Sudan hükümeti, yaptığı yazılı açıklamada, yeni platforma gerek olmadığı, Birleşik Arap Emirliklerinin (BAE) gözlemci olarak bu görüşmelere katılmama isteği gibi gerekçelerle Cenevre Müzakereleri’ne itiraz etti.
Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde geçen yıl varılan anlaşmalara bağlı kalınması gerektiğini ifade eden Sudan hükümeti, ABD’nin “isyancı milisleri (Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK)) Cidde Bildirgesini uygulamaya zorlama konusunda kararlı olmadığını savundu.
“Yeni platforma gerek yok”
Hükümet, ABD’nin BAE’nin toplantıya gözlemci olarak katılmasında ısrarcı olduğunu belirterek, ABD’nin yeni bir platform kurulmasına gerekçe sunmadığını aktardı.
Açıklamada, “Ülkenin egemenliğini ve Sudan halkının onurunu karşılayan, bunlara yanıt veren ve koruyan çözüm girişimlerini memnuniyetle karşılıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Sudan hükümeti, Cenevre Müzakereleri’ne katılıp katılmayacağı konusunda açıklama yapmadı.
Öte yandan ABD’nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi nezdindeki Daimi Temsilciliğinde 14 Ağustos’ta yapılması planlanan Sudan görüşmelerini değerlendirmek üzere gazetecilerle bir araya geldi.
Bu görüşmeleri nisanda yapmayı planladıklarını kaydeden Perriello, taraflar arasındaki uzlaşmanın sağlanamaması üzerine bu tarihe kaldığını belirterek, “HDK bu toplantıya katılmayı taahhüt etti ancak bildiğim kadarıyla şu anda burada değiller.” dedi.
”Sudan’da şiddetin durdurulması konusunda çok cesur çabalar göstermeye devam edeceğiz”
Ordu tarafından toplantıya katılmakla ilgili bir taahhüt olması halinde çözüm için tüm seçenekleri değerlendirmeye devam edeceklerini söyleyen Perriello, taraflardan birinin mevcut olmadığı durumda resmi bir arabuluculuk yapılmayacağının altını çizdi.
Perriello, “Sudan’da şiddetin durdurulması ve insani erişim konusunda uluslararası bir eylem planı üzerinde çok cesur çabalar göstermeye devam edeceğiz.” dedi.
BM’nin de toplantıya “aktif gözlemci” olarak katılacağını belirten Perriello, görüşmelerin yapılması halinde ilk turun 10 gün sürebileceğini aktardı.
ABD’nin Cenevre’de düzenlenecek müzakereye katılma çağrısı
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 23 Temmuz’da, Sudan ordusu ve HDK’yi ateşkes müzakereleri için 14 Ağustos’ta İsviçre’ye davet ettiğini bildirmişti.
Blinken, Cidde müzakere sürecinin önemine ve devam ettirilmesi gerektiğine işaret ederek ateşkes müzakerelerinin ABD ve Suudi Arabistan tarafından yürütüleceğini, aynı zamanda Afrika Birliği, Mısır, BAE ve BM’nin gözlemci olarak katılacağı bilgisini paylaşmıştı.
HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalu, ABD’nin çağrısını memnuniyetle karşılayarak müzakerelere katılmayı kabul etmişti.
Cidde Bildirgesi
Sudan’da ordu ile HDK arasında çatışmaların durması için Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde taraflar arasında yürütülen görüşmeler sonucunda 11 Mayıs 2023’te “Cidde Bildirgesi” imzalanmıştı.
ABD ve Suudi Arabistan’ın arabuluculuğunda yürütülen görüşmeler yoluyla imza altına alınan bildirgede, Sudan ordusu ve HDK’nin sivillere zarar verecek herhangi bir saldırıdan uzak duracağı belirtilerek, Sudan halkının çıkarlarının iki taraf için öncelik olduğu vurgulanmıştı.
Sudan ordusu, HDK’nin, başkent Hartum’da sivil yerleşim yerleri ve kamu tesislerini boşaltmadığını, tekrarlayan ihlalleri gerekçe göstererek temmuzda Cidde’deki görüşmelerden çekilmişti.
Suudi Arabistan, ABD ve IGAD, 29 Ekim 2023’te, çatışan tarafların heyetlerinin tekrar görüşmelere başladığını duyurmuştu. Bu müzakere turu da 4 Aralık 2023’te çıkmaza girip süresiz olarak ertelenmişti.
Sudan’daki iç savaş
Sudan’da 30 yıl süren Ömer el Beşir iktidarının halk ayaklanmasıyla devrilmesi sonrası sivillerin katılımıyla oluşturulan hükümete karşı ortak darbe yapan ordu ve HDK arasındaki güç mücadelesi 1 yıldan fazla süredir devam ediyor.
Nisan 2023 ortasında başlayan ve Sudan’ın çoğu eyaletinde devam eden savaşta ordu, kuzey ve doğudaki eyaletlerde hakimiyetini sürdürürken HDK’nin, batı ve güney eyaletlerinde etkili olduğu görülüyor.
Savaşın bitirilmesi için başlatılan Suudi Arabistan ve ABD arabuluculuğundaki Cidde görüşmeleri, Mısır’ın öncülük ettiği Sudan’a komşu ülkeler barış girişimi, Doğu Afrika’da Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesinin çabaları ve Bahreyn’in başkenti Manama’da yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmıştı.
Birleşmiş Milletlere göre, dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizinin yaşandığı Sudan’daki çatışmalar sonucu 18 bin 800’den fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 milyon kişi yerinden edildi ve 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç durumda.