasten kaçındı, çünkü yalanın daha dramatik bir hikaye yarattığına inanıyordu.”
Gürcü olduğunun bilinmesine rağmen Rus olarak sunulmasına da “Gürcüler, Sovyetler Birliği’nin bir parçasıyken Rus egemenliği altında acı çektiler ve daha sonra Rusya’nın zorbalık ve işgaline uğradılar” iddiasıyla itiraz edilen dava başvurusunda Gaprindaşvili’yi ‘yanlış bir ışık altında, mahremiyeti ihlal ederek ve karalayarak’ gösterdiği gerekçesiyle 5 milyon dolar tazminat ve ilave cezai tazminat talep edildi.
Bunun üzerine eylülde Netflix sözcüsü, “Gaprindaşvili’ye ve şanlı kariyerine son derece saygı duyan Netflix, bu iddianın hiçbir değeri olmadığına inandığından davaya karşı kendini vargücüyle savunacak” açıklamasını yaptı.